Σε σαθρό περιβάλλον μειωμένης ανάπτυξης και εκτεταμένης ακρίβειας κινείται η ελληνική οικονομία, με την κυβέρνηση της Ν.Δ. να φέρει ακέραιη την ευθύνη. Κάτω από τις προβλέψεις του προϋπολογισμού διαμορφώθηκε ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2023. Η εξέλιξη αυτή εκτιμάται ότι στενεύει τα δημοσιονομικά περιθώρια για νέα μέτρα στήριξης ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και νοικοκυριών με χαμηλά εισοδήματα, τουλάχιστον όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση. Βέβαια, κάτι τέτοιο φαίνεται ότι αποτελεί δικαιολογία, καθότι τα φορολογικά έσοδα ξεπερνούν συνεχώς τους στόχους και η ακρίβεια αποτελεί μεγάλο βάρος στις πλάτες των καταναλωτών.
Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ, το ΑΕΠ αυξήθηκε πέρσι κατά 2%, έναντι πρόβλεψης για +2,4%. Σε τρέχουσες τιμές ανήλθε σε 220,3 δισ. ευρώ, όταν το κόκκινο ιδιωτικό χρέος της Ελλάδας είναι μεγαλύτερο και αγγίζει τα 224 δισ. ευρώ. Στο τέταρτο τρίμηνο του έτους σημείωσε αύξηση 1,2% σε ετήσια βάση (σε σύγκριση με το δ’ τρίμηνο του 2022).
Ανησυχία
Οι χαμηλότερες από τις προβλέψεις επιδόσεις αυτές θεωρούνται ιδιαιτέρως ανησυχητικές, σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού. Παράλληλα, κάτω από τον πήχη πέρασε και η πορεία των επενδύσεων, που έτρεξαν με ετήσιο ρυθμό αύξησης 4%, όταν ο περυσινός προϋπολογισμός έκανε λόγο για πάνω από 15%! Ακόμη η κατανάλωση αυξήθηκε κατά 1,8%, αφήνοντας μικρά περιθώρια για αποταμίευση στα νοικοκυριά, τα οποία είδαν τις καταθέσεις τους να συρρικνώνονται τον Ιανουάριο. Το χαμηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνει τον βαθμό δυσκολίας της κυβέρνησης για να σημειώσει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα για το 2024, άρα και να δώσει έξτρα μπόνους σε πολίτες και ευάλωτα νοικοκυριά, όπως επίδομα Πάσχα, ή να ικανοποιηθούν τα αιτήματα των αγροτών. Άλλωστε, η κυβέρνηση κινείται στη λογική να επιστρέφει ψίχουλα στην κοινωνία ενώ σχηματίζονται υπερκέρδη για τους λίγους. Κι αυτό όμως φαίνεται να είναι υπό αίρεση, καθώς οι υψηλοί στόχοι για τα πλεονάσματα στερεύουν τη δεξαμενή για τη χορήγηση έκτακτων παροχών.
Ο πήχης
Για το 2024 η κυβέρνηση βασίζει τον σχεδιασμό της σε ρυθμό ανόδου του ΑΕΠ κατά 2,9% και ο φετινός προϋπολογισμός πρέπει να κλείσει με πρωτογενές πλεόνασμα σχεδόν διπλάσιο από εκείνο του 2023, δηλαδή 2,1% του ΑΕΠ (1,1% το 2023), ήτοι σχεδόν 5 δισ. ευρώ. Τα έκτακτα επιδόματα ή ενισχύσεις που έχουν δοθεί μέχρι σήμερα προκύπτουν από το υπερπλεόνασμα. Αρκεί να αναφερθεί πως το 2023 το πρωτογενές πλεόνασμα ξεπέρασε τον στόχο του 1,1% του ΑΕΠ κατά 0,2% ή 0,3%. Όπως σχολιάζει ο επικεφαλής του τμήματος αναλύσεων της Eurobank Τάσος Αναστασάτος, όσον αφορά τους ρυθμούς μεταβολής για το σύνολο του έτους παρουσιάζουν μία εικόνα επιβράδυνσης της οικονομίας κατά τη διάρκεια του έτους, εν μέρει και ως αποτέλεσμα του δυσμενούς εξωτερικού περιβάλλοντος αλλά και για εγχώριους λόγους.
