Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.5°C18.7°C
2 BF 61%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
12.4°C18.0°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.7°C16.0°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.3°C18.0°C
0 BF 57%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.7°C15.7°C
1 BF 69%
Ένας μαγικός, επίπεδος κόσμος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ένας μαγικός, επίπεδος κόσμος

Ο κόσμος είναι ένας επίπεδος δίσκος, που ισορροπεί στις ράχες τεσσάρων ελεφάντων, οι οποίοι πατούν πάνω σε μια τεράστια χελώνα, με το όνομα Α’Τούιν, απροσδιόριστου φύλου (ένα ερώτημα που απασχολεί τους αστροζωολόγους). Η τεράστια χελώνα «κολυμπάει» αργά μέσα στο Σύμπαν, άγνωστο προς ποια αστρική περιοχή. Σύμφωνα με την επικρατούσα κοσμολογική υπόθεση, ίσως ταξιδεύει από το Λίκνο προς το Ζευγάρωμα, όπου, για μοναδική φορά στη ζωή της, μετά από μια σύντομη αλλά παθιασμένη επαφή με μια άλλη χελώνα, θα γεννήσει νέες χελώνες με νέους κόσμους στις πλάτες τους. Είναι η μοίρα και το πεπρωμένο όλων των αστεριών και των κόσμων τους. Δεν πρόκειται για τη μυθολογία κάποιου αρχαίου λαού αλλά για την ιστορία του Δισκοκόσμου (Discworld), του φανταστικού κόσμου όπου εξελίσσονται τα 41 μυθιστορήματα της ομώνυμης σειράς του Βρετανού συγγραφέα Terry Pratchett (1948-2015).

Ο Δισκοκόσμος βρίσκεται σε μια προ-βιομηχανική, ψευδομεσαιωνική εποχή, όπως πολλοί από τους κόσμους του φανταστικού. Χαρακτηριστικό των μυθιστορημάτων είναι το (βρετανικό κυρίως) χιούμορ, η παρωδία/σάτιρα του πραγματικού κόσμου και των στερεοτύπων της λογοτεχνίας του φανταστικού, που σε κάποιες περιπτώσεις θυμίζει κάποια από τα σκετς των Monty Pythons, και οι πλούσιες αναφορές στην ποπ κουλτούρα (ταινίες, μουσική, λογοτεχνικά βιβλία), κυρίως με τη χρήση ομόηχων λέξεων.

Τα βιβλία δεν αποτελούν σειρά όπως, για παράδειγμα, η τριλογία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών· μπορεί κανείς να ξεκινήσει από οποιοδήποτε βιβλίο, με οποιαδήποτε σειρά, καθώς οι ιστορίες είναι αυτοτελείς. Ωστόσο, υπάρχουν σειρές ιστοριών με συγκεκριμένους πρωταγωνιστές, πολλοί από τους οποίους εμφανίζονται και σε άλλες σειρές. Για αυτό το λόγο υπάρχουν και μυθιστορήματα από τα οποία είναι προτιμότερο να ξεκινήσει κανείς τη γνωριμία του με το φανταστικό αυτό σύμπαν.

Τα βραβευμένα, πλέον, βιβλία του Δισκοκόσμου έχουν ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 80 εκατομμύρια αντίτυπα, έχουν μεταφραστεί σε 37 γλώσσες και έχουν μεταφερθεί στο ραδιόφωνο, σε κόμικ και τηλεοπτικές σειρές. Για το λογοτεχνικό του έργο, ο Terry Pratchett χρίστηκε Αξιωματικός του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας το 1998 και Ιππότης το 2009.

Τα μυθιστορήματα του Δισκοκόσμου

Τα μυθιστορήματα του Δισκοκόσμου περιλαμβάνουν έξι επιμέρους σειρές καθώς και μερικές αυτόνομες ιστορίες. Τα περισσότερα εκτυλίσσονται στην πόλη Ανκ Μορπόκ, τη μεγαλύτερη πόλη του κόσμου, η οποία διατρέχεται από τον Ανκ, έναν πυκνό και μολυσμένο ποταμό, σε τέτοιο βαθμό που κάποιες κρύες μέρες μπορεί κανείς να περπατήσει πάνω του. Οι κάτοικοι της Ανκ Μορπόκ είναι στενόμυαλοι και συντηρητικοί, χωρίς ιδιαίτερη ευφυΐα, και καχύποπτοι απέναντι σε όσους είναι έξυπνοι. Η πόλη, πρώην βασίλειο, διοικείται πλέον από έναν ευγενή, τον Πατρίκιο Βετινάρι, ο οποίος κρατάει τις ισορροπίες μεταξύ των αρχηγών των διαφόρων συντεχνιών (guilds).

