Ο Βύρωνας Ντόλας είναι ένας κιθαρίστας που εκφράζεται μέσα από τον αυτοσχεδιασμό και αγαπά να μεταδίδει όσα ξέρει στα νέα παιδιά που μαθαίνουν μουσική
Ευέλικτος, ανοιχτός στις συνεργασίες, θεωρεί πρόκληση να συμμετέχει σε σύνολα με διαφορετική ένταση, μέγεθος, συνδυασμούς οργάνων και αισθητική, διατηρώντας όμως ταυτόχρονα τη δημιουργική ακεραιότητά του ως μουσικός.
Στον κύκλο των μουσικών, τον καλούν να παίξει γι' αυτό που πραγματικά είναι και μπορεί να κάνει καλύτερα. Ήρεμος, υπομονετικός και εσωστρεφής σε έναν βαθμό, αποζητά τη γαλήνη της μοναξιάς, αλλά και τις παρέες ανάμεσα σε φίλους, που άλλοι ασχολούνται όπως κι αυτός με τη μουσική και άλλοι προέρχονται από άλλα πεδία, χώρες και ηλικίες.
Το πρώτο χειροκρότημα
Το πιάνο, η κιθάρα και το μαντολίνο του πατέρα του, αλλά και οι δίσκοι ροκ, τζαζ ή ινδικής μουσικής που έφερνε στο σπίτι, διήγειραν το ενδιαφέρον του Βύρωνα για τη μουσική. Kοντά στα οκτώ πια, άρχισε μαθήματα με τον Κώστα Κωνσταντόπουλο: Έργα μεγάλων ερμηνευτών, όπως ο Andres Segovia, ήταν μέσα στα πρώτα που διδάχτηκε σε μια κιθάρα. Λίγο καιρό μετά, μ’ ένα κιθαριστικό τρίο με τ’ αδέλφια του, έπαιζαν, μπροστά σε κοινό, το ragtime θέμα του κινηματογραφικού «Sting» (Το κεντρί) του Scott Joplin.
Στα πρώτα χρόνια του Γυμνασίου, η θέλησή του να ξεφύγει από τις παρτιτούρες και η πρώτη του ηλεκτρική κιθάρα τον έφεραν στο πόστο του κιθαρίστα στους Misty Valley, το πρώτο του μαθητικό συγκρότημα. Συναυλίες στο Rodeo ή στο Κύτταρο, με ρεπερτόριο Jimi Hendrix, AC/DC όπως και Black Sabbath, προκάλεσαν το πρώτο χειροκρότημα γι’ αυτό το νεανικό ροκ σύνολο.
Δάσκαλοι και ινδάλματα
Με δάσκαλο τον Αντώνη Τουρκογιώργη και ίνδαλμά του τον αξέχαστο Γιάννη Σπάθα -και αυτόν μέλος των ιστορικών Socrates-, τα μαθήματα της μιας ώρας προκαλούσαν μελέτη μιας εβδομάδας. Ο Βύρωνας, εκτός από την ένταση και τον ήχο της κιθάρας του Σπάθα, ξεχώριζε τη γαλήνη και την πνευματικότητά του, το διακριτό, μοναδικό άγγιγμα της προσωπικότητάς του, τις μικρές διαφορές που κάνουν έναν μεγάλο μουσικό να ξεχωρίζει.
Μετά τη συνεύρεσή του με τον Γιάννη Σπάθα και τα όσα μουσικά τον επηρέαζαν, τη συνάντησή του με τις μουσικές ιδιαιτερότητες των John McLaughlin ή Frank Zappa, τη fusion του Miles Davis ή του Chick Corea, όπως και των Weather Report και του Jeff Beck, ο νεαρός κιθαρίστας Βύρωνας Ντόλας συνάντησε στον «δρόμο» του την τζαζ.
A love supreme
Φοιτητής τού Τμήματος Τεχνών Ήχου και Εικόνας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ο Βύρωνας συνάντησε και άκουσε τους μαθητές και τους δασκάλους του Τμήματος Μουσικών Σπουδών στα live και στα jam sessions στα μπαράκια της πόλης της Κέρκυρας. Με τα μαθήματα αρμονίας και τζαζ θεωρίας από τον Στέφανο Ανδρεάδη, ο αυτοδίδακτος έως τότε στην τζαζ κιθαρίστας βρέθηκε έτοιμος στα χέρια του Γιώτη Σαμαρά. Οι λίγοι μήνες δίπλα στον αγαπητό δάσκαλο της τζαζ κιθάρας «ξεκλείδωσαν» για τον Βύρωνα Ντόλα πολλά από τα μυστικά του οργάνου, την ίδια τη γλώσσα της τζαζ, και τον ώθησαν να ερευνήσει την παλιά γενιά: Charlie Christian, Charlie Parker, Coleman Hawkins, Wes Montgomery, Lester Young...
