Δεν είναι μόνο οι βιβλιοθήκες στις οποίες είναι αφιερωμένη αυτή εδώ η στήλη, οι θεσμοί μέσα από τους οποίους οι άνθρωποι και οι κοινωνίες έχουν πρόσβαση στις μνήμες των κοινοτήτων που ανήκουν. Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζουν τα αρχεία. Μέσα από τις αρχειακές συλλογές μπορούμε να έρθουμε αντιμέτωποι με τις φωνές των ανθρώπων που πέρασαν πριν από εμάς, στα βήματα των οποίων εμείς συνεχίζουμε να περπατάμε. Θα παρουσιάσουμε σήμερα μία τέτοια δράση.
Το Κρατικό Αρχείου Κύπρου διοργανώνει το 3ο Επιστημονικό του Συνέδριο, επ’ ευκαιρίας της Διεθνούς Εβδομάδας Αρχείων και των 50 χρόνων από την τουρκική εισβολή, την Τρίτη 11 Ιουνίου στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του υπουργείου Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Λευκωσία. Θέμα του, «Η τουρκική εισβολή μέσα από τις αρχειακές πηγές».
Σταχυολογούμε μερικούς από τους τίτλους των εισηγήσεων:
* Μια σημαντική αρχειακή συλλογή για τα τουρκικά εγκλήματα πολέμου το 1974 στην Κύπρο: Οι καταθέσεις των θυμάτων στις κυπριακές Αρχές.
* Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου: Καταγράφοντας το έγκλημα του 1974.
* Τα αρχεία του ΝΑΤΟ και η Κύπρος κατά την περίοδο 1964-1974.
* Φάκελος Αιχμαλωσία 1974: Αποτυπώσεις στο αρχείο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού.
Δεν είναι μόνον αυτές οι εισηγήσεις όμως, το συνέδριο έχει ένα πολύ πλούσιο πρόγραμμα που προσπαθεί μέσα από την αξιοποίηση των αρχειακών πηγών να δώσει τον λόγο στους ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα. Αυτή είναι και η ανεκτίμητη αξία των αρχείων. Η υπηρεσιακή τους δημιουργία και η καταγραφή των συμβάντων από τις εκάστοτε Αρχές διασώζουν τα ίχνη των ανθρώπων που βρίσκονται έξω από τα βιβλία της Ιστορίας. Η κάθε καταγραφή σε αυτό το αρχειακό υλικό αντιστοιχεί σε κάποιον άνθρωπο που είτε πολέμησε, είτε χάθηκε, είτε έχασε αγαπημένους, χώρους, πατρίδες, ανθρώπους, σπίτια, κειμήλια.
50 χρόνια μετά την εισβολή, και κάθε μέρα, τα αρχεία μάς ξαναφέρνουν στον νου το σύνθημα που γεννήθηκε τότε από τις καρδιές των ανθρώπων: «Δεν ξεχνώ». Τα αρχεία δεν ξεχνάνε. Υπάρχουν για να αποθησαυρίζουν τα γεγονότα της Ιστορίας, τις μικρές και μεγάλες ανθρώπινες ιστορίες και να τα προσφέρουν στους ερευνητές και σε κάθε ενδιαφερόμενο για μια πληρέστερη εικόνα της ιστορίας, προσωπικής ή συλλογικής, ατομικής ή εθνικής.
Τα αρχεία μαζί με τις βιβλιοθήκες είναι στο κέντρο της μνήμης της κοινότητας που εξυπηρετούν. Χωρίς αποκλεισμούς, διατηρούν (ή προσπαθούν να διατηρήσουν) στο βάθος του χρόνου τα ίχνη, τις σκέψεις και τις φωνές ανθρώπων που έζησαν πριν από εμάς για να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τόσο το παρελθόν όσο και το παρόν μας. Και για να μην ξεχνάμε.