Στην πόλη βρίσκεται και το Unseen University, το κολλέγιο των μάγων, που αποτελούν τους ήρωες της αντίστοιχης σειράς. Η σειρά ξεκινά με τα δυο πρώτα βιβλία του Δισκοκόσμου (The Color of Magic και The Light Fantastic), που αποτελούν τις δυο συνέχειες της ίδιας ιστορίας, με πρωταγωνιστή τον δειλό και ατάλαντο Rincewind. Τα βιβλία των μάγων περιέχουν τις περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη γεωγραφία του Δισκοκόσμου και τον τρόπο που λειτουργεί η μαγεία. Αν και δεν υπάρχει επιστήμη, κάποια από τα νέα μαθήματα του πανεπιστημίου των μάγων ασχολούνται με μια νέα πρακτική ακατανόητη για τους παλαιότερους, η οποία κυριαρχείται από περίεργα σύμβολα και θυμίζει τα μαθηματικά και τη σύγχρονη φυσική. Οι μάγοι, κυρίως όσοι έχουν αξιώματα στο πανεπιστήμιο, είναι γενικώς συντηρητικοί, καλοφαγάδες, δολοπλόκοι και δειλοί.

H σειρά των μαγισσών, που μοιάζουν με τις μάγισσες της λαογραφίας και του παραμυθιού, εκτυλίσσεται κυρίως στην εξοχή. Οι μάγισσες δεν χρησιμοποιούν την ίδια μαγεία με αυτή των μάγων· αντιθέτως, είναι θεραπεύτριες, γνωρίζουν τα βότανα και τη φύση, αγαπούν τις τέχνες και ασκούν την πρακτική της κεφαλολογίας (headology), ένα είδος ψυχολογίας και υποβολής. Το πρώτο βιβλίο της σειράς των μαγισσών, και ένα από τα καλύτερα του Δισκοκόσμου, ονομάζεται Equal Rites (μια λέξη ομόηχη με το rights, δηλαδή δικαιώματα) και αφηγείται την ιστορία μιας μαθητευόμενης μάγισσας που θέλει να γίνει μάγος. Αν και στην Ανκ Μορπόκ η μαγεία ασκείται μόνο από άντρες, δεν υπάρχει νόμος που να απαγορεύει την πρόσβαση στις γυναίκες. Ωστόσο, η αντίδραση των μάγων του πανεπιστημίου είναι μεγάλη με αποτέλεσμα τη σύγκρουση μεταξύ των δυο φύλων και των δυο εκφάνσεων της μαγείας, των μάγων και των μαγισσών.

Ο χαρακτήρας που εμφανίζεται σε όλα σχεδόν τα βιβλία του Δισκοκόσμου, και, πιθανόν, ο δημοφιλέστερος στο κοινό του Pratchett, είναι ο Θάνατος, μια «ανθρωπομορφική προσωποποίηση» της αφηρημένης ιδέας του θανάτου, με την κλασική μορφή του θεριστή, του σκελετού με τη μαύρη ρόμπα και το δρεπάνι· μιλάει πάντοτε με κεφαλαία γράμματα σε μικρότερη γραμματοσειρά και εμφανίζεται πάντοτε στο τέλος της ζωής των χαρακτήρων για να κόψει το νήμα της ζωής και να τους οδηγήσει στον άλλο κόσμο. Ο Θάνατος γοητεύεται από τη ζωή των ανθρώπων και προσπαθεί να την ενσωματώσει στη δική του, άχρονη, πραγματικότητα, δοκιμάζοντας φαγητά και ποτά, διακοσμώντας το σπίτι του με ανθρώπινα αντικείμενα και προσπαθώντας να αποστασιοποιηθεί από τη δουλειά του. Η σειρά των βιβλίων του Θανάτου ξεκινά όταν επιλέγει έναν νεαρό αλλά ανίκανο βοηθό, τον Μορτ, να τον αντικαταστήσει ώστε εκείνος να πάει διακοπές. Το ομώνυμο βιβλίο (Mort) είναι εξαιρετικό ενώ η αντίστοιχη σειρά είναι πιθανόν η δημοφιλέστερη του Δισκοκόσμου.

Οι υπόλοιπες σειρές του Δισκοκόσμου περιλαμβάνουν τις ιστορίες του Moist von Lipwig, ενός μετανοημένου εγκληματία την εποχή που ο Δισκοκόσμος διανύει την βιομηχανική επανάσταση, τις περιπέτειες της φρουράς της πόλης που αποτελούνται από μυθιστορήματα μυστηρίου και εγκλημάτων και τις ιστορίες της Tiffany Aching, οι οποίες απευθύνονται σε νεαρότερο κοινό. Ο μεγάλος αριθμός βιβλίων, η ποικιλία των χαρακτήρων, πλασμάτων και ιστοριών που περιέχουν, και ο χιουμοριστικός τρόπος γραφής, μέσω του οποίου σατιρίζεται η πραγματικότητα του υπαρκτού κόσμου δικαιολογούν τη μεγάλη απήχηση του έργου του Pratchett στους λάτρεις της λογοτεχνίας του φανταστικού.

Καλοί οιωνοί για το τέλος του κόσμου

Από το υπόλοιπο έργο του Pratchett ξεχωρίζει το Καλοί Οιωνοί (Good Omens: The Nice and Accurate Prophecies of Agnes Nutter, Witch) ένα βιβλίο που έγραψε σε συνεργασία με τον Neil Gaiman και εκδόθηκε το 1990.

