Ένα ιδιότυπο «απαρτχάιντ» χαρακτηρίζει τον ελληνικό Τύπο εδώ και κάμποσα χρόνια: η ειδησεογραφία μιας μεγάλης μερίδας μέσων ενημέρωσης δεν έχει καμία σχέση με την ειδησεογραφία ορισμένων άλλων μέσων ενημέρωσης. Άλλα τα θέματα της μίας, άλλα τα θέματα της άλλης. Προσοχή: όχι η κριτική της ειδησεογραφίας, η «άποψη» ή η «οπτική γωνία», αριστερή ή δεξιά, φιλελεύθερη ή συντηρητική. Οι ειδήσεις οι ίδιες είναι διαφορετικές. Άλλες ειδήσεις γράφουν οι μεν, άλλες οι δε. Σαν αυτές οι δύο μεγάλες κατηγορίες μέσων ενημέρωσης να μιλάνε για άλλη χώρα, σαν να ζουν αλλού, να αναφέρονται σε άλλη γεωγραφία.
Στο πανεπιστήμιο παλιά μιλούσαμε για τον «τρόπο παρουσίασης των ειδήσεων» από διαφορετικές εφημερίδες, διαφορετικής πολιτικής κατεύθυνσης. Στις εργασίες μας αναλύαμε πώς η καθεμία, ανάλογα με τον πολιτικό της «χρωματισμό», παρουσίαζε με διαφορετικό τρόπο τα ίδια γεγονότα. Και βλέπαμε πού έδινε έμφαση η καθεμία.
Μιλούσαμε επίσης για την «εξισορρόπηση των εκδοχών», πώς δηλαδή ο Τύπος παρουσίαζε διαφορετικές προσεγγίσεις για ένα θέμα προσπαθώντας να κρατήσει «ισορροπίες» ανάμεσα σε συντηρητικότερες και πιο φιλελεύθερες απόψεις, έτσι ώστε να μην αποκλείει κοινά τα οποία προσπαθούσε να προσεγγίσει ή, κατ’ άλλους, για να επιτύχει κοινωνικές «συναινέσεις» αναγκαίες για την κοινωνική συνοχή.
Από τότε έπεσε πολύ νερό στ’ αυλάκι. Τη δεκαετία του 2000 ορισμένοι πλούτισαν, τη δεκαετία του 20210 ορισμένοι οδηγήθηκαν σε πτώχευση, η ενημέρωση και η επικοινωνία ψηφιοποιήθηκαν, έκαναν την εμφάνισή τους νέες έννοιες, όπως για παράδειγμα τα fake news.
Τα δύο μεγάλα στρατόπεδα
Σήμερα έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου τα μέσα επικοινωνίας χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες και παρουσιάζουν δύο διαφορετικούς κόσμους. Ο ένας είναι ο κόσμος της Δεξιάς, της σημερινής κυβέρνησης του Κ. Μητσοτάκη, των δηλώσεων του Ά. Γεωργιάδη, που τις πετάει από δω κι από κει αφορολόγητα, ο κόσμος του όλα- πάνε-καλά, ότι «ζούμε στην ωραιότερη χώρα του πλανήτη», ανακατεμένος με «Survivor», λίγο από πρωινάδικα, συμβουλές υγείας και ευεξίας, ανακατεμένες με αστυνομικό δελτίο και διεθνείς ειδήσεις.
Ο άλλος είναι ο κόσμος της Αριστεράς, που αναδεικνύει από άλλα έντυπα και ιστοσελίδες τις αντιφάσεις της δεξιάς διακυβέρνησης και την κατάχρηση της εμπιστοσύνης των πολιτών. Τα ρεπορτάζ αυτά, ανεξάρτητα από τη σημασία τους, συστηματικά αγνοούνται ή υποβαθμίζονται και εξαφανίζονται στη ροή της ειδησεογραφίας από τα ανταγωνιστικά συγκροτήματα Τύπου. Σημαντικές αποκαλύψεις, αδιάψευστα ντοκουμέντα, τεκμηριωμένα ρεπορτάζ αποκρύπτονται. Στη δημοσιογραφία, έλεγαν οι παλιότεροι, όσο σοβαρό ατόπημα είναι να λες ψέματα άλλο τόσο είναι να ξέρεις μια αλήθεια και να μην τη λες…
«Τι είναι η λίστα Πέτσα»; με ρώτησε φίλος όταν αναφέρθηκα σε μια συζήτηση. Παρακολουθεί την επικαιρότητα, μολονότι εργάζεται πολλές ώρες. «Α! Ναι, ναι» μου είπε όταν άρχισα να εξηγώ. Εκεί κατάλαβα ότι υπάρχουν δύο ξεχωριστοί κόσμοι. Με μόνο σημείο τομής το εξωτερικό δελτίο. Άλλα μαθαίνουν οι μεν, άλλα μαθαίνουν οι δε. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι το «απαρτχάιντ» επεκτείνεται και στο δημοσιογραφικό δυναμικό: οι «μετεγγραφές» δημοσιογράφων, που στο παρελθόν ήταν συνηθισμένο φαινόμενο μεταξύ εφημερίδων διαφορετικών αποχρώσεων, σήμερα είναι ανύπαρκτες. Σαν να έχει υψωθεί ένας φράχτης που στεγανοποιεί τις δύο πλευρές και εμποδίζει τη διαπερατότητα.
