Μπορεί να ανταγωνιστεί μία μικρή επιχείρηση έναν κολοσσό με τεράστιο προϋπολογισμό μάρκετινγκ, με διαφημίσεις, με αλυσίδα καταστημάτων ,με χαμηλότερες τιμές; Φαίνεται δύσκολο αλλά δεν είναι ακατόρθωτο.
Τα cluster που είναι γνωστά και ως «συστάδες επιχειρήσεων» ή «συσπειρώσεις» ή «εταιρικές συμπράξεις» είναι μία πολύ καλή πρακτική με εξαιρετικά αποτελέσματα σε διεθνές επίπεδο (Αυστρία, Ισπανία (Χώρα των Βάσκων), Μ. Βρετανία κα).
Τα cluster αποτελούν τα κατάλληλα εργαλεία για την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσα από την συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών.
Τι είναι τα cluster
Πρόκειται για ομάδες επιχειρήσεων κατά βάση στην ίδια γεωγραφική περιοχή, που δραστηριοποιούνται στον ίδιο κλάδο (οριζόντια clusters) ή σε διαφορετικούς κλάδους της διαδικασίας παραγωγής (κάθετα clusters), οι οποίες αλληλοεπιδρούν με τρόπο τέτοιο, ώστε να πετύχουν κοινές στρατηγικές σε συγκεκριμένους τομείς δραστηριοτήτων.
Τι πετυχαίνουν
- Επίτευξη οικονομιών κλίμακας (κοινές προμήθειες, αποθήκες κ.ά.),
- Πρόσβαση σε χρηματοδότηση
- Πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες και αγορές
- Πρόσβαση σε εξειδικευμένο προσωπικό
- Ανάπτυξη καινοτομίας
- Βελτίωση διαπραγματευτικής ικανότητας
- Επίτευξη οργανωτικών βελτιώσεων
- Αύξηση της ανταγωνιστικότητας
Σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο τα cluster αναδεικνύουν τα τοπικά προϊόντα, τις τουριστικές και πολιτιστικές διαδρομές.
Τα cluster μπορούν να αναπτυχθούν και σε υπερτοπικό, εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Μπορούν ακόμα να αναπτυχθούν σε αστικό ή αγροτικό περιβάλλον.
Πού οφείλεται η επιτυχία των cluster;
Στην εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών, στην ισότιμη συμμετοχή, στην ανεξαρτησία των συμμετεχόντων, στην αμοιβαία ωφέλεια, στην ανταλλαγή γνώσεων και πληροφοριών και στην εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων.
Είναι εταιρείες;
Ένα Cluster μπορεί να μην είναι εταιρεία. Μπορεί να λειτουργεί ως μία σύμπραξη με κοινά αποδεκτούς όρους και στόχους.
Ποιοι συμμετέχουν
Στα clusters μπορούν να συμμετέχουν εκτός από τις επιχειρήσεις κορμού (τα μέλη), υποστηρικτικές επιχειρήσεις και φορείς, όπως επαγγελματικά επιμελητήρια, τεχνολογικά ιδρύματα, ερευνητικά ινστιτούτα και πανεπιστήμια, κυβερνητικοί οργανισμοί κα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το The California Wine Cluster.

Ανασταλτικοί παράγοντες
- Το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων και ο κατά βάση οικογενειακός χαρακτήρας τους .
- Η έλλειψη συνεργατικής νοοτροπίας.
- Η έλλειψη ενημερωμένων στελεχών.
Μπορούν όμως να αντιστραφούν με την κατάλληλη καθοδήγηση σε πλεονεκτήματα
Το μικρό μέγεθος μιας επιχείρησης μπορεί να σημαίνει μια πιο ευέλικτη δομή, με μεγαλύτερη ταχύτητα στην λήψη και στην εκτέλεση των αποφάσεων.
Σε μία τοπική κοινωνία λόγω των στενών διαπροσωπικών σχέσεων και της γειτνίασης διευκολύνεται η επικοινωνία, η αλληλεπίδραση, οι δια μεταφορές.
