Σοκ δίχως προηγούμενο στην παγκόσμια οικονομία, που δοκιμάζει τις αντοχές των πιο ευάλωτων χωρών του αναπτυσσόμενου κόσμου και των πιο ευπαθών κοινωνικών ομάδων εντός του αναπτυγμένου, προκαλεί το ανεξέλεγκτο ράλι στις τιμές της ενέργειας, σε μια κατάσταση που δεν έχει προηγούμενο -ή, κατ’ άλλους, παραπέμπει στη μεγάλη πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του ‘70-, καθώς η σύγκρουση στην Ουκρανία μαίνεται και η αντεπίθεση των ουκρανικών δυνάμεων στον νότο ανοίγει τώρα ένα νέο κεφάλαιο αγωνίας και αβεβαιότητας.
Στην Ευρώπη, το θρίλερ γύρω από το αέριο γίνεται όλο και πιο τρομακτικό, καθώς στο χρηματιστήριο της ενέργειας ο πανικός στρώνει το χαλί της κερδοσκοπίας διαμορφώνοντας τιμές που πλέον κινούνται σε εξωπραγματικά επίπεδα συγκρινόμενες με εκείνες πριν από την κρίση. Ενδεικτικά, στη Γερμανία το προθεσμιακό συμβόλαιο ηλεκτρικής ενέργειας για το επόμενο έτος έσπασε το φράγμα των 1.000 ευρώ ανά μεγαβατώρα φτάνοντας τα 1.050 ευρώ! Το ανοδικό σπιράλ στο γερμανικό χρηματιστήριο ακολουθεί κατά πόδας εκείνο της περασμένης Παρασκευής, όταν η τιμή του αντίστοιχου γαλλικού συμβολαίου εκτοξεύτηκε σε πάνω από 1.000 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Σημειωτέον ότι η μέση τιμή των συμβολαίων την περίοδο 2010-2020 κυμαινόταν στα 45 ευρώ.
Με τις εξελίξεις να είναι καταιγιστικές, τους ειδικούς να προειδοποιούν ότι τον χειμώνα τα νοικοκυριά θα πρέπει να επιλέξουν μεταξύ τού να έχουν φαγητό στο τραπέζι τους ή του να ζεσταθούν, με τα πρώτα κινήματα «δεν πληρώνω» να κάνουν την εμφάνισή τους στη Βρετανία και με την πλειοψηφία ακόμη και των ψηφοφόρων του Συντηρητικού Κόμματος του Μπόρις Τζόνσον να λέει «ναι» στην εθνικοποίηση των εταιρειών ενέργειας, η κατάσταση παραπέμπει σε πολεμική ατμόσφαιρα.
Συναγερμός
Στις Βρυξέλλες έχει σημάνει συναγερμός και οι ιθύνοντες τρέχουν να προλάβουν έναν κατακλυσμό ακρίβειας και κοινωνικής αναταραχής που θα μπορούσε να απειλήσει εκ νέου την εύθραυστη συνοχή του ευρω-οικοδομήματος, την ώρα μάλιστα που ο Γερμανός καγκελάριος ξεδιπλώνει τα σχέδια του Βερολίνου για μια νέα «επιθετική» επέκταση του μπλοκ προς ανατολάς, περιλαμβάνοντας, πέρα από τα Δυτικά Βαλκάνια, την Ουκρανία, τη Μολδαβία και τη Γεωργία.
«Η Ευρώπη είναι το μέλλον μας, και το μέλλον μας το κρατάμε στα χέρια μας», είπε χαρακτηριστικά από την Πράγα ο Γερμανός ηγέτης.
Ωστόσο, η υλοποίηση των διακηρύξεών του προϋποθέτει ένα μίνιμουμ συναίνεσης και πριν από τη «μεγάλη διεύρυνση» που επιζητεί το Βερολίνο θα πρέπει να βρεθεί κοινός τόπος και για να αντιμετωπιστεί το τσουνάμι των ανατιμήσεων στην ενέργεια. Κι εδώ τα πράγματα παραμένουν δύσκολα, παρά τους πάμπολλους αφορισμούς σε επίπεδο κυβερνητικών διακηρύξεων για την ανεξέλεγκτη ακρίβεια. «Πρέπει να διορθώσουμε την αγορά ενέργειας. Η λύση σε επίπεδο Ε.Ε. είναι μακράν η καλύτερη που έχουμε» έγραψε στο Twitter ο υπουργός Βιομηχανίας της Τσεχίας Ζοζέφ Σικέλα αναγγέλλοντας την έκτακτη σύνοδο των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε., στις Βρυξέλλες στις 9 Σεπτεμβρίου. Στο τραπέζι αναμένεται να τεθεί η επιβολή πλαφόν στην τιμή του αερίου που προορίζεται για ηλεκτροπαραγωγή, σε μια πρόταση που είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει κόντρες και διαφωνίες.
