Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.1°C19.8°C
3 BF 56%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
14.7°C17.0°C
1 BF 75%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C17.1°C
3 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.8°C17.5°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
14 °C
13.9°C16.9°C
0 BF 62%
Η άνοδος του ανορθολογισμού ή τα Θεοφάνια στο Καπιτώλιο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η άνοδος του ανορθολογισμού ή τα Θεοφάνια στο Καπιτώλιο

Στιγμιότυπο από την εισβολή στο Καπιτώλειο

Υπάρχει ένας ενδιαφέρων συγχρονισμός και μια εκ πρώτης όψεως παράδοξη συσχέτιση ανάμεσα σε όσα συνέβησαν ανήμερα Φώτων στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ. Παρότι τα περιστατικά δεν συγκρίνονται σε βαρύτητα, έχουν δύο κοινά στοιχεία: πρώτον, την επένδυση στον βαθύ ανορθολογισμό και μυστικισμό που τροφοδοτείται από ποικίλες δυνάμεις, εντός και εκτός «συστήματος». Και δεύτερον, την επιθετική αμφισβήτηση του status quo, του «κυρίαρχου», του Λεβιάθαν από δυνάμεις που βρίσκονται στον σκληρό πυρήνα του.

Προσωπικά γνωρίζω ελάχιστα για την αμερικανική κοινωνία, αλλά η παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ μεταπολεμικά, μαζί με την κυριαρχία της στη βιομηχανία της πληροφορίας και του θεάματος, μας έχει δώσει τόσες παραστάσεις, έστω και στερεοτυπικές, για το πώς σκέπτεται η «βαθιά Αμερική», ώστε μπορούμε να υποψιαστούμε από ποιους συντίθεται το ετερόκλητο πλήθος που εισέβαλε στο Καπιτώλιο. Νεοναζί, ρατσιστές, φανατικοί της οπλοκατοχής, αφοσιωμένοι ακόλουθοι τηλε-ευαγγελιστών, αρρωστημένοι αντικομμουνιστές, ρωσόφοβοι και κινεζόφοβοι, ομάδες που επιβάλλουν τον εξοβελισμό του Δαρβίνου από τη Δημόσια Εκπαίδευση, οπαδοί της θεωρίας QAnon και πολλών ακόμη συνωμοσιολογικών επινοήσεων οι οποίες, εκτός από σκοταδιστικές, είναι και μπίζνες απομύζησης αφελών, ανταποκρίθηκαν στο πραξικοπηματικό κέλευσμα του Τραμπ. Αλλά, προφανώς, δεν γεννήθηκαν χθες ούτε το τελευταίο τρίμηνο της πόλωσης. Ήταν πάντα εκεί, όχι απλώς ως εκλογική πελατεία κυρίως των Ρεπουμπλικανών, αλλά και ως μηχανισμός στήριξης του πολιτικού συστήματος, ένα είδος εφεδρείας που δεν χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά. Από τη σκοτεινή περίοδο του μακαρθισμού μέχρι την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, τις επεμβάσεις στο Ιράκ και το Αφγανιστάν ή την ενορχήστρωση της έντασης με το Ιράν, το αμερικανικό βαθύ κράτος αλλά και η επίσημη ρητορική αξιοποίησε με κάθε δυνατό τρόπο αυτό το ανορθολογικό συνονθύλευμα. Στην πραγματικότητα, το κατέστησε σταθερή συνιστώσα του συστήματος. Τι πιο χαρακτηριστικό, ότι κανένας Πρόεδρος και καμιά κυβέρνηση δεν έχει τολμήσει να σπάσει το ταμπού της οπλοκατοχής, το λόμπι της οποίας αποτελεί ένα πραγματικό κράτος εν κράτει, παρότι δεν απομένει ίχνος ορθολογισμού στην υπεράσπιση αυτού του αιματηρού «δικαιώματος»;

Στην αναλογία του, το δικό μας κράτος εν κράτει -όχι το μόνο- είναι η Εκκλησία. Η εθνική μυθολογία τής έχει αποδώσει ιδιότητες συντελεστή της Επανάστασης και συνιδρυτή του ελληνικού κράτους, παρότι η ιστορική έρευνα εισφέρει πάμπολλα τεκμήρια για το αντίθετο. Αλλά το γεγονός ότι η Ελλάδα αποτελεί μια από τις ελάχιστες χώρες της «χριστιανικής Δύσης» που δεν έχει επιτύχει πραγματικό διαχωρισμό της από το κράτος απονέμει στην Εκκλησία τη διάσταση σταθερού συγκυβερνήτη και συννομοθέτη. Ανεξάρτητα από τις καλές προθέσεις ορισμένων εκσυγχρονιστών ιεραρχών και ιερέων, οι μηχανισμοί της Εκκλησίας, παρόντες και στο τελευταίο, χωρίς την παραμικρή υποψία κράτους, χωριό, αποτελούν εκκολαπτήρια και καταφύγια ενός συνονθυλεύματος ανορθολογικών ιδεών. Από εθνικιστικές και ρατσιστικές τυφλώσεις μέχρι παλαβομάρες για τον κορωνοϊό, το εμβόλιο ή την ύστατη απειλή που συνιστά το 5G. Ο ανορθολογισμός, το σκοταδιστικό παζλ, δεν είναι ξένο σώμα, παράταιρη παρείσφρηση, αλλά βασικό στοιχείο του εξουσιαστικού κύρους της Εκκλησίας. Και τα Θεοφάνια έγινε για πολλοστή φορά όχι απλώς επίδειξή του, αλλά υπενθύμιση ότι ως σκληρός πυρήνας του βαθέος κράτους η Εκκλησία μπορεί να καταλύει κεντρικές επιλογές του. Φαντάζεστε τι θα γινόταν αν οι ιεράρχες έθεταν εαυτούς στην υπηρεσία ενός αντιεμβολιαστικού κινήματος; Αυτή η επίδειξη ισχύος περιείχε κι αυτή την υπόρρητη προειδοποίηση.

Ο φόβος που διαχέει η πανδημία, αυτή η τρομακτική εγγύτητα στον θάνατο, προκαλεί δυο αντίρροπα φαινόμενα: Αφενός συσπειρώνει την κοινωνική πλειοψηφία κάτω από την προστατευτική ομπρέλα του κράτους, με επικίνδυνες «αβαρίες» εις βάρος δικαιωμάτων και ελευθεριών. Αφετέρου ευνοεί την άνοδο του ανορθολογισμού σε κάθε εκδοχή του, από αμιγώς θρησκόληπτες και μυστικιστικές μέχρι τις βαθύτατα πολιτικές, που φλερτάρουν με φασίζουσες και αυταρχικές εκδοχές διακυβέρνησης. Τις οποίες το βαθύ κράτος εδώ κι εκεί ουδέποτε αποκήρυξε ή απέκλεισε θεσμικά, αντιθέτως τις συντήρησε ως εφεδρεία. Απ’ αυτή την άποψη η ακροδεξιά εισβολή στο Καπιτώλιο και η εκκλησιαστική επίδειξη ανυπακοής στην Ελλάδα είναι συμπτώματα μιας σύγκρουσης εσωτερικής, στα σπλάχνα του Λεβιάθαν.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL