ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΛΙΟΥ*
Συνήθως μια ομάδα που παίζει στο γήπεδό της, έχει ως γνωστόν το «πλεονέκτημα έδρας». Όμως για τους «επιχειρηματικούς ομίλους»... το «κερδίζειν» μπορεί να εξασφαλίζεται καλύτερα και «εκτός έδρας»! Μιλάμε για το φαινόμενο που παρατηρείται τελευταία στην Ελλάδα, όπου μεγάλες επιχειρήσεις απ' τον χώρο κυρίως της βιομηχανίας, μετακομίζουν στο εξωτερικό. Πρόκειται για τις «μητρικές» των ομίλων ΦΑΓΕ (Φιλίππου), 3Ε -Coca - Cola (Δαβίδ - Λεβέντη), S & B (Κυριακόπουλου), «Βιοχάλκο» (Στασινόπουλου), Α-Β Βασιλόπουλου, κ.ά., ενώ ανάλογα σχέδια, σύμφωνα με δημοσιεύματα, έχουν και άλλοι όμιλοι, π.χ. «Τιτάν» (Κανελλόπουλου-Παπαλεξόπουλου), «Μυτιληναίος» (Μυτιληναίου), κ.ά.
Αιτίες φυγής και οι υπεύθυνοι
Η βαθιά οικονομική κρίση παίζει καθοριστικό ρόλο, δεδομένου ότι μεταβάλλει μεταξύ άλλων και το οικονομικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Πρόκειται για κρίση του ελληνικού καπιταλισμού και επί πλέον κρίση της Ευρωζώνης που επιδεινώνει όχι μόνο τις συνθήκες ζωής και εργασίας του ελληνικού λαού, αλλά και τους όρους δράσης του ελληνικού κεφαλαίου και μερίδων της επιχειρηματικής ελίτ, πρώτα απ' όλα της βιομηχανικής. Οι ειδικότερες αιτίες αφορούν τη «στενότητα» χρηματοδότησης από το τραπεζικό σύστημα και το υψηλότερο κόστος σε σχέση με το παρελθόν. Επίσης το δυσμενές κλίμα που διαμορφώνει διεθνώς η κατάσταση χρεωκοπίας της ελληνικής οικονομίας και μεταφράζεται στο κόψιμο εμπορικών «πιστώσεων» από τις ξένες επιχειρήσεις. Η κρίση στενεύει επίσης τα περιθώρια διατήρησης ορισμένων προνομίων των «κρατικοδίαιτων» καπιταλιστών από προμήθειες, δημόσια έργα, κ.ά. Αυτές είναι οι κυριότερες αιτίες «φυγής» που επικαλούνται οι επιχειρηματίες, «καταγγέλλοντας» παράλληλα την «πολιτεία», δηλ. την κυβέρνηση, για αδιαφορία, πιέζοντας έμμεσα για νέες ευνοϊκές ρυθμίσεις!
Ωστόσο αποκρύπτουν, κρίσιμης σημασίας ζητήματα και πρώτα απ' όλα ότι τα μέτρα του «Μνημονίου» έχουν μειώσει δραστικά την αξία της εργατικής δύναμης (περικοπές μισθών -επιδομάτων- κοινωνικών δαπανών), τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων (ωράρια, απολύσεις, συλλογικές συμβάσεις, κ.ά.), τις μεγάλες περικοπές κοινωνικών δαπανών, ενώ δεκάδες χιλιάδες νέοι, κυρίως επιστήμονες, αναζητούν την τύχη τους στο εξωτερικό. Αποσιωπούν επίσης ότι η συμμετοχή της χώρας στην Ευρωζώνη με τα συνακόλουθα «Μνημόνια» (συνειδητή επιλογή και εμμονή της εγχώριας οικονομικής και πολιτικής ελίτ), επιδεινώνει την ύφεση (πτώση παραγωγής, απασχόλησης, εισοδήματος, ελλειμμάτων, χρέους, κ.λπ.) και «διαβρώνει» την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, κάνοντας μεταξύ άλλων το «επιχειρείν» του ελληνικού κεφαλαίου πιο δύσκολο (ήδη 500.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ορισμένες μεγάλες, έχουν βάλει λουκέτο).
