Θυμάστε μια εποχή που κοιτούσαμε πίσω στην Ιστορία κι αναρωτιόμασταν πώς άντεξαν οι άνθρωποι; Όσοι δεν ζήσαμε τη Χούντα, για παράδειγμα, αναρωτιόμασταν «ήταν τόσοι χουντικοί στην κοινωνία;». Δεν νοιάζονταν; Που λογοκρίνονταν δεν νοιάζονταν; Που στέλνονταν στις εξορίες δεν νοιάζονταν;
Αναρωτιόμασταν πώς έγινε και άντεχαν και κάπως μας το εξηγούσαν αυτοί που έζησαν τότε. Ότι ήταν μαύρα χρόνια, ότι ήταν μαύρος κι ο φόβος τους. Κι ότι κάποιοι βολεύτηκαν. Δεν λέω, βέβαια, ότι τώρα έχουμε χούντα, δεν έχουμε στρατιωτική δικτατορία. Αλλά ούτε και δημοκρατία είναι αυτό το πράγμα. Η λογοκρισία του Τύπου, που «πνίγονται» οι αριστερές φωνές, αυτό δεν είναι δημοκρατία. Να περιθωριοποιείται ο λόγος σου εξαιτίας των -προοδευτικών- πολιτικών φρονημάτων δεν είναι δημοκρατία. Να ξεσπάνε σκάνδαλα το ένα μετά το άλλο και να διώκονται όσοι τα αποκαλύπτουν δεν είναι δημοκρατία. Να μην λογοδοτούν οι υπεύθυνοι και να απαξιώνουν το Κοινοβούλιο είναι ο ορισμός του δημοκρατικού ελλείμματος.
Και λέω, κοίτα να δεις πώς κάπως -ο φόβος θες, η απόγνωση;- έρχονται -μάλλον μαζί- και σε κάνουν να νιώθεις ένας, μόνος. Αποδυναμωμένος. Να έχουμε οι περισσότερες και οι περισσότεροι την ίδια οργή, γιατί ταυτόχρονα γινόμαστε πιο φτωχοί και πιο απελπισμένοι, και να μην αντιδρούμε. Γιατί δεν πιστεύουμε ότι η δική μας αγανάκτηση είναι δυνατότερη από τη δική τους εκτροπή. Γιατί δεν λειτουργεί η Δικαιοσύνη, δεν λειτουργεί καν το Κοινοβούλιο. Γιατί ακόμη και ο Τύπος αγνοεί την απελπισία. Και μάλιστα την αγνοεί επιδεικτικά.
Να φοβάσαι είναι αιτία να μην αντιδράς. Μπορεί τότε να φοβόντουσαν την εξορία, τώρα να φοβούνται την ανασφάλεια. Ότι θα αντιδράσεις και η αντίδρασή σου θα πνιγεί, θα είναι σαν να μην συνέβη ποτέ. Να φοβάσαι την απαξίωση είναι αιτία να μην αντιδράς. Πριν δέκα χρόνια τρώγαμε και ξύλο και δακρυγόνα, αλλά ήμασταν ορατοί, απτοί. Ξέραμε ότι ακουγόμασταν.
Να φοβάσαι και πως θα χάσεις τα λίγα που σου έχουν απομείνει είναι αιτία να μην αντιδράς. Κάπως εκβιάζονται οι σιωπές. Πιστεύοντας ότι θα γίνουν τα πράγματα χειρότερα; Με αστυνομία που ανοίγει κεφάλια; Με Δικαιοσύνη που είναι κατευθυνόμενη; Εκβιάζονται οι σιωπές, κι όπως κυριαρχούν αυτές, χανόμαστε εμείς.
Κοιταζόμαστε μεταξύ μας… Γιατί δεν υπάρχει κίνημα; Γιατί δεν είμαστε στους δρόμους; Γίναμε κάτι παράξενο. Ακόμη κι όταν φωνάζουμε, είμαστε αόρατοι. Δεν είμαστε πια είδηση γιατί απέναντί μας έχουμε ένα καθεστώς. Και τα καθεστώτα αντιπαθούν όσους είναι εναντίον τους. Τα καθεστώτα είναι μια πηχτή μάζα φόβου, απαξίωσης και ντροπής. Να νιώθουμε εμείς ανεπαρκείς όταν μας έχουν κάνει να είμαστε ανύπαρκτοι, φωνές που δεν ακούγονται, καλυμμένες δυστυχίες. Μας έκαναν να είμαστε όλοι μαζί μόνοι μας.
