Στη Σουηδία η ενδοοικογενειακή βία έχει γίνει φλέγον θέμα τον τελευταίο καιρό. Μια έρευνα διαπίστωσε ότι η οικογενειακή βία αυξήθηκε κατά τον καιρό της πανδημίας. Τον φετινό Μάιο ανέβηκε με 61% και το ίδιο ισχύει για άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ισπανία αυξήθηκε με 47% τις πρώτες εβδομάδες τού Απριλίου και στη Γαλλία έφτασε το 30% από τη στιγμή που η χώρα μπήκε σε lockdown, τον Μάρτιο.
Όσον αφορά στη Σουηδία, το Εθνικό Συμβούλιο Υγείας και Πρόνοιας (Socialstyrelsen) έδωσε 10 εκατομμύρια ευρώ σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς για να αντιμετωπίσουν την αυξημένη ευπάθεια λόγω κορωνοϊού.
Έχει δημιουργηθεί μια εφιαλτική κατάσταση τον καιρό της πανδημίας, όπου πολλές γυναίκες έχουν αναγκαστεί να κλειστούν στο σπίτι και να μένουν με το ίδιο άτομο που τις κακοποιεί. Πολλές από αυτές δεν έχουν καλή επαφή με τον γύρω κόσμο και είναι πολύ δύσκολο να βρουν βοήθεια, λέει η Μαργκαρέτα Χιντέν (Margareta Hydén), καθηγήτρια Κοινωνικής Εργασίας στο πανεπιστήμιο της πόλης Λινσέπινγκ.
Οι αριθμοί μιλάνε
Οι γυναίκες συνεχίζουν να πέφτουν θύματα της σωματικής και ψυχολογικής βίας στη Σουηδία. Κάθε τρίτη εβδομάδα δολοφονείται μια γυναίκα από τον άντρα της. Φέτος έχουν κάνει καταγγελία στην αστυνομία γύρω στις 9.000 γυναίκες για περιστατικά οικογενειακής βίας. Οι αριθμοί μπορεί να μοιάζουν υπερβολικοί, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα, σύμφωνα με το Εθνικό Συμβούλιο για την Πρόληψη του Εγκλήματος.
Η ανδρική βία κατά των γυναικών είναι τόσο διαδεδομένη που ορίζεται ως κοινωνικό και υγειονομικό πρόβλημα της χώρας, λέει η Όσα Βιτκόβσκι (Åsa Witkowski), διευθύντρια επιχειρήσεων στο Εθνικό Κέντρο Ειρήνης των Γυναικών (Nationellt centrum för kvinnofrid).
Η στατιστική σοκάρει και οι αρμόδιοι επί του προβλήματος υποψιάζονται ότι υπάρχουν πολλές περιπτώσεις βίας που δεν καταγράφονται. Ενδεικτικό της ασφυκτικής κατάστασης είναι ότι μόνο 18% από όλες τις καταγγελίες φτάνει σε δίκη.
Πολλές νιώθουν ντροπή και ενοχή και πιστεύουν πως οι ίδιες έχουν ευθύνη γι' αυτά που τους συμβαίνουν. Αυτό όμως δεν είναι καλό και εμείς πρέπει να βοηθήσουμε τις γυναίκες που έχουν ζήσει με την κακοποίηση να καταλάβουν πως δεν έχουν καμία ευθύνη για τις πράξεις του δράστη, λέει η Όσα Βιτκόβσκι.
Κινητοποίηση της αστυνομίας
Ένα άλλο πρόβλημα είναι το πώς η αστυνομία χειρίζεται τέτοιων ειδών εγκλήματα. Τον περασμένο χρόνο ξεκίνησε η επιχείρηση «Πρόταση αυγή» της αστυνομίας, που έχει ως σκοπό να καταπολεμήσει την ενδοοικογενειακή βία. Η αστυνομία θα λάβει περισσότερη στήριξη, αλλά, σύμφωνα με τους ειδικούς, ακόμα είναι μακρύς ο δρόμος για να φτάσουν στον στόχο του να μην υπάρχει κανένα θύμα οικογενειακής κακοποίησης.
Μέχρι τώρα έχουμε αναγκαστεί να κάνουμε αξιολογήσεις όσον αφορά στις πιο σπουδαίες έρευνες. Είναι σαν να ανταγωνίζονται μεταξύ τους και αυτό δεν είναι καλό. Πρέπει να αυξήσουμε τη χρήση εγκληματολογικών τεχνικών και να δημιουργήσουμε έναν οργανισμό με δραστηριότητες αναγνώρισης και πληροφοριών. Τότε θα σώσουμε ζωές, λέει η Έρικ Φρισέλ (Erik Frisell), επιθεωρήτρια εγκληματολόγος.
Ωστόσο, υπάρχουν πολλές εθελοντικές οργανώσεις στη Σουηδία που δουλεύουν συστηματικά για να βοηθήσουν τα θύματα. Μια από αυτές λέγεται «800 κρυμμένες γυναίκες» και ιδρύθηκε από γυναίκες που ζουν με προστατευμένη ταυτότητα. Αυτές οι οργανώσεις θέλουν να αλλάξει η δύσκολη πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που ζουν υπό την απειλή της βίας.
