Οι τελευταίες τρεις εκλογικές αναμετρήσεις στη Γερμανία, αυτές στις οποίες νίκησε για δεύτερη, τρίτη και τέταρτη φορά η Άνγκελα Μέρκελ, ήταν μάλλον βαρετές. Οι δημοσκοπήσεις έδιναν από την αρχή το προβάδισμα στην CDU - και το μόνο που είχε ενδιαφέρον ήταν οι διαπραγματεύσεις μετά, για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού. Το 2017, μάλιστα, η επιλογή της Μέρκελ ήταν ένας συνασπισμός “Τζαμάικα”, όπως η σημαία της πατρίδας της Ρέγκε, φτιαγμένη από τα χρώματα των Χριστιανοδημοκρατών (μαύρο), των Πράσινων και των Φιλελεύθερων (κίτρινο), αλλά την τελευταία στιγμή κιότεψε ο πρόεδρος των Φιλελευθέρων και οι Σοσιαλδημοκράτες σύρθηκαν σε έναν ακόμη -καταστροφικό για το κόμμα τους- μεγάλο συνασπισμό. Μόλις πριν από μερικούς μήνες, πριν αρχίσει να σαρώνει τη Γερμανία το δεύτερο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού, όλα έδειχναν ότι και οι εκλογές του 2021 θα είναι εξίσου βαρετές, με μοναδική αλλαγή το νέο πρόσωπο στην ηγεσία της CDU. Οι πολίτες χάριζαν απλόχερα την εμπιστοσύνη τους στην κυβέρνηση Μέρκελ που διαχειρίστηκε καλά το πρώτο κύμα. Οι δημοσκοπήσεις έφερναν τους Χριστιανοδημοκράτες πρώτο κόμμα με άνετη απόσταση από τους δεύτερους Πράσινους, που έβλεπαν το βασικό τους αίτημα για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής να χάνει έδαφος μπροστά στη βραχυπρόθεσμη αγωνία της πανδημίας.
Το τίμημα της αποτυχίας
Μόνο που η κυβέρνηση Μέρκελ -και οι 16 κυβερνήσεις των κρατιδίων- δεν τα κατάφεραν καθόλου καλά στη διαχείριση του δεύτερου και του τρίτου κύματος. Ξέφυγαν τα κρούσματα, άργησε να πάρει μπρος ο μηχανισμός των εμβολιασμών, απέτυχαν να συμφωνήσουν τα κρατίδια μεταξύ τους για το πότε ανοίγουν και πότε κλείνουν τα σχολεία, τα καταστήματα, τα εστιατόρια και τα σύνορα. Κι έμειναν οι Γερμανοί να παρακολουθούν στις οθόνες τους ολονύχτια θρίλερ διαπραγματεύσεων μεταξύ των τοπικών πρωθυπουργών και της καγκελαρίου. Η οποία αποδείχθηκε πιο αδύναμη απέναντι στους 16 δικούς της απ’ ότι απέναντι στους 27 εταίρους της στις συνόδους κορυφής της Ε.Ε. Εν μέρει επειδή το γερμανικό σύνταγμα προβλέπει σαφώς τον διαχωρισμό αρμοδιοτήτων και οι πρωθυπουργοί δεν εκχωρούν ούτε ίχνος τους, εν μέρει επειδή η Μέρκελ φεύγει τον Σεπτέμβριο από τη σκηνή - και οι επίδοξοι διάδοχοί της ήθελαν να δείξουν ότι μπορούν καλύτερα από τη “μανούλα”.
Σε αντίθεση με τους Πράσινους, οι οποίοι, ενώ στο παρελθόν έστηναν τεράστια δράματα στα συνέδριά τους και μάλωναν με την ψυχή τους, φέτος ανέθεσαν στο ηγετικό τους δίδυμο, την Αναλένα Μπέρμποκ και τον Ρόμπερτ Χάμπεκ, να αποφασίσουν μεταξύ τους ποιος θα τρέξει την κούρσα προς την Καγκελαρία, οι υποψήφιοι της Χριστιανικής Ένωσης, οι οποίοι συνήθως αποφάσιζαν σε κλειστά δωμάτια, φέτος έβγαλαν τα μαχαίρια. Και σφάχτηκαν δημοσίως, μέχρι να κερδίσει τη μάχη ο Άρμιν Λάσετ, πρόεδρος της CDU και πρωθυπουργός της Βόρειας Ρηνανίας - Βεστφαλίας, αφού κόντεψε να του διαλύσει το κόμμα ο αντίπαλός του, πρόεδρος της μικρής αδερφής CSU και πρωθυπουργός της Βαυαρίας Μάρκους Ζέντερ. Ο Λάσετ ήταν ο χαλαρός με τους περιορισμούς στην πανδημία, ο Ζέντερ ο αυστηρός. Εκ του αποτελέσματος πρέπει να σημειωθεί ότι η διαφορά στις επιδόσεις των κρατιδίων τους είναι μηδαμινή, αλλά ο Ζέντερ ήξερε να πλασάρεται ως ο αποφασιστικός “πατερούλης” που δεν φοβάται να πάρει δύσκολες αποφάσεις. Κι αυτή του η αποφασιστικότητα έγραφε καλά στις δημοσκοπήσεις. Διεκδίκησε λοιπόν το χρίσμα για την Καγκελαρία, με βασικό επιχείρημα “εγώ μπορώ να κερδίσω, ο Λάσετ όχι”. Αν και το επιχείρημα έπεισε πολλούς στους κόλπους της μεγάλης αδερφής CDU, τελικά ο Λάσετ κατάφερε να επιβληθεί. Κυρίως επειδή δεν μπήκε στον πειρασμό να δοκιμάσει την τύχη του στη βάση του κόμματος, αλλά επέμεινε στο καταστατικό.
Μια σκληρή παράδοση
Στη μεταπολεμική ιστορία της γερμανικής Χριστιανοδημοκρατίας, μόνο δύο φορές ήταν υποψήφιος καγκελάριος από τους Χριστιανοκοινωνιστές. Και τις δυο φορές επειδή ο υποψήφιος από τη μικρή CSU αισθανόταν πιο ισχυρός από τον αντίστοιχο της μεγάλης CDU και το επέβαλε. Έτσι ο Φραντς Γιόζεφ Στράους κατάφερε να υποσκελίσει το 1980 τον Χέλμουτ Κολ και ο Έντμουντ Στόιμπερ την Άνγκελα Μέρκελ το 2002. Και οι δυο έχασαν τις εκλογές από τους Σοσιαλδημοκράτες, ο Στράους από τον Χέλμουτ Σμιτ, ο Στόιμπερ από τον Γκέρχαρντ Σρέντερ. Και όταν κατέβηκαν, στη συνέχεια, υποψήφιοι οι ηττημένοι από την CDU, κατάφεραν να κυβερνήσουν από 16 χρόνια τη χώρα. Αυτή την παράδοση ήθελε να σπάσει ο πολύς Μάρκους Ζέντερ και τα κατάφερε, αλλά όχι όπως το φανταζόταν. Δεν θα έχει καν την ευκαιρία να χάσει τις εκλογές, καθώς απέτυχε να υποσκελίσει στην κούρσα για το χρίσμα τον θεωρητικά πιο αδύναμο Λάσετ.
Άνεμος αλλαγής;
Το κέρδος από την ήττα του Ζέντερ είναι ότι, για την ώρα τουλάχιστον, θα αποφευχθεί μια δεξιά στροφή στη Γερμανία. Όσο κι αν το τελευταίο διάστημα έχει φορέσει την προβιά του λάιτ συντηρητικού, ο πρωθυπουργός της Βαυαρίας δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να υιοθετήσει την ατζέντα της Ακροδεξιάς, για όσο διάστημα πίστευε ότι έτσι θα κέρδιζε. Ο Λάσετ, πάλι, είναι στην παράδοση της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς, πιο πεπεισμένος ευρωπαϊστής από τη Μέρκελ, πιο συντηρητικός σε θέματα ασφάλειας, πιο... αριστερός στο προσφυγικό. Γι’ αυτό και θα είναι πιο δύσκολος αντίπαλος για την Πράσινη Αναλένα Μπέρμποκ, που δεν τρομάζει πλέον τους νοικοκυραίους στη Γερμανία, από τον σκληρό δεξιό Ζέντερ. Με τον Ζέντερ απέναντι οι Πράσινοι θα μπορούσαν να κερδίσουν ένα κομμάτι των μετριοπαθών συντηρητικών ψηφοφόρων - και την πρωτιά στις εκλογές.
Ίσως οι Πράσινοι κερδίσουν και με τον Λάσετ απέναντι, όχι επειδή θα τους προτιμήσουν οι κεντρώοι αλλά διότι ένα μέρος των ψηφοφόρων της CDU θα στραφεί προς την Ακροδεξιά AfD, απογοητευμένο από την ήττα του ισχυρού άντρα Ζέντερ. Πάντως, ένα αεράκι αλλαγής υπάρχει στην ατμόσφαιρα - με μια πρώτη δημοσκόπηση να δείχνει τους Πράσινους με επικεφαλής τη χαμογελαστή, νέα και τεχνικό της εξουσίας Μπέρμποκ να περνάνε μπροστά. Και με τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Φιλελεύθερους και την Αριστερά να παραμένουν κολλημένοι σε τέτοια ποσοστά ώστε αριθμητικά να μην βγαίνει άλλος κυβερνητικός συνασπισμός παρά μόνο ο νέος μεγάλος. Μεταξύ Πρασίνων και CDU. Ή ανάποδα. Πολιτικά, πάλι, όλα είναι ανοιχτά, εφόσον το επιτρέψουν οι αριθμοί. Επ’ αυτών προσεχώς...
