Μια προεκλογική περίοδος, που κλείνει σήμερα με μια μάχη που διεξάγεται πρόωρα και έπειτα από μια περίοδο διακυβέρνησης από έναν πρώην τραπεζίτη.
Η παραίτηση του Μάριο Ντράγκι έδωσε τέλος σε μια περίοδο που στις νεοφιλελεύθερες Βρυξέλλες κοιμόντουσαν λίγο πιο ήσυχοι, αλλά για πολλούς Ιταλούς έμοιαζε ως παραμόρφωση της θέλησής τους. Το να κυβερνάσαι από έναν τεχνοκράτη που ποτέ δεν ψήφισες δεν αποτελεί απαραίτητα και παράσημο για μια Δημοκρατία. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι μετά την παραίτηση του πάλαι ποτέ «σούπερ Μάριο» σιώπησαν και στη χώρα μας οι σειρήνες που καλούσαν να εφεύρουμε τον ελληνικό του κλώνο.
Η διαφαινόμενη νίκη της Δεξιάς, με συμμετοχή μάλιστα στο πιθανότερο επόμενο κυβερνητικό σχήμα δεδηλωμένων νεοφασιστών όπως η Μελόνι, λαλίστατων εθνικιστών όπως ο Σαλβίνι και παρωχημένων «επιχειρηματιών - πολιτικών» όπως ο Μπερλουσκόνι, δεν φαντάζει βεβαίως ως η πιο αισιόδοξη προοπτική για το μέλλον της χώρας. Ίσως αυτό να σκέφτονται και τα περίπου 14 εκατομμύρια των Ιταλών που δήλωναν εσχάτως αναποφάσιστοι ή, ακόμα χειρότερα, αποφασισμένοι να μην ψηφίσουν καν μια τάση που φαίνεται να έχει μεγάλη έκταση ανάμεσα στη νεολαία, με ό,τι μπορεί αυτό να συνεπάγεται για μια χώρα βουτηγμένη στα χρέη.
Ποια Ευρώπη ανησυχεί;
«Στην Ευρώπη ανησυχούν» για το προδιαγραφόμενο αποτέλεσμα, είναι η επωδός του δυτικού Τύπου. Αν αντιστρέφαμε το ερώτημα, θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε βεβαίως ποια Ευρώπη εννοούν. Εκείνη που έφερε πριν από δύο εβδομάδες τους Σουηδούς ακροδεξιούς σε ποσοστό πριν 20%; Εκείνη που στην εκδοχή της από την Κοπεγχάγη βαφτίζει ασφαλή χώρα τη Ρουάντα για να ξαποστείλει εκεί πρόσφυγες; Εκείνη που έχει δώσει στη Γαλλίδα φίλη του Σαλβίνι, τη Μαρίν Λεπέν, αστρονομικά ποσοστά; Εκείνη που αδιάφορα βλέπει τους ακροδεξιούς της Γερμανίας να σαρώνουν στα ανατολικογερμανικά κρατίδια; Την ισπανική Ευρώπη των συνεργασιών του Λαϊκού Κόμματος με το φασιστικό Vox, στο οποίο ευχήθηκε καλή επιτυχία η Μελόνι; Την Ευρώπη του Κατσίνσκι της Πολωνίας, του Γιάνσα της Σλοβενίας και του Όρμπαν της Ουγγαρίας; Ή την Ευρώπη των ελεγχόμενων ΜΜΕ, των υποκλοπών και των απευθείας αναθέσεων της κυβέρνησης Μητσοτάκη;
Η ανησυχία είναι, λοιπόν, υποκριτική. Αν παρατηρήσει κανείς γύρω του, θα διαπιστώσει ότι αυτό που πιθανώς θα συμβεί στην Ιταλία δεν είναι δα και ουρανοκατέβατο. Αναμενόμενο σύμπτωμα μιας «πανδημίας» και ίσως μια εικόνα από το «κοινό» ευρωπαϊκό μέλλον. Οι ανησυχούντες στις Βρυξέλλες δεν προβληματίζονται τόσο με το πρόσημο της επόμενης κυβέρνησης λοιπόν όσο με το ενδεχόμενο ο ακροδεξιός λαϊκισμός να αμφισβητήσει τον νεοφιλελεύθερο καθωσπρεπισμό τους, προτείνοντας οικονομικές λύσεις, που μπορεί στον πυρήνα τους να είναι ίδιες, αλλά ο μανδύας τους είναι διαφορετικός, «κεντημένος» με υποσχέσεις για επιδόματα στους φτωχούς. Οι ευρωπαϊκές ελίτ φοβούνται την κραυγαλέα αποκάλυψη της δικής τους αποτυχίας.
Ο ρωσικός δάκτυλος τα λύνει όλα
Έτσι για ακόμα μία φορά, αντί να ασχοληθούν με το «γιατί», προσπαθούν να εστιάσουν σε θεωρίες για το «πώς». Η εύκολη λύση: Αν κερδίσει η Ακροδεξιά, θα είναι υπεύθυνος «ο ρωσικός δάκτυλος». Η σύνδεση ακροδεξιών κομμάτων με εθνικιστές δημαγωγούς από τη Ρωσία είναι φυσικά κάτι γνωστό εδώ και περίπου μια δεκαετία. Όπως αξέχαστο είναι ότι μια σειρά από συντηρητικά κόμματα στην Ε.Ε. ηδονικά απολάμβαναν τη στενή φιλία με την πανίσχυρη «Ενωμένη Ρωσία» του Πούτιν. Τα δάκρυα λοιπόν είναι και κροκοδείλια, και καθυστερημένα. Το να ψάχνεις για άλλοθι είναι πάντα βολικότερο από το να κάνεις αυτοκριτική. Μελόνι και Σαλβίνι φρόντισαν πάντως εσχάτως να πάρουν αποστάσεις από τη Μόσχα. Ειδικά η πρώτη φαίνεται να έχει πρόθυμους μεσολαβητές που της άνοιξαν διαύλους επικοινωνίας με την Ουάσιγκτον, με αντάλλαγμα την προθυμία της να συναινέσει στην στρατιωτικού τύπου προσέγγιση για το πώς θα λυθεί το ουκρανικό.
Τα κόμματα ασανσέρ και οι λυκοφιλίες
Αν σε κάτι συμφωνούν όλοι, είναι ότι η Ιταλία μπαίνει σε μια φάση ψηλάφησης του αγνώστου. Αυτό αποτελεί κάποια παρηγοριά για όσους αποστρέφονται την ιδέα μιας πρωθυπουργού βγαλμένης μέσα από τα σπλάχνα του νεοφασισμού, για την οποία απλώς προφητεύουν ότι δεν θα αντέξει για πολύ. Και λειτουργεί έως έναν βαθμό συγκολλητικά για τις απέναντι συμμαχίες, που ελπίζουν ότι θα έρθει και η σειρά τους. Αν κάτι μας έχει διδάξει η Ιταλία εδώ και δεκαετίες, είναι ότι καμία κυβέρνηση δεν είναι αθάνατη. Αν κάτι καινούργιο έφεραν τα τελευταία 10-15 χρόνια, είναι ότι κόμματα που ήρθαν να μεσουρανήσουν για λίγο στα ρετιρέ πολύ γρήγορα κατρακύλησαν στα ισόγεια της πολιτικής. Δείτε τα ποσοστά των «Πεντάστερων» πριν από τέσσερα χρόνια ή ακόμα και της Λέγκας που κάποτε έμοιαζε ικανή να τα σαρώσει όλα. Θυμηθείτε πώς κουρεύτηκε η αμετροέπεια πολιτικών σαν τον Ματέο Ρέντζι, η μιντιοθρεμμένη αυθάδεια του Πέπε Γκρίλο, η παροιμιώδης αλαζονεία του Μπερλουσκόνι.
Το 2004 ο Κόλιν Κράουτς εισήγαγε τον όρο «Μεταδημοκρατία» στο ομώνυμο βιβλίο του, που είχε βασιστεί στην παρατήρηση του πολιτικού συστήματος της Ιταλίας. Κεντρική ιδέα, η ολοένα και ευρύτερη παραχώρηση εξουσίας από την «παραδοσιακή» πολιτική στην οικονομική ελίτ. Η περίοδος Ντράγκι ουσιαστικά ήταν η λογική συνέπεια της εξέλιξης αυτής, που σήμερα ανοίγει τον δρόμο σε αυτό που κάποιοι για λόγους κατανόησης αποκαλούν μεταφασισμό. Θα μπορούσαν λίγο λαϊκότερα να το πουν και «Δημοκρατία α λα πουτανέσκα».
