Για μειωμένη... παραγωγή και συνακόλουθα επιστροφή υπερκερδών (και) στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας προϊδεάζει η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση που εκδόθηκε έναν χρόνο μετά τη θεσμοθέτηση της «ειδικής εισφοράς» και στη λιανική αγορά του ρεύματος, καθώς έχουν περιληφθεί μάλλον τα πάντα ως κόστη που επιβαρύνουν τους προμηθευτές.
Υπενθυμίζεται ότι ο υπολογισμός των υπερκερδών στην προμήθεια αφορά όλη την περίοδο ισχύος του καθεστώτος «άρσης» της ρήτρας και της πρόβλεψης και ανακοίνωσης ονομαστικών τιμολογίων από τους προμηθευτές στις 20 κάθε μήνα, δηλαδή συνολικά 17 μήνες (από τον Αύγουστο 2022 έως και τον Δεκέμβριο 2023). Η πίεση για την επιβολή «προσωρινού μηχανισμού επιστροφής μέρους εσόδων» από τους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας προέκυψε μόλις τρεις μήνες από την εφαρμογή του νέου καθεστώτος, καθώς διαπιστώθηκαν ονομαστικά τιμολόγια λιανικής στη χαμηλή τάση (οικιακά), τα οποία ήταν υπερδιπλάσια ή και τριπλάσια τουλάχιστον σε σχέση με την Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ) επόμενης ημέρας (χονδρεμπορική) κάθε μήνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το βασικό οικιακό τιμολόγιο (Γ1) της ΔΕΗ του Οκτωβρίου 2022, με 595-607 ευρώ/μεγαβατώρα, ενώ η ΤΕΑ του μήνα διαμορφώθηκε σε 232,6 ευρώ/μεγαβατώρα.
Πάντως, από τη ρύθμιση του 2022 οι προβλέψεις για εκπτώσεις, διευκολύνσεις και απαλλαγές των προμηθευτών μαρτυρούσαν ότι προμηνύεται γερό «ψαλίδι» στον υπολογισμό των υπερκερδών τους, όπως έγινε άλλωστε και με τα υπερκέρδη των ηλεκτροπαραγωγών.
Όλη η αγορά μέσα
Ετσι, προκειμένου να προκύψουν τα υπερκέρδη («υπερβάλλοντα έσοδα»), κάθε μήνα λαμβάνονται υπόψη όλα τα τιμολόγια χαμηλής τάσης (σταθερά και κυμαινόμενα) και τα ειδικά τιμολόγια (ΚΟΤ, Υπηρεσιών Αλληλεγγύης, καθολικής υπηρεσίας ή προμηθευτή τελευταίου καταφυγίου), όλη η τιμολογηθείσα ενέργεια σε όλα τα επίπεδα τάσης (χαμηλή, μέση, υψηλή) και βέβαια οι «επισφάλειες» στη δραστηριότητα των προμηθευτών, που μεταφράζονται σε: πράξεις αντιστάθμισης κινδύνου, τιμές αποκλίσεων και προσαυξήσεων, συντελεστή προσαύξησης απωλειών χαμηλής και μέσης τάσης κ.λπ.
Θυμίζουμε ότι στη σχετική διάταξη του νόμου του 2022 (4994) αναφερόταν ότι για τον υπολογισμό της μέσης τιμής χρέωσης ανά μήνα εξέτασης «δύναται να συνυπολογίζονται και τύποι τιμολογίων σταθερής χρέωσης των καταναλωτών, κατά προτεραιότητα, χαμηλής τάσης, καθώς και εκπτώσεις που παρέχουν οι προμηθευτές». Στην ουσία, επρόκειτο για ένα «παράθυρο» ώστε να μπορούν να συμπεριληφθούν στη μέση τιμή και οι απώλειες των προμηθευτών από σταθερά τιμολόγια -εκπτώσεις και άλλες παράμετροι, δικαιολογώντας υψηλότερα κόστη και μικρότερες επιστροφές εσόδων. Αυτό, τελικά, αξιοποιήθηκε και διευρύνθηκε στην Κοινή Υπουργική Απόφαση υπέρ των προμηθευτών.
