Οι εικόνες που καθόρισαν τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι ως ηγέτη ελήφθησαν στις 25 του περσινού Φεβρουαρίου. Καθώς τα ρωσικά στρατεύματα πλησίαζαν το Κίεβο, ο Ουκρανός Πρόεδρος περπάτησε στους δρόμους της πόλης με στενούς συνεργάτες του, διαβεβαιώνοντας τους πολίτες ότι «είμαστε όλοι εδώ, προστατεύοντας την ανεξαρτησία μας και τη χώρα μας». Πόση αντίθεση σε σχέση με την εμφάνιση του Βλαντίμιρ Πούτιν την ώρα που οι δυνάμεις της Wagner απειλούσαν να προελάσουν προς τη Μόσχα. Από την άνεση του γραφείου του ο Ρώσος Πρόεδρος κατήγγειλε την «προδοσία». Έπειτα εξαφανίστηκε. Φήμες τον ήθελαν να έχει εγκαταλείψει τη Μόσχα. Αξιωματούχοι του Κρεμλίνου διαβεβαίωναν, βέβαια, αργότερα ότι συνέχισε να εργάζεται στο γραφείο του. Η αντίθεση ανάμεσα σε Ζελένσκι και Πούτιν ήταν εντυπωσιακή. Από τη μία πλευρά, θάρρος, συντροφικότητα και επίδειξη εθνικής ενότητας. Από την άλλη, φόβος, απομόνωση και διχασμός.
Η εξέγερση Πριγκόζιν για την ώρα τερματίστηκε. Θα ήταν, όμως, μάταιο να πιστέψει κανείς ότι η κατάσταση θα μπορούσε να γίνει όπως πριν στη Ρωσία. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει κάποιου είδους κανονικότητα στην οποία θα μπορούσε να επιστρέψει η χώρα. Η εξέγερση συνέβη επειδή το σχέδιο Πούτιν καταρρέει. Και η διαδικασία αυτή αναμένεται να επιταχυνθεί μετά τα πρόσφατα γεγονότα. Είναι τώρα προφανές ότι ο Πούτιν δίνει έναν διμέτωπο αγώνα για επιβίωση. Υπάρχει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Και υπάρχει η σταθερότητα του καθεστώτος του. Τα δύο μέτωπα συνδέονται. Επιπλέον αποτυχίες στην Ουκρανία θα επιδεινώσουν αναπόφευκτα την κατάσταση στο εσωτερικό, και αντιστρόφως.
Τα γεγονότα του προηγούμενου σαββατοκύριακου δεν μπορούν να απαλειφθούν. Οι Ρώσοι έχουν ακούσει τώρα τον Γεβγκένι Πριγκόζιν να κατηγορεί τον Πούτιν ότι έκανε τον πόλεμο στην Ουκρανία στη βάση ενός ψέματος για την υποτιθέμενη επιθετικότητα της χώρας και του ΝΑΤΟ. Έχουν ακούσει τον Πούτιν να ορκίζεται πως ο Πριγκόζιν και οι σύντροφοί του θα «τιμωρηθούν» και θα «λογοδοτήσουν στον νόμο και στον λαό». Έπειτα είδαν τον Ρώσο ηγέτη να εγκρίνει την απόσυρση όλων των κατηγοριών σε βάρος του Πριγκόζιν σε αντάλλαγμα για τον τερματισμό της πορείας του προς τη Μόσχα. Είδαν τον Πούτιν να βασίζεται στη μεσολάβηση του Προέδρου της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο - του ίδιου Λουκασένκο που ο Πούτιν αντιμετώπιζε με εμφανή περιφρόνηση κατά το παρελθόν. Πάνω απ’ όλα, οι Ρώσοι είδαν τον ισχυρό στρατό τους και τις τρομερές υπηρεσίες ασφαλείας τους να είναι ανίκανες να σταματήσουν την προέλαση προς τη Μόσχα μιας εξεγερμένης πολιτοφυλακής μετά την κατάληψη του Ροστόφ, μιας πόλης με περισσότερο από 1 εκατ. κατοίκους.
Οι δυνάμεις της Wagner ήταν οι πιο αποτελεσματικοί μαχητές που η Ρωσία είχε αναπτύξει στην Ουκρανία. Όμως η πολιτοφυλακή, που διαθέτει δεκάδες χιλιάδες μέλη, πρόκειται τώρα να διαλυθεί και ο ηγέτης της στέλνεται στην εξορία. Θεωρητικά, δεν θα επιτραπεί στα μέλη της Wagner που συμμετείχαν στην εξέγερση να ενταχθούν στον ρωσικό στρατό. Το να περιμένει, όμως, κανείς ότι μια μπαρουτοκαπνισμένη πολιτοφυλακή απλώς θα διαλυθεί μέσα στη ρωσική κοινωνία ακούγεται κάπως ανέφικτο. Όπως και η ενσωμάτωση των πρώην μισθοφόρων στον ρωσικό στρατό μοιάζει με επικίνδυνη επιχείρηση.
Οι ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία θα αναρωτιούνται, επίσης, για πόσο διάστημα θα συνεχιστεί η εσωτερική υποστήριξη προς την πολεμική προσπάθεια. Η εξέγερση του Πριγκόζιν και η καυστική κατάρριψη των επιχειρημάτων υπέρ του πολέμου θα ακουστούν και στο μέτωπο και θα επηρεάσουν αναμφίβολα το ηθικό. Όπως είχε πει και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι για τον Πόλεμο του Βιετνάμ: «Πώς ζητάς από κάποιον να είναι ο τελευταίος που θα σκοτωθεί στη μάχη για ένα λάθος;». Οι Ουκρανοί γνωρίζουν ότι η αναταραχή στους κόλπους της Ρωσίας αποτελεί ευκαιρία. Μπορεί να επιλέξουν τη στιγμή για να στείλουν νέες δυνάμεις να ενισχύσουν την αντεπίθεση. Και θα έχουν νέα επιχειρήματα να παρουσιάσουν στους φίλους τους στη Δύση στη νατοϊκή σύνοδο του επόμενου μήνα. Οι σύμμαχοι εκείνοι που διακριτικά υπονοούσαν πως η Ρωσία δεν μπορεί να ηττηθεί -και πως η Ουκρανία πρέπει να διαπραγματευτεί με τον Πούτιν- θα σιγήσουν προσωρινά. Αντιθέτως, οι διεθνείς υποστηρικτές του Πούτιν θα έχουν τώρα δεύτερες και τρίτες σκέψεις και θα εξετάζουν σενάρια για τη μετά τον Πούτιν Ρωσία.
Παρ’ όλα αυτά, θα ήταν λάθος να πιστέψουμε ότι όλα είναι αναπόφευκτα - συμπεριλαμβανομένης της πτώσης του Πούτιν. Ο φίλος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιβίωσε από την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 και παραμένει στην εξουσία. Οι πιθανότητες, όμως, για την επιβίωσή του μειώνονται. Ο Πριγκόζιν παραμένει απειλή. Μοιάζει απίθανο να επιλέξει μια ήσυχη ζωή στην εξοχή της Λευκορωσίας. Πιο πιθανό είναι να παραμείνει σφοδρός και επικίνδυνος επικριτής της ρωσικής στρατιωτικής ηγεσίας - και του ίδιου του Πούτιν. Ο Πούτιν ενδέχεται να μπει στον πειρασμό να ξεφορτωθεί κάποιους από τους διοικητές που κατήγγειλε ο Πριγκόζιν. Οι στρατηγοί Σεργκέι Σοϊγκού και Βαλερί Γκερασίμοφ έχουν σαφώς αποτύχει τόσο στην Ουκρανία όσο και στο εσωτερικό. Θα μπορούσαν να είναι βολικοί αποδιοπομπαίοι τράγοι. Η απομάκρυνσή τους, όμως, θα έκανε τον Ρώσο ηγέτη να μοιάζει ακόμη πιο αδύναμος, καθώς θα δικαίωνε τον Πριγκόζιν. Η αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων θα μπορούσε, επίσης, να κατακερματίσει τη ρωσική ελίτ. Ένας λόγος για την επιβίωση του Πούτιν για τόσο μεγάλο διάστημα είναι πως οι ισχυροί της χώρας γνωρίζουν ότι οι τύχες τους συνδέονται μαζί του. Η προσκόλληση στον Πούτιν έμοιαζε κάποτε ως η ασφαλέστερη επιλογή για την ελίτ της χώρας. Όταν, όμως, το σύστημα καταρρέει, οι υπολογισμοί αυτοί αλλάζουν.
