Εκτός τόπου και χρόνου φαίνεται ότι βρίσκεται ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σχετικά με το ράλι τιμών στα ακίνητα που παγιδεύει κυρίως τους ενοικιαστές, αλλά και τους επίδοξους αγοραστές. Ο ίδιος αρκέστηκε στην προαναγγελία της αύξησης του ορίου της Golden Visa σε κάποιες αστικές περιοχές και στα νησιά (ίσως στις 800.000 ευρώ), ενώ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να υποχρεωθούν όσοι πραγματοποίησαν αγορές ακινήτων με σκοπό την απόκτηση της Golden Visa σε ιδιοκατοίκηση ή ενοικίαση του ακινήτου τους σε μακροχρόνια μίσθωση και όχι σε βραχυχρόνια τύπου Airbnb. Συνεπώς, δεν προανήγγειλε κάποιο ουσιαστικό μέτρο στήριξης των πολιτών ή μια πρωτοβουλία η οποία θα οδηγούσε σε μειώσεις των τιμών στα ακίνητα. Παράγοντες της αγοράς και όσοι αναζητούν στέγη έχουν επισημάνει επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια ότι υπάρχει αδυναμία στην εξεύρεση αξιοπρεπούς κατοικίας και πλέον η Ελλάδα χτυπά καμπανάκι για στεγαστική κρίση.
Ανησυχία
Η ανησυχία των πολιτών διογκώνεται. Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι πολίτες εκτιμούν ότι το επόμενο 12μηνο οι τιμές των κατοικιών θα αυξηθούν πάνω από 8%, ποσοστό τετραπλάσιο σε σχέση με την Ευρωζώνη, όπου προβλέπεται μέση αύξηση 2,2%, ελαφρά χαμηλότερη από το 2,4% στην αντίστοιχη έρευνα της ΕΚΤ τον Νοέμβριο.
Οι προσδοκίες αυτές συνδέονται προφανώς με τις υψηλές αυξήσεις των τιμών στην ελληνική αγορά τα τελευταία χρόνια, παρά τη μεγάλη αύξηση των επιτοκίων για τα στεγαστικά δάνεια, ενώ στην Ευρωζώνη σημειώθηκε αισθητή επιβράδυνση και σε ορισμένες χώρες μειώσεις των τιμών.
Αυξάνονται τα κόστη
Είναι πέρα από σαφές ότι το πρόβλημα είναι οξύ. Ως προς τα ενοίκια, το κόστος ανά μήνα ξεπερνά τον μέσο μισθό. Σύμφωνα με τα στοιχεία του spitogatow.gr, το τέταρτο τρίμηνο του 2023 η μέση ζητούμενη τιμή ενοικίασης κατοικιών πανελλαδικά παρουσίασε αύξηση κατά 8,8%. Η μέση ζητούμενη τιμή πώλησης κατοικιών αυξήθηκε κατά 11,9% σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2022.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το κόστος στέγασης έχει μεγάλη συμβολή στην αύξηση του πληθωρισμού καθώς τα ενοίκια κατοικιών αυξήθηκαν κατά 4%. Επίσης, τα στοιχεία δείχνουν αύξηση της μέσης ζητούμενης τιμής πώλησης κατοικιών κατά 11,9% το τελευταίο τρίμηνο του 2023, συμπαρασύροντας και τα ενοίκια. Οπως προκύπτει, οι πολίτες αδυνατούν να βρουν κατάλληλο σπίτι για να διαμείνουν σε αναλογική τιμή και αναγκάζονται να πληρώνουν υπέρογκα ποσά.
Η πρόταση της ΠΟΜΙΔΑ
Προς το παρόν, όπως φάνηκε και από την τοποθέτηση του πρωθυπουργού, η κυβέρνηση της Ν.Δ. δεν εξετάζει κάποια λύση άμεσης εφαρμογής, ενώ φαίνεται να απορρίπτει την πρόταση της ΠΟΜΙΔΑ για την αξιοποίηση 700.000 ακινήτων.
Το μέτρο που έχει προτείνει στην κυβέρνηση η ΠΟΜΙΔΑ προβλέπει τριετή απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος για τους φορολογούμενους που θα διαθέσουν για ενοικίαση τουλάχιστον για μια τριετία ακίνητα τα οποία είχαν κλειστά ή διέθεταν κατοικίες μέσω κάποιας πλατφόρμας τύπου Airbnb κατά τη διάρκεια όλου του 2023.
Ειδικά για τα Airbnb, η πρόταση αφορά κυρίως αυτούς που προχώρησαν στην ανακαίνιση των ακινήτων τους αλλά είτε λόγω περιοχής είτε λόγω άλλων συνθηκών οι βραχυχρόνιες μισθώσεις για τους ίδιους δεν απέδωσαν.
Ουσιαστικά, προβλέπει ότι αν ο εκμισθωτής ή ο παραχωρών είναι φυσικό πρόσωπο, να εκπίπτει ποσοστό 5% για δαπάνες επισκευής, συντήρησης, ανακαίνισης ή άλλες πάγιες και λειτουργικές δαπάνες του ακινήτου.
Το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε 100% αν το εισόδημα προέρχεται από νέα εκμίσθωση κατοικίας ελάχιστης τριετούς διάρκειας με ημερομηνία έναρξης από την 1.1.2024 έως και 31.12.2026 και για τα πρώτα 3 έτη της κάθε μίσθωσης, εφόσον η κατοικία εκμισθώνεται προς φυσικά πρόσωπα για χρήση ως κύρια κατοικία τους και ήταν κενή τουλάχιστον καθ’ όλο το έτος 2023 ή διέθετε ενεργό ΑΜΑ βραχυχρόνιας μίσθωσης την 31.12.2023.
«Φούσκα» ακινήτων
Πάντως, οι συνθήκες δείχνουν ιδιαιτέρως προβληματικές. Ήδη, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κάνει λόγο για «φούσκα». Αναφορικά με τις τιμές, το ΔΝΤ διαπιστώνει ότι υπάρχει «καπέλο». Με βάση τον δείκτη τιμών κατοικιών προς το εισόδημα, οι κατοικίες στην Ελλάδα βρίσκονται πάνω από τον πήχη κατά 6 μονάδες βάσης σε σχέση με τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο, όπως και η υπερτίμηση. Παράλληλα, ακόμη μεγαλύτερη είναι η υπερτίμηση με βάση τον δείκτη τιμών προς ενοίκια, με την απόκλιση να αγγίζει τις 29 μονάδες.
Η Τράπεζα Πειραιώς καταγράφει σε μελέτη της τα αίτια των φουσκωμένων τιμών των κατοικιών στην Ελλάδα αναδεικνύοντας το τεράστιο χάσμα που επικρατεί μεταξύ προσφοράς και ζήτησης. Δηλαδή, συσσωρευτικά από το 2016 έως το 2022 ο ρυθμός αύξησης των τιμών των οικιστικών ακινήτων έχει αυξηθεί κατά 14% περισσότερο σε σχέση με τον ρυθμό αύξησης που θα δικαιολογούνταν βάσει της εξέλιξης των θεμελιωδών μακροοικονομικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έλλειμμα προσφοράς έναντι ζήτησης κατά περίπου 212 χιλιάδες κατοικίες έχει δημιουργήσει μια συσσωρευτική αποτίμηση.