Τα Clusters αποτελούν ένα εξαιρετικό εργαλείο άσκησης οριζόντιας πολιτικής για την τόνωση τοπικών οικονομιών και τον επαναπροσδιορισμό του αναπτυξιακού μοντέλου μιας περιοχής, μιας χώρας, κλπ.
Η διάσταση της σημασίας των συνεργατικών σχημάτων και του ρόλου που μπορούν να διαδραματίσουν ως εναλλακτική αναπτυξιακή διαδρομή τόσο για τις μικρές επιχειρήσεις (π.χ. εξοικονόμηση κόστους, επιμερισμός ρίσκου, διαμοιρασμός κοινών υποδομών, ανάπτυξη νέων προϊόντων/δραστηριοτήτων) όσο και για την ελληνική οικονομία συνολικά, δεν ενδιαφέρει την Κυβερνητικό σχεδιασμό.
Παρόλο που η ελληνική οικονομία αποτελείται πρωταρχικά από μικρές επιχειρήσεις, η νεοφιλελεύθερη δεξιά πολιτική θεωρεί τη μικρή επιχείρηση ως βάρος, ως ένα επιβραδυντικό στοιχείο της οικονομίας και την στοχοποιούν για την φοροδιαφυγή και έλλειψη ικανότητας να αφομοιώσει την τεχνολογία. Την επιβαρύνουν και με επιπλέον βάρη γιατί είναι το εύκολο θύμα.
Οι πολιτικές που θα βοηθήσουν τις εγχώριες μικρές επιχειρήσεις, που θα θέσουν τις προϋποθέσεις επιτυχούς ανάπτυξης νέων συνεργατικών σχημάτων και βιώσιμης κλιμάκωσης της δραστηριότητας τους σε σύγχρονους και παραδοσιακούς κλάδους, που θα καλλιεργήσουν την κουλτούρα συνεργασιών στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δεν θα γίνουν από αυτή την Κυβέρνηση.
Η στήριξη και η ενίσχυση της συν εργατικότητας των πολύ μικρών επιχειρήσεων, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν τον πυλώνα ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος για την ελληνική οικονομία με ισχυρό και άμεσο κοινωνικό-οικονομικό αντίκτυπο σε όρους θέσεων εργασίας, προστιθέμενης αξίας και παραγωγικής εξειδίκευσης σε κλάδους για τη χώρα, δεν θα γίνουν από αυτή την κυβέρνηση.
Παραδείγματα cluster στην χώρα μας
Στην χώρα μας έχουμε μόνο μεγάλους επιχειρηματικούς συνεργατικούς μετασχηματισμούς Cluster. Είναι επιχειρηματικές συμπράξεις και συνεταιρισμοί, όπου μέλη τους είναι οι μεγάλες επιχειρήσεις συγκεκριμένων κλάδων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα στρατηγικής συμμαχίας που έχει τη μορφή cluster αποτελεί το Δίκτυο Βιολογικών Προϊόντων που συστάθηκε με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος.
Το Corallia είναι ένα άλλο παράδειγμα Cluster που αριθμεί 70 ελληνικές και ξένες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας με την παράλληλη συνεργασία 35 πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων και με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» του Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.
Απαιτούνται πολιτικές που θα ενισχύσουν την πρόσβασης των μικρών επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση και την συν εργατικότητα ως προαπαιτούμενο για τον εκσυγχρονισμό της δραστηριότητας τους και την αντιμετώπιση του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Αλλά και ως προϋπόθεση για μια δίκαιη, βελτιωμένη και αποκεντρωμένη κατανομή των χρηματοδοτικών πόρων στην ελληνική οικονομία που θα λαμβάνει υπόψη της και τον κρίσιμο ρόλο των πολύ μικρών επιχειρήσεων σε όρους προστιθέμενης αξίας, θέσεων εργασίας, κοινωνικής συνοχής και δεν θα γίνουν από αυτή την Κυβέρνηση
Η Ιωάννα Λιούτα είναι πολιτική και οικονομική αναλύτρια