Μια αθέατη επανάσταση έχει λάβει χώρα σε ό,τι αφορά την αμερικανική προσέγγιση προς τη διεθνή οικονομία. Και όσο κερδίζει έδαφος, η νέα αντίληψη αναδιαμορφώνει την παγκόσμια οικονομία και τη Δυτική Συμμαχία. Την προσέγγιση περιέγραψε καλύτερα ο Τζέικ Σάλιβαν σε ομιλία του στις 27 Απριλίου. Το γεγονός ότι πρόκειται για τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας του Προέδρου Τζο Μπάιντεν είναι ενδεικτικό. Η στρατηγική αντιπαράθεση με την Κίνα έχει κεντρική θέση σ’ αυτόν τον νέο τρόπο σκέψης. Όμως η ομιλία του Σάλιβαν αναφερόταν και σε θέματα πέρα από τα όρια της γεωπολιτικής. Ήταν μια φιλόδοξη προσπάθεια να συγκεντρώσει τους στόχους τής εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ διαμορφώνοντας ένα συνεκτικό σύνολο.
Οι ΗΠΑ προτίθενται να χρησιμοποιήσουν μια νέα στρατηγική βιομηχανική πολιτική για να αναζωογονήσουν ταυτόχρονα την αμερικανική μεσαία τάξη και τη Δημοκρατία στη χώρα, καταπολεμώντας παράλληλα την κλιματική αλλαγή και αποκτώντας σταθερό τεχνολογικό προβάδισμα έναντι της Κίνας. Πολλοί από τους συμμάχους τής Αμερικής φοβούνται πως αυτό που μένει έξω από τη συζήτηση είναι τα συμφέροντα των υπολοίπων. Ανησυχούν, κυρίως, ότι οι επιδοτήσεις εκατοντάδων δισεκατομμυρίων προς την αμερικανική βιομηχανία και την καθαρή τεχνολογία, τις οποίες προβλέπει το νομοσχέδιο περί Μείωσης του Πληθωρισμού, θα αποβούν εις βάρος παραγωγών και εργαζομένων σε Ευρώπη και Ασία.
Ορισμένοι φοβούνται επίσης πως η πίεση με στόχο την «εξάλειψη των κινδύνων» από το εμπόριο με την Κίνα θα προκαλέσει σοβαρή αναταραχή στο διεθνές εμπόριο. Και πολλοί ανησυχούν πως οι αμερικανικές αξιώσεις για μεταρρύθμιση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου θα καταλήξουν στον ακρωτηριασμό του εγγυητή του διεθνούς εμπορίου. Αμερικανοί αξιωματούχοι καθησυχάζουν αυτές τις ανησυχίες επικαλούμενοι τις επανειλημμένες αναφορές του Σάλιβαν στα συμφέροντα των Δυτικών συμμάχων και του Νότου. Υποστηρίζουν πως η Αμερική παίρνει επιτέλους τα ηνία στη μάχη για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Ο Σάλιβαν προσπάθησε επίσης να τονίσει ότι η «εξάλειψη των κινδύνων» δεν σημαίνει την αποκοπή της Κίνας από τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. «Προσπαθούμε να οικοδομήσουμε έναν κόσμο όπου θα υπάρχουν περισσότερες από μία πηγές για κρίσιμα προϊόντα (…) Δεν λέμε ότι η Κίνα δεν πρέπει να φτιάχνει iPhones ή να παράγει ηλιακά πάνελ, αλλά ότι και άλλες χώρες θα πρέπει να το κάνουν» μου είπε την προηγούμενη εβδομάδα. Ο Σάλιβαν προσπαθεί να πείσει τους φίλους της Αμερικής ότι αυτή η «νέα συναίνεση της Ουάσιγκτον» μπορεί να αποβεί επωφελής για όλους. Νομίζει πως οι ΗΠΑ σημείωσαν σημαντική πρόοδο στην πρόσφατη σύνοδο του G7 στη Χιροσίμα - «πραγματικά σοβαρό βήμα» όπως τη χαρακτηρίζει. Πιστεύει, ιδίως, ότι οι σύμμαχοι της Αμερικής έχουν τώρα καθησυχαστεί για τα σχέδια επιδότησης της πράσινης μετάβασης και έχουν υιοθετήσει παρόμοια προσέγγιση. Η πορεία προς την καθαρή ενέργεια, υποστηρίζει, «θα είναι περισσότερο πηγή συνεργασίας, παρά τριβών».