Η περίπτωση της «Βιοχάλκο»
Η πρόσφατη ανακοίνωση του ομίλου «Βιοχάλκο» (συμφερόντων οικογένειας Στασινόπουλου), για μεταφορά της έδρα της μητρικής εταιρίας στο Βέλγιο, συμπυκνώνει τη στρατηγική της βιομηχανικής ελίτ. Σημειώνουμε ότι ο όμιλος Στασινόπουλου είναι από τους μεγαλύτερους πολυκλαδικούς και πολυεθνικούς ομίλους της ελληνικής οικονομίας (60 εταιρείες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό),1 με μονοπωλιακή θέση στον κλάδο της μεταλλουργίας, ιδιαίτερα στους κλάδους χάλυβα (ΣΙΔΕΝΟΡ), αλουμινίου (ΕΛΒΑΛ) και χαλκού (ΧΑΛΚΟΡ), απασχολώντας 7.500-8.00 άτομα. Το «σχέδιο φυγής» (με έξοδο από το ελληνικό Χρηματιστήριο) προβλέπει συγχώνευση (με απορρόφηση) της μητρικής εταιρείας συμμετοχών «Βιοχάλκο Α.Ε.» από την «Viochalco SA» με έδρα το Βέλγιο και στη συνέχεια συγχώνευση (απορρόφηση) της τελευταίας από την Cofidin SA (Compagnie Financiere et de Development Industriel SA), με έδρα το Βέλγιο. Η παραγωγική δραστηριότητα στην Ελλάδα θα διατηρηθεί. Διαρροές στον τύπο κάνουν λόγο ότι η εταιρεία δεν βρίσκει επαρκείς πιστώσεις, ότι τα επιτόκια είναι υψηλά, η φορολογία μεγάλη κ.ά., προβλήματα που δεν θα έχει με τη μεταφορά στο εξωτερικό και είσοδο της στο χρηματιστήριο «Euronext» των Βρυξελλών. Σχεδιάζεται μάλιστα επιστροφή στο ελληνικό Χρηματιστήριο, όπως έκανε και η 3Ε (Coca - Cola). Η κυβέρνηση προκειμένου να ανακόψει την τάση περιθωριοποίησης του Χρηματιστηρίου και τον πολιτικό αντίκτυπο, προσπαθεί να «μπλοκάρει» την έξοδο της «Βιοχάλκο» από το ΧΑΑ (ειδική τροπολογία του Ν.3371 ετοιμάζει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς), θέτοντας ως όρο εξαγοράς της «Βιοχάλκο Α.Ε.» από την «Viochalco SA», την «υποχρεωτική δημόσια πρόταση προς τους μετόχους» των 6 θυγατρικών της Βιοχάλκο που είναι στο Χρηματιστήριο που μόνο σε περίπτωση συγκέντρωσης 95% των μετοχών μπορεί να γίνει απορρόφηση.