Η διαγραφή του ονόματος του Ανδρέα Λοβέρδου, αλλά και των Πατούλη, Φρουζή και Μανιαδάκη από το έγγραφο του αμερικανικού FBI για την υπόθεση Novartis στην επίσημη ελληνική μετάφραση, δηλαδή η καραμπινάτη παραποίηση δημοσίου εγγράφου -αμερικανικού εγγράφου- δεν έπαιξε καθόλου όλη μέρα την Πέμπτη στη συντριπτική πλειονότητα των ειδησεογραφικών ιστοσελίδων. Τσιμουδιά. Παρά μόνο όταν έβγαλε ανακοίνωση ο ίδιος ο Α. Λοβέρδος αργά το απόγευμα. Με τίτλους που δεν λένε και πολλά: «Ανδρέας Λοβέρδος: “Επιμένουν στη λάσπη”», «Novartis: Οι καταγγελίες Τουλουπάκη άναψαν φωτιές», «Υπόθεση Novartis: Η Τουλουπάκη καταγγέλλει διαγραφή ονομάτων από επίσημο έγγραφο».
Πρόκειται για πιθανή δωροδοκία υπουργού. Για παραποίηση των εγγράφων από τη Μεταφραστική Υπηρεσία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών. Το οποίο τα ρίχνει στη μεταφράστρια. Η μεταφράστρια απαντάει στην ΑΥΓΗ ότι έγραψε κανονικά τα ονόματα. Ποιος αλλοίωσε το επίσημο έγγραφο; Τίποτα δεν είχε αναρτηθεί έως αργά το βράδυ της Πέμπτης, έως ότου άρχισαν ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. τις ανακοινώσεις και ο Νάσος Ηλιόπουλος τα tweets.
Κατά συρροή…
Άλλο θέμα: η αύξηση του χρέους της Ν.Δ. κατά 40 εκατ. ευρώ σε έναν χρόνο. Άφαντη η είδηση. Άφαντο και το συνολικό ποσό της οφειλής, που πλησιάζει τα 400 εκατ. ευρώ. Η δήθεν «βίλα» που αγόρασε ο Αλέξης Τσίπρας, και τελικά αποδείχθηκε ότι την ενοικίαζε έναντι 500 ευρώ τον μήνα, είχε ξεσηκώσει θύελλα. Πού είναι τώρα αυτοί οι φασαριόζοι;
Τρίτο θέμα: η διαγραφή του προέδρου της ΕΡΤ και της πυραμίδας του τμήματος Ειδήσεων από το Πρωτοβάθμιο Πειθαρχικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ λόγω του «ανταποκριτή μαϊμού» δήθεν από τη Μόσχα. Διαπιστώθηκε «παραπλάνηση κοινού» και παραβίαση του Κώδικα Δεοντολογίας, ο οποίος αναφέρεται στη «διαστρέβλωση, την απόκρυψη, την αλλοίωση ή την πλαστογράφηση των πραγματικών περιστατικών». Άφαντο κι αυτό.
Και τέταρτο θέμα, όλα μέσα σε μία εβδομάδα: το ότι ο Νίκος Ευαγγελάτος τιμήθηκε με βραβείο του Ιδρύματος Μπότση -για την προώθηση της δημοσιογραφίας- έγινε γνωστό σε όλους. Το ότι ο ίδιος με το ένα χέρι παίρνει το βραβείο και με το άλλο θα αναγκαστεί να καταβάλει το πρόστιμο που θα του επιδικαστεί από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης για παραβίαση της ραδιοτηλεοπτικής νομοθεσίας πρέπει να ψάξει πολύ κάποιος για να το βρει.
Για τη δίκη Λιγνάδη ακούει κανείς τίποτα; Τι λένε τα θύματα; Τι απαντάει ο κατηγορούμενος; Πώς συνεχίζεται η διαδικασία; Εκτός από τις «διαρροές» του Αλ. Κούγια στα κανάλια, που στόχο έχουν να απαξιώσουν τους μάρτυρες κατηγορίας, εκτός δηλαδή από τη διαπόμπευση των μαρτύρων, άλλη ενημέρωση δεν υπάρχει. Αυτός είναι και ο λόγος εξάλλου που δημιουργήθηκε το Παρατηρητήριο Δίκης Λιγνάδη, το Lignadis Trial Watch, μια πρωτοβουλία του @reporters_gr, δημοσιογράφων, δικηγόρων και ακτιβιστών που παρακολουθούν συστηματικά τις δικάσιμους και ενημερώνουν μέσω Twitter σε πραγματικό χρόνο για τη δίκη.
Αυτά βλέπουν οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, ίσως και άλλα χειρότερα, και μας κατατάσσουν στη θέση 108. Του χρόνου, με το καλό, θα φτάσουμε στη θέση 128…