Το πλάνο για το τέλος το κόσμου πρόκειται να μπει σε εφαρμογή σύντομα, με την έλευση του Αντιχρίστου στη Γη. Οι απεσταλμένοι του Σατανά έχουν ήδη επιλέξει την οικογένεια που θα μεγαλώσει το βρέφος, ώστε την κατάλληλη ώρα να ηγηθεί της επικράτησης του κακού. Ταυτόχρονα, οι τέσσερεις καβαλάρηδες της αποκάλυψης, μεταξύ των οποίων και ο γνώριμός μας Θάνατος, έχουν ήδη ξεκινήσει για το Λονδίνο, όπου θα ολοκληρωθεί το σχέδιο. Ωστόσο οι ήρωες του μυθιστορήματος, ο άγγελος Aziraphale και ο δαίμονας Crowley, απεσταλμένοι των δυο στρατοπέδων (Καλού και Κακού), στη Γη εδώ και αιώνες, έχουν συνηθίσει τη ζωή τους στον κόσμο των ανθρώπων και δεν ενθουσιάζονται με την ιδέα της συντέλειας. Παρόλο που οι λεπτομέρειες των γεγονότων περιγράφονται με ακρίβεια στο προφητικό βιβλίο της μάγισσας Agnes Nutter, που γράφτηκε το 1655, ο Aziraphale, ο Crowley και όχι μόνο, δεν σκοπεύουν να αφήσουν τα γεγονότα να πάρουν το δρόμο τους. Μήπως όμως και αυτό είχε προβλεφθεί από την παράφρονα μάγισσα;

Η επιστήμη του Δισκοκόσμου

Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο Pratchett χρησιμοποιεί τον Δισκοκόσμο ως όχημα για να γράψει, στην ουσία, για τον πραγματικό κόσμο. Άλλωστε, η μυθοπλασία σε έναν φανταστικό κόσμο δίνει τη δυνατότητα να θιχτούν θέματα που ίσως δεν θα μπορούσαν να τεθούν εκτός φανταστικού πλαισίου. Υπό αυτή την έννοια έχει υποστηριχτεί ότι λίγα μυθιστορήματα της φανταστικής λογοτεχνίες αντικατοπτρίζουν τον πραγματικό κόσμο όσο οι ιστορίες του Δισκοκόσμου. Πάντως, θα πρέπει να τονιστεί ότι τα βιβλία είναι κυρίως ψυχαγωγικά, αν και με μεγάλες δόσεις έξυπνων αναφορών στην δική μας πραγματικότητα.

Στο τέλος της δεκαετίας του 1990, ο Terry Pratchett, σε συνεργασία με τους Ian Stewart και Jack Cohen, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Warwick και συγγραφείς, εξέδωσε τη σειρά βιβλίων The Science of Discworld, η οποία περιλαμβάνει τέσσερα βιβλία. Στόχος τους δεν ήταν να εξηγήσουν επιστημονικά τα φαινόμενα του Δισκοκόσμου. Τα πρότυπα των αντίστοιχων βιβλίων της επιστήμης του Star Wars ή του Star Trek ήταν ένα μοντέλο εκλαΐκευσης που οι συγγραφείς ήθελαν να αποφύγουν. Αντιθέτως, είναι ένα μίγμα μυθοπλασίας και εκλαϊκευμένης επιστήμης, καθώς χρησιμοποιείται η ίδια αφηγηματική γραμμή και πλοκή των μυθιστορημάτων, εντάσσοντας σε αυτά τη διαπραγμάτευση επιστημονικών θεμάτων.

Στα βιβλία της σειράς εναλλάσσονται κεφάλαια μυθοπλασίας και εκλαϊκευμένης επιστήμης. Τα πρώτα περιγράφουν περιστατικά στον Δισκοκόσμο. Οι μάγοι έχουν ανακαλύψει μια νέα πειραματική δύναμη που τους επιτρέπει να διασπούν το στοιχειώδες σωματίδιο της μαγείας (το thaum, κατά το atom). Τα πειράματα, όμως, οδηγούν στην παραγωγή τεράστιων ποσών ενέργειας, τα οποία απειλούν να καταστρέψουν το Δισκοκόσμο. Οι μάγοι καταφέρνουν τελικά να κατευθύνουν αυτή την ενέργεια στη δημιουργία ενός κενού χώρου, δημιουργώντας το γνωστό μας Σύμπαν. Το Σύμπαν μας, όμως, έχει την ξεχωριστή, για αυτούς, ιδιότητα να συγκεντρώνει τη μάζα του σε σφαίρες, μια από τις οποίες ονομάζουν Στρογγυλόκοσμο (Roundworld). Τα ενδιάμεσα κεφάλαια χρησιμοποιούν ως αφορμή αυτή την πλοκή για να παρουσιάσουν θέματα όπως η επιστημονική μέθοδος, η πυρηνική φυσική, η κοσμολογία, φυσική των πλανητών και της Γης, η βιολογία και η εξέλιξη, η ιστορία του πολιτισμού κλπ.

Πηγές:

https://www.youtube.com/watch?v=RaalgJDzDCw

https://www.theguardian.com/books/booksblog/2015/may/19/terry-pratchett-science-of-discworld

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL