Η ώρα πλησιάζει 7 το απόγευμα. Στα καταστήματα που έχουν κατεβάσει τα ρολά τους διά παντός θα προστεθούν σε λίγο κι εκείνα που συνεχίζουν να έχουν μια καθημερινότητα. Η κλειστή τους όψη είναι όμοια. Ένας σκονισμένος γκρίζος καμβάς, τη μονοτονία του οποίου διαταράσσουν μόνο οι υπογραφές με σπρέι και κάποια αυτοκόλλητα για κλειδαρά. Νούμερα ανθεκτικά στον χρόνο και στην ανάγκη.
Τα μόνα ρολά που διαφέρουν είναι εκείνα του καταστήματος στο οποία δολοφονήθηκε σαν σήμερα πριν πέντε χρόνια ο Ζακ Κωστόπουλος. Είναι βαμμένα με ροζ μπογιά. Και πάνω τους ξεχωρίζουν φράσεις όπως «Είναι εντάξει να κλαις». «Η Zackie Oh θα δικαιωθεί». Σε ύψος σχεδόν πραγματικό, όσο έφταναν να τεντωθούν τα χέρια για το στένσιλ, έχει αποτυπωθεί το πρόσωπό του. Τα μαλλιά του όπως ήταν ακριβώς. Η αίσθηση ότι μπορείς να δώσεις ένα χάδι στον πόνο.
Κάθε μέρα τον πεζόδρομο τον διασχίζουν πολλά βήματα. Οι άνθρωποι που περνούν κοιτάνε τον Ζακ και συνεχίζουν. Παίρνουν την εικόνα του και κουβαλούν κάτι απ’ το γεγονός καθημερινά. Τι θα γινόταν όμως αν μπορούσε ν’ ανασηκώσει κι εκείνος τα δικά του βλέφαρα; Ποια πραγματικότητα θα αντίκριζε να περνά μπροστά του, σήμερα που δεν βρίσκεται εκεί ανήμπορο το ματωμένο του κορμί; Πιθανότατα θα διαπίστωνε ότι βρίσκεται στο ίδιο αφιλόξενο περιβάλλον. Μέσα το οποίο διαπράχθηκε η δολοφονία, αλλά ταυτόχρονα έγινε και ανεκτή.
«Είχε μπει στο μαγαζί του μέσα όμως»
«Ρωτήστε κάπου αλλού», είπε, μόλις άκουσε το όνομα του Ζακ, μια γυναίκα που δουλεύει καθημερινά εκεί. Πλάι στη δική του βιτρίνα, ένας καταστηματάρχης ανέφερε ότι δεν τον έχει επηρεάσει το γεγονός. «Ξέρεις τι έχουν δει τα μάτια μου 40 χρόνια; Αυτό θα με πειράξει;». Μιλά, γενικώς, για μια περιοχή που έχει γίνει ανυπόφορη. Και φέρνει ως παράδειγμα για την εμπορική παρακμή την παρουσία των μεταναστών, «οι οποίοι κάνουν συνέχεια παζάρια. Νομίζουν ότι κάτι που κάνει 100 θα τους το δώσω 60 και 70». Για τους ανθρώπους, που βλέπει κάθε 20 και 21 Σεπτεμβρίου ν’ αφήνουν ένα λουλούδι στη μνήμη του Ζακ χρησιμοποιεί τις λέξεις απαξιωτικά. Τους αποκαλεί οπαδούς και ομοϊδεάτες του. Δεν φαίνεται να κατανοεί το πένθος για κάποιον που μπούκαρε σ’ ένα μαγαζί.
«Εμείς τυχαία βρισκόμαστε εδώ. Ό,τι έχουμε ακούσει από τις ειδήσεις. Για ποιον λόγο ήταν σε κατάσταση πανικού; Είχε μπει στο μαγαζί του μέσα όμως. Άμα δεν ξέρουμε όλα τα γεγονότα...», ήταν οι φράσεις δύο νέων, γύρω στα 30, που είχαν κάτσει για καφέ. Δεν γνώριζαν ακριβώς τα γεγονότα, αλλά κατέθεταν την άποψη που είχε διακινηθεί ευρέως τότε και δικαιολογούσε το έγκλημα και την ωμότητα που το συνόδευε.
