Αν παλιότερα κυριαρχούσε η αντίληψη ότι η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της, σήμερα αναμφισβήτητα τα διώχνει. Και εκείνα φεύγουν στο εξωτερικό με την ελπίδα πως θα βρουν ένα καλύτερο εργασιακό μέλλον που θα ανταποκρίνεται στο επίπεδο των σπουδών τους.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Θλιβερές ευρωπαϊκές πρωτιές
Τα στοιχεία που παρουσίασε ο διευθύνων σύμβουλος του ΚΑΝΕΠ ΓΣΕΕ Γιώργος Χριστόπουλος σε συνέδριο του Πανεπιστημίου Μακεδονίας για τη σύνδεση σπουδών και αγοράς εργασίας είναι αποκαρδιωτικά: η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στη νεανική ανεργία με ποσοστό 35,5%, πρώτη στη μακροχρόνια ανεργία αποφοίτων ΑΕΙ ηλικίας έως 29 ετών αλλά και πρώτη πανευρωπαϊκά στα ποσοστά ανεργίας στην ηλικιακή κατηγορία 25-34 ετών. Τη δεύτερη αρνητική θέση κατέχει η Ισπανία, αλλά με ποσοστό... 10,5%. Αρνητική πρωτιά κατέχει η χώρα μας και στον δείκτη της υλικής και κοινωνικής αποστέρησης νέων με υψηλά ακαδημαϊκά προσόντα με ποσοστό 20%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι μόλις 4%.
Ερευνες του ΟΟΣΑ και του Eurofound διαπιστώνουν ότι η καλή εκπαίδευση αποτελεί την «καλύτερη άμυνα» απέναντι στην ανεργία: όσο υψηλότερο το μορφωτικό επίπεδο τόσο μικρότερη η πιθανότητα να βρεθεί ένας νέος εκτός εκπαίδευσης και εργασίας. Αυτό φαίνεται πως δεν ισχύει στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την έρευνα «Exploring the diversity οf NEETs» του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας, η Ελλάδα κατατάσσεται στην ομάδα των χωρών του Νότου όπου η διαδρομή ανάμεσα στην εκπαίδευση και την αγορά εργασίας είναι δύσβατη. Όπως επισημαίνει όμως ο Γ. Χριστόπουλος, το πιο ανησυχητικό είναι ότι η ανεργία των νέων στην Ελλάδα αφορά αυτούς που μέχρι σήμερα θεωρούσαμε την «αφρόκρεμα» της νεολαίας, δηλαδή τους πανεπιστημιακούς απόφοιτους. Είναι ενδεικτικό ότι, ενώ η χώρα μας βρίσκεται, για παράδειγμα, 4,5 μονάδες πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε ποσοστό αποφοίτων ΑΕΙ στην ηλικιακή ομάδα 30-34, εμφανίζει τετραπλάσια ποσοστιαία ανεργία πτυχιούχων συγκριτικά με τις χώρες της Ε.Ε.
Την ίδια στιγμή, οι δυσμενείς συνθήκες στην αγορά εργασίας οδηγούν στη μαζική παραίτηση εργαζομένων από τις δουλειές τους λόγω των άσχημων εργασιακών συνθηκών (big quit). Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, το φαινόμενο αυτό εντοπίζεται πιο έντονα στους κλάδους του τουρισμού και της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Έτσι εντείνεται το φαινόμενο του brain waste, της υποτίμησης δηλαδή των προσόντων των εργαζομένων, η οποία με τη σειρά της οδηγεί στο brain drain, τη διαρροή εργαζομένων στο εξωτερικό.
«Σε καμιά περίπτωση δεν θέλω να γυρίσω»
Η ΑΥΓΗ της Κυριακής συνομίλησε με ανθρώπους που εργάζονταν στην Ελλάδα, αλλά αποφάσισαν να παλέψουν για ένα καλύτερο αύριο στο εξωτερικό. Ο Θανάσης είναι 28 ετών και έφυγε το 2020 για τη Γερμανία. Σπούδασε εκπαιδευτικός-μηχανολόγος στην ΑΣΠΑΙΤΕ. «Μια σχολή που δεν έχουν αποφασίσει αν είναι ΑΕΙ, ΤΕΙ και τελικά τι επαγγελματικά δικαιώματα έχει» αναφέρει σκωπτικά. Από τα 20 του ασχολήθηκε με την εγκατάσταση/συντήρηση ασανσέρ, δούλεψε σε οικοδομές, delivery, μπουφέ -«ό,τι μπορείτε να φανταστείτε»- και πολλές φορές ανασφάλιστος. Δέκα και έντεκα ώρες την ημέρα, ακόμη δύο δουλειές μαζί για να τα βγάλει πέρα. Οι γονείς του, μαζί με τον μικρό του αδελφό, ήδη «μετανάστες» στη Γερμανία από το 2014. Ο αδελφός του έπειτα από έναν μήνα σε ελληνικό σχολείο αποφάσισε να φοιτήσει σε γερμανικό. «Δυστυχώς, τα ελληνικά σχολεία είναι πιο υποβαθμισμένα στο εξωτερικό από ό,τι στην Ελλάδα. Ένα παιδί μαγεύεται όταν από τον μαυροπίνακα με την κιμωλία τον μεταφέρεις σε ένα υπερσύγχρονο σχολείο άρτια εξοπλισμένο» εξηγεί ο Θανάσης.
Ο ίδιος δεν ήθελε φύγει. «Αλλά δεν μπορούσα να ζω πια έτσι». Έπειτα από πολλές αναβολές, πήρε την απόφαση. «Στην αρχή ήταν δύσκολα, αλλά με τη βοήθεια των γονιών μου και του Ελληνογερμανικού Συλλόγου προσαρμόστηκα πιο γρήγορα. Υπάρχουν πάρα πολλοί Έλληνες εδώ. Οι περισσότεροι έρχονται για λίγα χρόνια για να ξεπληρώσουν χρέη και επιστρέφουν Ελλάδα». Ύστερα από δύο χρόνια και αλλάζοντας τρεις δουλειές, είναι πλέον διευθυντής έργων και συνεργείων σε μεγάλη εταιρεία. «Δεν υπάρχει σύγκριση μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας. Δυστυχώς, η χώρα μας χάνει… από τα αποδυτήρια». Πέρα από τους καλύτερους μισθούς στη Γερμανία, «κάθε εργαζόμενος έχει κάρτα ασφάλισης και δεν πληρώνει ούτε σε ιδιώτες γιατρούς, τα σούπερ μάρκετ είναι φθηνότερα, υπάρχουν φορολογικές ελαφρύνσεις για τις οικογένειες, το επίδομα ανεργίας είναι ανάλογο με ύψος του μισθού... Ακόμα κι αν είσαι άνεργος, δεν θα σε αφήσει το κράτος να πεινάσεις. Μπορεί να μην σε βοηθήσει να εξελιχθείς, αλλά θα σου δίνει τόσα όσα για να μην κλέψεις» αναφέρει. «Τα ενοίκια είναι ακριβά (τα 70 τ.μ. κυμαίνονται γύρω στα 750 ευρώ), αλλά ο μισθός σου αρκεί για να ζήσεις σχετικά άνετα» αναφέρει, υπογραμμίζοντας ότι προφανώς δεν είναι όλα ρόδινα, αλλά σε καμία περίπτωση δεν συναντάς τις δυσκολίες που συναντάς στην Ελλάδα. Έχει μετανιώσει που έφυγε; «Ούτε λεπτό. Μετανιώνω μόνο που δεν ήρθα νωρίτερα. Μου λείπουν πολύ οι φίλοι μου, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θέλω να γυρίσω πίσω» καταλήγει.
«Έφυγα από τη μιζέρια»
Ο Μιχάλης είναι 36 ετών και τα τελευταία πέντε χρόνια εργάζεται σε ερευνητικό κέντρο της Κομισιόν στην Ιταλία. Η οικογένειά του δεν είχε την οικονομική δυνατότητα να σπουδάσει και τα δύο παιδιά. «Σπούδασε μόνο ο αδελφός μου. Έτσι, πήγα σε σχολή αστυφυλάκων χωρίς να μου αρέσει. Αλλά τότε δεν είχα άλλη επιλογή» εξηγεί.
Δεν το έβαλε όμως κάτω. Λίγα χρόνια αργότερα έδωσε ξανά Πανελλαδικές για να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα. Ενώ εργαζόταν ως αστυνομικός -εξασφαλίζοντας τα χρήματα για τις σπουδές του- πήρε πτυχίο στα Οικονομικά (ΑΣΟΕΕ) και συνέχισε με μεταπτυχιακό στην Κοινωνιολογία (Πανεπιστήμιο Αιγαίου). Στο πλαίσιο ενός μαθήματος, ένας επισκέπτης καθηγητής, βλέποντας το επίπεδο των γνώσεών του, του πρότεινε να εργαστεί με σύμβαση ορισμένου χρόνου στο ερευνητικό κέντρο. «Έχασα τη γη κάτω από τα πόδια μου. Πού θα πήγαινα; Η οικογένεια, οι φίλοι μου; Τα αγγλικά μου δεν ήταν καλά, ιταλικά δεν ήξερα λέξη. Όμως η θέλησή μου να φύγω από τη μιζέρια ήταν αρκετή. Επέλεξα να παραιτηθώ από μια δουλειά που απεχθανόμουν και να αφήσω τη “σιγουριά του Δημοσίου”, όπως λένε. Ήταν η ευκαιρία να ασχοληθώ με αυτό που κατάφερα με κόπο να σπουδάσω, παίρνοντας φυσικά το ρίσκο η σύμβαση να μην ανανεωθεί». Πέντε χρόνια μετά, ο Μιχάλης τελειώνει και το διδακτορικό του, πήρε προαγωγή και ο μισθός του είναι απλησίαστος για τα ελληνικά δεδομένα.
Θέλει να γυρίσει πίσω; «Πολύ. Δεν υπάρχει όμως προοπτική, τουλάχιστον άμεσα. Οι μισθοί στην Ελλάδα δεν συγκρίνονται με εδώ, ούτε με τις συνθήκες εργασίας. Πριν λίγο καιρό είχα κάνει αίτηση σε φαρμακευτική εταιρεία για θέση μάνατζερ στην Ελλάδα, αλλά τα χρήματα ήταν λιγότερα όχι μόνο σε σχέση με τις απαιτήσεις της θέσης αλλά και με τα προσόντα μου. Η γυναίκα μου είναι αναπληρώτρια φιλόλογος. Κάθε χρόνο διδάσκει κι αλλού. Φέτος είναι στο Ηράκλειο. Απορεί για πόσα χρόνια θα γυρνά όλη την Ελλάδα ξοδεύοντας έναν σωρό χρήματα, πληρώνοντας ενοίκια των 500 ευρώ εδώ κι εκεί χωρίς καμία προοπτική να αλλάξουν τα πράγματα. Δεν αποκλείεται να έρθει κι εκείνη μόνιμα στην Ιταλία. Τώρα κάνει δεύτερο μεταπτυχιακό, ξέρει τρεις ξένες γλώσσες... Γιατί να μην το κάνει;» διερωτάται.