Ομως, το «A love supreme» του John Coltrane τον ταρακούνησε. Μια πρωτόγνωρη μουσική έκφραση, αποκορύφωμα ενός καλλιτεχνικού statement, γεμάτου από την πνευματικότητα του ανυπέρβλητου πρωτοπόρου της τζαζ μουσικής του 20ού αιώνα.
Δεν μπορείς να κρυφτείς πίσω από το όργανό σου
Πριν χρόνια, ταξίδεψε μόνος στην Κωνσταντινούπολη, για να δει τις ομορφιές της και ιδίως να συναντήσει τον μεγάλο, πρόσφατα απόντα, σπουδαίο σαξοφωνίστα της τζαζ Wayne Shorter. Tο επόμενο, μετά τον John Coltrane, εξωκιθαριστικό «κόλλημά» του.
Το κουαρτέτο του ήταν μια ανεξίτηλη εμπειρία που θα την κουβαλάει για χρόνια μέσα του, εξαιτίας του διαλόγου και του βάθους της αλληλεπίδρασης των τεσσάρων κορυφαίων αυτοσχεδιαστών μουσικών. Του Παναμέζου πιανίστα Danilo Perez, του έμπειρου μπασίστα John Patittucci, του χαρισματικού ντράμερ Brian Blade και, βέβαια, αυτού του ανθρώπου με το τενόρο σαξόφωνο που άφησε βαθύ το αποτύπωμά του ως σολίστας - αυτοσχεδιαστης και συνθέτης στον δρόμο της μουσικής.
«Δεν μπορείς να κρυφτείς πίσω από το όργανό σου» έλεγε ο Wayne Shorter και αυτό ο Βύρωνας το θεωρεί μια σημαντική επισήμανση για την εξέλιξή του, καθώς πιστεύει πως, «η μουσική δεν μπορεί να διαχωριστεί από τη ζωή. Αυτό που πραγματικά είναι κάποιος θα καθρεφτιστεί τελικά στη δουλειά του, στον τρόπο που παίζει, στον ήχο του, στη συνύπαρξή του με τους άλλους».
Πολύτιμες συνεργασίες
Πίσω στην Αθήνα, ο Βύρωνας Ντόλας ήξερε πως αυτός θα ήταν ο δικός του δρόμος, η νέα του ζωή. Το 2015, μαζί με το μπάσο του Αχιλλέα Ταμπάκη και με τους Γιώργο Γιαννόπουλο στο σαξόφωνο και Γιάννη Μαντζιάρα στα τύμπανα, έρχεται το Another Tale Quartet που, τo 2017, ηχογραφεί και κυκλοφορεί το «Paradox ways». Ένα άλμπουμ που περιέχει κυρίως συνθέσεις του στον ήχο της σύγχρονης τζαζ με κάποια «τροπικά» στοιχεία.
Ανάμεσα στις έως τώρα σημαντικές συνεργασίες του, ο Βύρωνας ξεχωρίζει τα δύο χρόνια που παίζει με το τρίο των Trust και συναναστρέφεται με τον Παναγιώτη Μπουραζάνη και με τον αυθεντικό άνθρωπο που ονομάζεται Νίκος Σιδηροκαστρίτης.
Μέσω αυτού του έξοχου και ιδιαίτερα επιδραστικού ντράμερ, ο Βύρωνας γνώρισε μια πολύ σημαντική μορφή της παγκόσμιας μουσικής: τον δεξιοτέχνη του ανατολικού πνευστού ney Χάρη Λαμπράκη.
Με τον Σιδηροκαστρίτη η συνεργασία είναι πολύπλευρη, γεμάτη αισθήματα αγάπης και συντροφικότητας. «Ένα μάθημα μουσικής και ζωής, από τα πλέον σημαντικά στη ζωή μου» λέει για τον αγαπητό σε όλους δεξιοτέχνη των τυμπάνων. Το δικό τους Open Window Quartet είναι ένα από τα πιo ενεργά σχήματα στο καλλιτεχνικό σήμερα του κιθαρίστα, όπου ο Νίκος είναι η φλόγα που τα ενώνει όλα σε ένα σώμα.
Ηχογραφώντας τις αισθήσεις
«Έχοντας τη μερίδα του λέοντος ως συνθέτης και στα δυο άλμπουμ με τα οποία τον γνωρίσαμε δισκογραφικά με τους Another Tale και τους Third Act, δεν περιμέναμε τίποτα λιγότερο στο CD “Personal sky” από έναν τόσο μελωδικό, χαρισματικό καλλιτέχνη» έγραφε ο Μάνθος Γιουρτζόγλου
Μια κουκίδα στον ωκεανό των 100 κιθαριστών -κάποιων μαθητών του Βαγγέλη Μπουντούνη- ήταν ο Βύρωνας Ντόλας, όταν έπαιξαν στο Ηρώδειο το 2001. Η ηχογράφηση αυτής της συναυλίας ήταν η «πρώτη» του στη δισκογραφία. Επόμενο σημαντικό του βήμα ήταν το άλμπουμ «Paradox ways», με το Another Tale Quartet. Πρώτη φορά που ηχογραφήθηκε δική του μουσική. Το «Zephyrus», πρώτο κομμάτι του δίσκου, έφτασε έτοιμο σε μεγάλο βαθμό στο στούντιο ηχοληψίας. Ο «ήχος δίπλα στη σιωπή», ο cool ήχος της ECM στο κεντρικό τμήμα, αφήνει χώρο στο απρόσμενο. Στη «δημιουργία της στιγμής» και στον δημιουργικό αυτοσχεδιασμό.