«Υπάρχουν και οι δύο πλευρές. Υπάρχουν εκείνοι που έρχονται και διαδηλώνουν. Και καλά κάνουν και διαδηλώνουν για κάτι τόσο κακό. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που κουβαλάνε μετά τη δολοφονία δεκαπέντε κιλά μαγκιά. Στήνουν πηγαδάκια απ' έξω και τους ακούω να υποστηρίζουν ένθερμα τον θύτη. Έλεγαν πώς θα βγει άμα πάει φυλακή και πώς θα γίνει να έχει κινητό….», λέει ένας ακόμη άνθρωπος που εργάζεται στην περιοχή.
Πέφτει το βλέμμα στα ρολά και μιλάνε για εκείνον
Η αλήθεια δεν έχει βέβαια ένα χρώμα. Άλλος καταστηματάρχης, θα υπερασπιστεί το αυτονόητο. Τη ζωή πάνω από το εμπόρευμα. «Από τότε που συνέβη έκανα ένα χρόνο να συνέλθω. Δεν θα ήθελα όμως να πω κάτι παραπάνω».
Υπήρχε άλλος τρόπος να γίνουν τα πράγματα, θα πει ακόμη ένας. «Θα μπορούσαν τον κλείσουν μέσα και να επιληφθεί της υπόθεσης η αστυνομία». Όπως θυμάται κι επιβεβαιώνει ωστόσο, ακόμη κι όταν επενέβη η αστυνομία, η βία συνεχίστηκε. «Τον χτύπησαν πάρα πολύ. Είχε μελανιάσει τόσο πολύ το πρόσωπο του, που μπερδεύτηκαν στην αρχή κι είπαν ότι ήταν μετανάστης από αραβική χώρα…»
Εκείνο που του κάνει εντύπωση είναι ότι ο κόσμος ανοίγει κουβέντα για τον Ζακ ακόμη και τις ημέρες που δεν είναι κοντά στη μαύρη επέτειο. «Πέφτει το βλέμμα τους στα ρολά και συζητάνε ακόμη και σήμερα. Μετά ακολουθεί η ερώτηση “εσείς ήσασταν μπροστά;”». Σ’ αυτές τις συζητήσεις οι κόσμοι ξαναχωρίζονται στα δύο. Από τη μία υπάρχει η πλευρά των ανθρώπων που κάνουν εικόνα μπροστά τους το συμβάν και κοντοστέκονται βουρκωμένοι απέναντι στα γεγονότα. Κι από την άλλη υπάρχει εκείνων που νομιμοποιούν όσα συνέβησαν. «Ναι, αλλά μες στο μαγαζί του ανθρώπου τι ήθελε;».
Σ’ ένα ΚΑΦΑΟ διασώζεται η φράση μιας αφίσας που κολλήθηκε μάλλον σε άλλη επέτειο, αλλά το νόημά της αντέχει στον καιρό: «Συμπυκνώνει όσα μισείτε. Γι’ αυτό τον δολοφονήσατε».
Πέντε χρόνια χωρίς τον/τη Ζακ/Zackie Oh
Τα πέντε χρόνια που πέρασαν ήταν πέντε χρόνια χωρίς τη Zak-Zackie oh. Πέντε χρόνια άδεια από τον λόγο και την παρουσία της. Αλλά γεμάτα από οργή και θλίψη γι’ αυτό συνέβη, όπως υπογραμμίζει η πρωτοβουλία που αγωνίζεται για την απονομή δικαιοσύνης στην υπόθεση (Justice For Zak/Zackie).
Σήμερα οι δείκτες του ρολογιού έρχονται και συναντούν τις ώρες που εκτυλίχθηκε η δολοφονία. Ήταν μια ημέρα καθημερινή όπως οι άλλες. Ανυποψίαστη. Με ανοιχτές πόρτες στα καταστήματα. Ο Ζακ διάλεξε να καταφύγει σε μία από εκείνες. Και ήταν μία από αυτές που φώλιαζε η ξεχασμένη δύναμη του κυρ-Παντελή. «Ο Ζακ / η Zackie δολοφονήθηκε σε κοινή θέα ένα μεσημέρι στη Γλάδστωνος από ιδιοκτήτες και αστυνομικούς. Δεκάδες κινητά κατέγραψαν το αποτρόπαιο έγκλημα που διαδραματιζόταν μπροστά τους, κανένα χέρι, όμως, δεν απλώθηκε να βοηθήσει τον αιμόφυρτο άνθρωπο μπροστά τους» αναφέρει στην αρχή ενός χρονικού που γρατζουνά πάλι συναισθήματα και μνήμες η Justice For Zak/Zackie.
Έξι κατηγορούμενοι, δύο κατάδικοι και κανείς στη φυλακή
Από την αρχή φάνηκε πως δεν υπήρχε η πρόθεση να τιμωρηθεί ο δολοφόνος της διπλανής πόρτας. «Μετά από απίστευτη καθυστέρηση τριών χρόνων, ξεκίνησε η δίκη για τη δολοφονία του Ζακ, για να φτάσουμε στον Μάιο του 2022, όπου το δικαστήριο θεώρησε ότι οι αστυνομικοί δεν έκαναν τίποτα λάθος σε αυτή τη δολοφονία και αφέθηκαν ελεύθεροι να συνεχίζουν τη ζωή τους ανάμεσα σε χειροκροτήματα και ιαχές θριάμβου».
Στη συνέχεια, «έκρινε ένοχους τον κοσμηματοπώλη (Σπ. Δημόπουλο) και τον μεσίτη (Αθ. Χορταριά), με τον κοσμηματοπώλη -που στην απολογία του δεν βρήκε μισή συγγνώμη για το έγκλημά του, μόνο την απογοήτευσή του που ο αλληλέγγυος κόσμος έβαψε με ροζ μπογιά το κατάστημά του- να τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό, λόγω ηλικίας. Ο μεσίτης, που δεν σταμάτησε στιγμή όλα αυτά τα χρόνια να απειλεί και να χλευάζει την οικογένεια του Ζακ και τους ανθρώπους που την αγκάλιαζαν, αφέθηκε ελεύθερος δύο μήνες μετά, με απόφαση του Αρείου Πάγου. Η εκδίκαση της υπόθεσης στο Εφετείο έχει οριστεί για τις 15 Δεκεμβρίου του 2023. Με λίγα λόγια, για τη δολοφονία του Ζακ υπήρχαν έξι αρχικοί κατηγορούμενοι, δύο κατάδικοι και κανείς στη φυλακή».
«Ήταν ένας άνθρωπος που απέρριπτε καθημερινά τον φόβο»
Με ποτάμι που διαρκώς φουσκώνει παρομοιάζει την οργή για τη δολοφονία η Justice For Zak/Zackie. Και την ορμή του τροφοδοτεί ένας καθεστώς «όπου απολαμβάνουν την ατιμωρησία όσοι αναπαράγουν το ρατσιστικό μίσος, όσοι νομιμοποιούνται να κλοτσούν μέχρι θανάτου έναν άνθρωπο πάνω σε σπασμένα γυαλιά, όσοι προτείνουν δημόσια και ανερυθρίαστα ως μέσο αντίδρασης τις κλοτσιές όταν ένας άνθρωπος τρέχει να προλάβει το πλοίο».
Ο Ζακ στεκόταν απέναντι στην απανθρωπιά. «Ήταν ένας άνθρωπος που απέρριπτε καθημερινά τον φόβο, καταγγέλλοντας ασταμάτητα τον καθημερινό εκφασισμό της κοινωνίας, την αδιαφορία, τον ρατσισμό, την ομοφοβία, τη θανατοπολιτική. Και μας λείπει αφάνταστα».
«Δεν μπορούμε να συμβιβαστούμε με το άδικο» είναι το μήνυμα της Justice For Zak/Zackie, κάνοντας λόγο για μια υπόσχεση που δεν πρόλαβε να δοθεί στον ίδιο, με την αναγκαιότητα, ωστόσο, να τηρηθεί να παραμένει ακέραια. «Πέντε χρόνια μετά δίνουμε ξανά ραντεβού στον δρόμο, υπερασπιζόμαστε τη μνήμη της Zackie που δολοφονήθηκε από νοικοκυραίους».