Μήνας-κλειδί για το τελικό αποτέλεσμα του 2023 είναι ο Μάρτιος. Το οικονομικό επιτελείο αναμένει τα τελικά έσοδα που εισπράττονται τους δύο πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους, όπως ο φόρος εισοδήματος, ο ΕΝΦΙΑ, τα τέλη κυκλοφορίας. Η ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ στις 7 Μαρτίου αποτελεί ψυχρολουσία, ενώ στη συνέχεια αναμένονται οριστικά στοιχεία της Eurostat στις 22 Απριλίου, δηλαδή λίγο πριν από το Πάσχα. Υπό την πίεση λοιπόν της ακρίβειας, των υψηλών ενοικίων, του δημογραφικού και των χαμηλών μισθών, η κυβέρνηση φαίνεται να αναζητά περιθώρια για πυροσβεστικές κινήσεις. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά αποτυπώνονται και στα μεγέθη για την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Η ψαλίδα με την Ευρωζώνη μετά και την πολυετή κρίση αυξήθηκε.
Σε πτώση η γεωργία
Από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτει ότι η αύξηση της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας το 2023 προήλθε από τον τουρισμό, τις επιχειρηματικές υπηρεσίες και τις κατασκευές. Ο τομέας της γεωργίας-δασοκομίας-αλιείας είχε αρνητική συνεισφορά, δηλαδή μεγάλη συρρίκνωση σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας το τέταρτο τρίμηνο 2023 (-13,9% σε σύγκριση τριμήνου, λόγω των επιπτώσεων της κακοκαιρίας «Daniel»). Ο συνολικός σχηματισμός κεφαλαίου, όπως σχολιάζει η Eurobank, μειώθηκε κατά -0,5% λόγω μείωσης των αποθεμάτων. Έτι περαιτέρω, όσον αφορά τη σύνθεση των επενδύσεων, η αύξηση προήλθε από τις κατοικίες (+20,7% YoY σε σταθερές τιμές) και δευτερευόντως από τις άλλες κατασκευές (+10% YoY), ενώ τα σημαντικά για τη μακροχρόνια ανάπτυξη τμήματα του μηχανολογικού και μεταφορικού εξοπλισμού, καθώς και του εξοπλισμού τεχνολογίας, πληροφορικής και επικοινωνίας υποχωρούν κατά -3% και -12% αντιστοίχως.
Συνεχείς αυξήσεις
Την ίδια στιγμή, στο 3% διαμορφώθηκε ο ρυθμός αύξησης των τιμών στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ σε ετήσια βάση τον Ιανουάριο, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ). Από την ανάλυση των στοιχείων που επεξεργάστηκε το Ινστιτούτο προκύπτουν αυξήσεις σε μια σειρά από προϊόντα πρώτης ανάγκης μέχρι της τάξης του 12,98% και μειώσεις μέχρι 6,12%. Μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στις κατηγορίες:
* Τροφές και είδη για κατοικίδια +12,08%
* Νερά και αναψυκτικά +10,48%
* Φρέσκα φρούτα και λαχανικά +9,59%
* Έτοιμα γεύματα +8.20%
* Βρεφικές και παιδικές τροφές +6.98%.
Σημειώνεται ότι στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά καθ’ όλο το 2023 καταγράφονται αυξήσεις στις τιμές των προϊόντων ως αποτέλεσμα του αυξημένου κόστους παραγωγής και των ακραίων κλιματικών φαινομένων. Η κατηγορία τρόφιμα παντοπωλείου, που περιλαμβάνει και το ελαιόλαδο, καταγράφει αύξηση κατά 5,18%.