Κράτος, κυβέρνηση και επιχειρηματική ελίτ
Στην απόφαση της Βιοχάλκο για «μετακόμιση» στο εξωτερικό υπήρξε εκ μέρους του ΣΕΒ άμεση παρέμβαση προς την κυβέρνηση. Σε ανακοίνωση του (Ναυτεμπορική, 17.9.13) αφού αναφέρεται στη σημασία της βιομηχανίας για την οικονομία, επισημαίνει ότι η «ανθεκτικότητα της εξαντλείται, λόγω της έλλειψης ρευστότητας, της υπεφορολόγησης, του αβάσταχτου κόστους ενέργειας, αντιεπενδυτικού περιβάλλοντος, κά». Και καταλήγει ότι η αποβιομηχάνιση δεν είναι ούτε πραγματικότητα, ούτε νομοτέλεια. Είναι θέμα πολιτικής, είναι θέμα επιλογής», ενώ προσθέτει ότι «η αλλαγή έδρας της Βιοχάλκο, δεν θίγει την παραγωγική δραστηριότητα, την απασχόληση και τις εξαγωγές». Τρία στοιχεία έχουν ενδιαφέρον στην ανακοίνωση. Πρώτον, αναγνωρίζει την ανάγκη βιομηχανικής πολιτικής, χωρίς όμως να λέει κουβέντα για το κυρίαρχο πλαίσιο νεοφιλελεύθερης πολιτικής που αρνείται την κρατική ρύθμιση και τις πολιτικές Μνημονίου που χαντακώνουν οικονομία και κοινωνία. Δεύτερον, επικαλείται την κρατική στήριξη, ενώ ο ίδιος ταυτόχρονα πρωταγωνιστεί στη συρρίκνωση της κρατικής παρέμβασης (μείωση ΠΔΕ, ξεπούλημα ΔΕΚΟ, διάλυση κοινωνικού τομέα, κ.ά.). Τέλος στηρίζει έμμεσα την επιλογή εγκατάστασης της «Βιοχάλκο» στο εξωτερικό, για εξυπηρέτηση των συμφερόντων της, ...«δικαιώνοντας» όμως τον πρόεδρο των Γερμανών βιομηχάνων Καϊτέλ, ο οποίος πριν ένα χρόνο είχε πει ότι «η επιχειρηματική ελίτ στην Ελλάδα ζητάει να γίνουν επενδύσεις ξένων εταιρειών, ενώ η ίδια βγάζει τα κεφάλαια της στο εξωτερικό»!
Παραγωγική ανασυγκρότηση και βιομηχανική πολιτική
Με αφορμή τη «φυγή» μεγάλων επιχειρήσεων στο εξωτερικό, έρχεται στο προσκήνιο από έναν άλλο δρόμο, το κρίσιμο ζήτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της οικονομίας, ιδιαίτερα στη βιομηχανία. Η κυρίαρχη ελίτ στην Ελλάδα (πολιτική και οικονομική) σε συνεργασία με τα υπερεθνικά της «αφεντικά» (Ε.Ε. - ΕΚΤ - ΔΝΤ), έχουν στην ουσία χρεωκοπήσει την οικονομία και τον ελληνικό λαό. Η συνέχιση της κυριαρχίας τους μόνο πρόσθετα δεινά συνεπάγονται για τον τόπο. Η κατάργηση του Μνημονίου και διαγραφή του χρέους, σε συνδυασμό με την εθνικοποίηση-κοινωνικοποίηση των τραπεζών, η διατήρηση και επέκταση των ΔΕΚΟ σε στρατηγικούς κλάδους, η στήριξη της αγοραστικής δύναμης μισθών και συντάξεων, οι πολιτικές ανάπτυξης κλάδων και αύξησης της απασχόλησης, η διασφάλιση εργασιακών δικαιωμάτων, το νέο πλαίσιο επιχειρηματικής δράσης κ.ά., αποτελούν συνεκτικούς κρίκους της παραγωγικής ανασυγκρότησης. Εξυπακούεται ότι η προώθηση αυτού του «σχεδίου», μόνο μια κυβέρνηση της Αριστεράς με πυρήνα το ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να φέρει σε πέρας, έχοντας την ενεργητική στήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού.
1. Αναλυτικά βλ. Γ. Τόλιος (1999), «Συγκέντρωση κεφαλαίου, οικονομικοί όμιλοι και οικονομική ελίτ», εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», Αθήνα, σελ. 229-240.
* Ο Γιάννης Τόλιος είναι διδάκτωρ οικονομικών, μέλος Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
Email: [email protected] Blog: ytoliosblog.wordpress.com