Παράλληλα, στο πλαίσιο της απόφασης γίνεται προσδιορισμός μιας «εύλογης μέγιστης τιμής λιανικής», που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και «εύλογο μέγιστο περιθώριο κέρδους», το λειτουργικό κόστος και τις επισφάλειες. Για τον προσδιορισμό της εύλογης μέγιστης τιμής λιανικής ανά μήνα και προμηθευτή λαμβάνεται το αντίστοιχο μεσοσταθμικό κόστος προμήθειας προσαυξημένο με εύλογο περιθώριο δραστηριότητας, το οποίο ορίζεται στα 25 ευρώ/μεγαβατώρα, οριζόντια για όλους τους προμηθευτές.
Υπενθυμίζεται ότι στη νομοθετική ρύθμιση περιλαμβανόταν και πρόβλεψη για τους υπόχρεους κατά τον προσδιορισμό των φορολογητέων κερδών για σκοπούς επιβολής φόρου εισοδήματος, να μπορούν να εκπίπτουν από το ποσό της εισφοράς... «ως δαπάνη».
Πάντως, εισακούστηκαν τα περισσότερα «επιχειρήματα» των προμηθευτών που είχαν αντιδράσει, φυσικά, στην επιβολή έκτακτης εισφοράς, έχοντας «προειδοποιήσει» για εκ των πραγμάτων αυξημένα τιμολόγια εξαιτίας των υψηλών ασφαλίστρων (risk premium) που έπρεπε να καταβάλουν στο πλαίσιο της αντιστάθμισης σχετικού κινδύνου μέσω χρηματοπιστωτικών παραγώγων (hedging), ζητώντας αυτά να ληφθούν υπόψη, όπως και: το κόστος για την κάλυψη των ιδιαιτέρως αυξημένων αναγκών χρηματοοικονομικής ρευστότητας, το πραγματικό κόστος προμήθειας που επωμίζεται ο καταναλωτής σταθμίζοντας εκπτώσεις και άλλες ωφέλειες στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων και οι επισφαλείς απαιτήσεις που σχετίζονται με ληξιπρόθεσμες οφειλές και την καθολική υπηρεσία και αποτελούν ζημιά για τις εταιρείες. Οι ίδιοι διαμαρτυρήθηκαν, μάλιστα, γιατί το καθεστώς που τέθηκε σε ισχύ από τον Αύγουστο 2022 στη λιανική δεν άφηνε να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός και να κάνουν εκπτώσεις...
Χαμηλός πήχης
Επιπλέον, μετά τις αλλεπάλληλες καθυστερήσεις και ρυθμίσεις, αλλά και τις εκλογές, η πρώτη περίοδος υπολογισμού δεν είναι τρίμηνη, όπως αρχικά προβλεπόταν (το επίμαχο τρίμηνο Αύγουστος-Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2022 με ιδιαίτερα υψηλά ονομαστικά τιμολόγια), αλλά πεντάμηνη (Αύγουστος-Δεκέμβριος 2022), «απλώνοντας» χρονικά και τους συμψηφισμούς σε επίπεδο περιόδου. Θα ακολουθήσουν οι υπολογισμοί για τα επόμενα τέσσερα τρίμηνα του 2023.
Πάντως, ήδη έχουν χαμηλώσει οι προσδοκίες για τα ποσά που θα αποφέρει ο μηχανισμός. Οι αρχικές προβλέψεις του περασμένου Δεκεμβρίου έφερναν τα υπερκέρδη για το τρίμηνο Αυγούστου-Οκτωβρίου στα 390 εκατ. Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. τότε υπολόγιζε περίπου 1 δισ. μόνο στο δίμηνο Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2022.
Στη συνέχεια, για το πεντάμηνο Αύγουστος-Δεκέμβριος 2022 το ύψος των υπερκερδών που θα επιστρεφόταν είχε τοποθετηθεί μεταξύ 300 και 500 εκατ., ενώ κατά τη φετινή χρονιά οι τιμές σταδιακά αποκλιμακώθηκαν σε σχέση με τα δυσθεώρητα επίπεδα του δεύτερου μισού του 2022.
Στο μεταξύ, στα αζήτητα εξακολουθούν να βρίσκονται τόσο η επιστροφή μέρους των υπερκερδών στην αγορά φυσικού αερίου (ΔΕΠΑ) όσο και η αναδρομική ανάκτηση 67,4 εκατ. από τις στρεβλώσεις που υπήρξαν στην αγορά εξισορρόπησης από τους ηλεκτροπαραγωγούς το πρώτο τετράμηνο εφαρμογής (Νοέμβριος 2020-Φεβρουάριος 2021) του target model στη χονδρεμπορική αγορά, για την οποία υπάρχει και σχετική πρόταση της Ρυθμιστικής Αρχής από το 2022.