Είναι σαφές όμως ότι υπάρχει ακόμη έντονος προβληματισμός για την αμερικανική πολιτική. Κυρίως για την πιθανότητα η Αμερική να συνεχίσει να υιοθετεί μέτρα κατά της Κίνας, με αποτέλεσμα οι «σύμμαχοι και εταίροι» να πιεστούν να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο. Ο Λόρενς Γουόνγκ, αναπληρωτής πρωθυπουργός της Σιγκαπούρης -του στενότερου συμμάχου της Αμερικής στη νοτιοανατολική Ασία-, προειδοποίησε πρόσφατα ότι τα αμερικανικά μέτρα θα μπορούσαν να οδηγήσουν στον κατακερματισμό της διεθνούς οικονομίας. Στην Ευρώπη υπάρχει η ανησυχία πως η νέα αμερικανική αρχιτεκτονική για τη διεθνή οικονομία θα ευνοεί αναπόφευκτα τους Αμερικανούς παραγωγούς και εργαζόμενους.
Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ αντιδρούν με διαφορετικούς τρόπους. Υπάρχει ένα λόμπι στην Ε.Ε. που τάσσεται υπέρ της δημιουργίας «Ευρωπαίων πρωταθλητών» μέσω της βιομηχανικής πολιτικής. Και το λόμπι αυτό έχει ενισχυθεί από τη μετατόπιση των ΗΠΑ προς τη βιομηχανική πολιτική. Τον περασμένο Δεκέμβριο η Ε.Ε. υποσχέθηκε μια «φιλόδοξη ευρωπαϊκή βιομηχανική πολιτική» για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Υπάρχουν όμως και Ευρωπαίοι που ανησυχούν πως αν η Ε.Ε. ακολουθήσει τον δρόμο των επιδοτήσεων, θα υπονομευτεί η κοινή της αγορά. Η Ε.Ε. διαθέτει λιγότερα χρηματοπιστωτικά όπλα σε σχέση με την αμερικανική κυβέρνηση, επομένως θα μπορούσε να χάσει μια κούρσα επιδοτήσεων. Οι σύμμαχοι της Αμερικής έξω από την Ε.Ε. -χώρες όπως η Βρετανία, η Ιαπωνία και ο Καναδάς- έχουν τις δικές τους ανησυχίες. Πιστεύουν ότι αν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε. γίνουν ο μοναδικός τρόπος για την υιοθέτηση της συναίνεσης στην «πλανητική Δύση», τότε εκείνοι εκτός των δύο μπλοκ θα βρεθούν σε μειονεκτική θέση. Όπως το έθεσε και ένας διπλωμάτης, η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ είναι σαν «δύο τεράστια πάντα» - ζευγαρώνουν πολύ αραιά. Αν όμως το κάνουν, διακινδυνεύουν μια αποκλειστική σχέση (μολονότι στην πραγματικότητα τα πάντα δεν είναι μονογαμικά). Οι Καναδοί εξετάζουν επομένως τρόπους οι χώρες του G7 να αποκτήσουν επίσημο ρόλο σε ό,τι αφορά τις προτάσεις και τον σχεδιασμό των νέων κανόνων της διεθνούς οικονομίας.
Πάνω από τις οικονομικές συζητήσεις αιωρείται βέβαια ένα σύννεφο γεωπολιτικού φόβου. Η Ρωσία διεξάγει πόλεμο στα σύνορα της Ε.Ε. Οι Ιάπωνες φοβούνται την Κίνα. Όλες οι πλευρές προσβλέπουν στον Θείο Σαμ για στρατιωτική προστασία. Οι σύμμαχοι της Αμερικής έχουν ακόμη τις επιφυλάξεις τους για το δόγμα Σάλιβαν. Δεν είναι όμως καιρός για αντιπαραθέσεις με την Αμερική.