Με κρυμμένη ταυτότητα
Κάτι δεν πάει καλά στην κοινωνία αν δεν μπορεί να προστατέψει τις γυναίκες με καλύτερο τρόπο από το να τις αφήνει να ζουν κρυμμένες. Είναι άδικο να μην μπορούν να βγαίνουν έξω κανονικά και, ταυτόχρονα, ο δράστης να κυκλοφορεί ελεύθερα, σαν να μην τρέχει τίποτα. Οι γυναίκες ζουν λες και είναι στη φυλακή, λέει η Μαριέννα Χόλμπεργκ (Marienna Holmberg), μάνα μιας κόρης που ζει με κρυμμένη ταυτότητα.
Πολλές από αυτές τις γυναίκες δεν μπορούν να βγουν έξω και να γνωρίσουν καινούργιους ανθρώπους επειδή διατρέχουν συνεχώς τον κίνδυνο να τις βρει ο πρώην άντρας τους. Αναγκάζονται να εγκαταλείψουν φίλους και παρέες για να μεταφερθούν σε μια άλλη πόλη, όπου πρέπει να ζήσουν μια άκρως περιορισμένη ζωή.
Στην εφημερίδα Άφτονμπλαντετ (Aftonbladet) μιλάει μια γυναίκα που κατάφερε, με χίλιες δυσκολίες, να απομακρυνθεί από τον άντρα της.
Έκανε την πεθαμένη
Ο άντρας μου δεν σταματούσε να με ψάχνει και αποφασίσαμε με τις φίλες μου να τον παραπλανήσουμε προσποιούμενες πως πέθανα. Βάλαμε μια αγγελία στο Facebook, ανακοινώσαμε πότε θα γίνει η κηδεία και οι φίλες μου πήγανε στο νεκροταφείο γιατί ξέραμε ότι θα ερχόταν. Όμως, μετά από δύο χρόνια, κατάλαβε ότι ζούσα και σήμερα δεν ξέρουν ούτε τα παιδιά μου πού μένω, λέει η Σοφία.
Η «Women SOS» σπάει τη σιωπή
Η ενδοοικογενειακή βία, και γενικώς η βία κατά των γυναικών, είναι ένας μεγάλος κίνδυνος, που δεν εμφανίζεται μόνο στη σουηδική κοινωνία. Σύμφωνα με μια έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 33% από τις γυναίκες είχαν δεχτεί σεξουαλική ή σωματική βία μετά την ηλικία των δεκαπέντε ετών. Στη Σουηδία το ποσοστό ήταν 46%, ενώ στην Ελλάδα 25%. Σύμφωνα με την έρευνα, οι διαφορές μεταξύ των χωρών μπορεί να οφείλεται στο ότι είναι πιο αποδεκτό για τις γυναίκες να μιλούν για την κακοποίηση σε μερικές χώρες παρά σε άλλες. Ωστόσο, το μεγαλύτερο πρόβλημα παραμένει: ότι δηλαδή πολλές πράξεις βίας ούτε καταγγέλλονται ούτε φτάνουν σε δίκη, και αυτό ισχύει για όλες τις χώρες.
Στην Ελλάδα υπάρχει η οργάνωση «Women SOS», που βοηθάει τις γυναίκες οι οποίες έχουν πέσει θύματα βίας. Εδώ μπορούν και τρίτα πρόσωπα να επικοινωνήσουν. Η γραμμή SOS είναι 15900 και η διεύθυνση είναι [email protected].
* Ο Αντώνης Αντωνιάδης είναι και γλωσσολόγος - δημοσιογράφος. Εργάζεται στην εφημερίδα της Ουψάλας Upsala Nya Tidning.
Πηγές:
Aftonbladet (2020): https://www.aftonbladet.se/nyheter/a/qLj5RO/sofia-fejkade-sin-egen-begravning-for-att-slippa-exet
Dagens Nyheter (2019): https://www.dn.se/sthlm/polisen-trots-manga-loften-har-vi-inte-prioriterat-vald-i-nara-relationer/
Dagens Nyheter (2020): https://www.dn.se/sthlm/rapport-brister-nar-vald-i-nara-relation-utreds/
EuroNews (2020): https://www.euronews.com/2020/03/28/domestic-violence-cases-jump-30-during-lockdown-in-france
Forte (2020): https://forte.se/nyhet/okning-av-vald-nara-relationer-som-en-foljd-av-coronapandemin/
Frilagt (2020): https://www.frilagt.se/2020/07/07/tomma-skor-pa-torget-for-gomda-kvinnor-och-barn/
The Guardian (2020): https://www.theguardian.com/global-development/2020/apr/28/three-women-killed-in-spain-as-coronavirus-lockdown-sees-rise-in-domestic-violence
SVT (2020): https://www.svt.se/nyheter/inrikes/9000-kvinnor-vittnar-om-vald-i-nara-relation