Τα πράγματα, όμως, είναι πλέον οριακά και η Κομισιόν αφήνει να φανεί ότι είναι αποφασισμένη αυτή τη φορά να δώσει γροθιά στο μαχαίρι - με την προϋπόθεση ότι κάτι τέτοιο δεν θα προκαλέσει «σοβαρό τραυματισμό». Η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν διαβεβαίωσε ότι η Ε.Ε. ετοιμάζει «έκτακτη παρέμβαση και μια διαρθρωτική μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας» προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αυξήσεις - σοκ των τελευταίων μηνών. «Η δραματική αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας δείχνει ξεκάθαρα τα όρια λειτουργίας της υφιστάμενης αγοράς που σχεδιάστηκε σε μια πολύ διαφορετική συγκυρία», εξήγησε η πρόεδρος της Κομισιόν, στη διάρκεια σύσκεψης στο Μπλεντ της Σλοβενίας με αντικείμενο την προετοιμασία της έκτακτης συνόδου της 9ης Σεπτεμβρίου.
Αμηχανία
Η ευρωπαϊκή αμηχανία και απροθυμία δράσης μπροστά στην κατάρρευση κάθε έννοιας υγιούς ανταγωνισμού -ουσιαστικά, «ζουγκλοποίηση» της αγοράς ενέργειας- περιπλέκεται με την επιδείνωση των θεμελιωδών δεικτών της ευρωπαϊκής οικονομίας, δημιουργώντας συνθήκες χάους. Με τις κεφαλές της ΕΚΤ να… μαδάνε ακόμη τη μαργαρίτα για το αν και κατά πόσο θα πρέπει ν’ αυξήσουν τα επιτόκια για να «κουρέψουν» τον πληθωρισμό, με την αντίστοιχη Fed των ΗΠΑ να έχει δώσει προ καιρού ενδείξεις επιθετικής παρέμβασης στη νομισματική πολιτική της και τους κερδοσκόπους του αγγλοσαξωνικού «οίκου» περιχαρείς και πάντα έτοιμους να ποντάρουν κατά του ευρώ, το κοινό νόμισμα έχει κατρακυλήσει σε χαμηλό εικοσαετίας έναντι του ανανήψαντος, ισχυρού δολαρίου.
Το μήνυμα που έστειλε χθες ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ, ότι τα επιτόκια θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα για μεγαλύτερο διάστημα, ώστε να μειωθεί ο πληθωρισμός, ήταν μια ακόμη ένεση εμπιστοσύνης στο δολάριο και ο δείκτης της ισοτιμίας του έναντι του «καλαθιού» των άλλων ισχυρών νομισμάτων σκαρφάλωσε στις 109,48 μονάδες. Παρά τις διαβεβαιώσεις στελεχών της ΕΚΤ, το Σαββατοκύριακο, για αποφασιστική δράση κατά του πληθωρισμού, που οδήγησαν σε προσδοκίες για μια πολύ μεγάλη επιτοκιακή αύξηση τον Σεπτέμβριο, το ευρώ κατρακύλησε χθες έναντι του δολαρίου κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες, στα 0,99415 δολάρια, κοντά στο χαμηλότερο επίπεδο της εικοσαετίας.
«Η ανάκτηση και η διατήρηση της εμπιστοσύνης απαιτεί να επαναφέρουμε τον πληθωρισμό στο επίπεδο - στόχο γρήγορα», δήλωσε το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ Ιζαμπέλ Σνάμπελ. «Όσο περισσότερο ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να χάσει το κοινό την εμπιστοσύνη του στην αποφασιστικότητά μας και στην ικανότητά μας να διατηρήσουμε την αγοραστική του δύναμη», συμπλήρωσε.
Βέβαια, παρά τις διαβεβαιώσεις και τις διακηρύξεις καλών προθέσεων, η «μεγάλη εικόνα» παραμένει ζοφερή, ενδεχομένως ούτε οι πλέον σχετικοί δεν έχουν αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης. «Το μήνυμα από τους κορυφαίους ηγέτες του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού κλάδου είναι ηχηρό και ξεκάθαρο», μεταδίδει το Reuters. «Ο αχαλίνωτος πληθωρισμός είναι εδώ για να μείνει και η τιθάσευσή του θα απαιτήσει εξαιρετική προσπάθεια, πιθανότατα μια ύφεση με απώλειες θέσεων εργασίας και κρουστικά κύματα που θα σαρώσουν τις αναδυόμενες αγορές»…
Νίκος Κυριακίδης