Άγνωστη θάλασσα
Δύο χρόνια μετά, παραμονές του εγκλεισμού του κορωνοϊού, τρεις εκλεκτοί μουσικοί (Αχιλλέας Ταμπάκης, Λουκάς Καλαντζάκος και Βύρωνας Ντόλας) σχημάτιζαν το τρίο των Third Act. Το «Unknown sea» άλμπουμ τους δεν κρύβει τις θετικές επιρροές των τριών από τα αντίστοιχα σχήματα του -απόντα από την προηγούμενη χρονιά- John Abercrombie.
Σκοτεινό, ιδιωματικά πιο κοντά στην ευρωπαϊκή τζαζ αισθητική, ανοιχτό σε ρυθμούς και ηχοχρώματα, το «Unknown sea» θυμίζει μια ομίχλη που κάθεται επάνω στη Βόρεια Θάλασσα ή σε μια λίμνη της Φινλανδίας. Φίλοι καλοί από χρόνια, οι τρεις των Third Act δούλεψαν συστηματικά πριν μπουν στο στούντιο Electricity Sound, για να ηχογραφήσουν το νέο τους άλμπουμ, σε μόλις μία ημέρα.
Γιώργος Τρανταλίδης
Εν μέσω lockdown, μια μέρα το τηλέφωνο χτύπησε. Στην άλλη άκρη της γραμμής ο «πατριάρχης» της ελληνικής τζαζ και πολύπειρος ντράμερ, κ. Γιώργος Τρανταλίδης. Η πρόταση ήταν σαφής. Είχε ακούσει και εκτιμήσει τη δουλειά του νέου κιθαρίστα και επιθυμούσε τη συμμετοχή του στο επερχόμενο άλμπουμ του, με τίτλο «Looking back». Ο Βύρωνας θεώρησε τιμή την πρότασή του και συμμετείχε σε δύο κομμάτια. «Καν' τα δικά σου!» του είπε, δείχνοντας απόλυτη εμπιστοσύνη στα ταλέντα του.
«Personal sky». Το σήμερα
Θέλοντας να κάνει ένα δίσκο σχεδόν αποκλειστικά «κιθαριστικό», με την προσθήκη μόνο του ney του Χάρη Λαμπράκη, ο Βύρωνας Ντόλας ηχογράφησε, στη διάρκεια πέντε περίπου μηνών, τις οκτώ δικές του συνθέσεις που αποτέλεσαν το «Personal sky», το άλμπουμ που κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 2024. Ο δίσκος αυτός χαρακτηρίζεται από την αίσθηση ενός ταξιδιού, που μπορεί να μας οδηγήσει σε αισθητικά απάτητα τοπία και είναι ό,τι πιο κοντινό στην ψυχοσύνθεσή του. Στη σύνθεση με τίτλο «For John» (φόρο τιμής στον John Abercrombie) o Βύρωνας διαπιστώνει το πόσο τον έχει επηρεάσει αυτός ο σπουδαίος, χαρισματικός κιθαρίστας.
Στη χαμηλή συχνότητα των 52 κύκλων εκπέμπει το κάλεσμά της η φάλαινα του «52Hz Whale», που κανείς έως τώρα δεν έχει δει. Την εντοπίζουν μόνο τα sonar των ερευνητικών σκαφών που σαρώνουν τους βυθούς. Κι ο άνεμος μας παρασύρει προς το τέλος του άλμπουμ με το «The wind will carry us». Μια αναφορά στο σινεμά του πολυβραβευμένου Ιρανού κινηματογραφιστή και σκηνοθέτη τού «Ο άνεμος θα μας πάρει» Αμπάς Κιαροστάμι και μια δική του αναφορά σε ένα ποίημα που έγραψε η σύγχρονη Ιρανή ποιήτρια Forough Farrokhzad.
Ο δίσκος του Βύρωνα Ντόλα «Personal sky» έχει στιγμές άκρως συγκινητικές (τα τρία κομμάτια στα οποία συμμετέχει ο Χάρης Λαμπράκης, αλλά και τα «Arrival» και «For John» είναι σίγουρα τέτοιες) και η ακρόασή του γαληνεύει τις αισθήσεις.
