Η ιστορία μιας στιγμής» συγκεντρώνει επιλεκτικά κείμενα της Κυριακής Μπεϊόγλου, δημοσιευμένα στην Εφημερίδα των Συντακτών από το 2018 μέχρι πρόσφατα. Είχε προηγηθεί το «Λίγο ακόμα μαζί», όπου η δημοσιογράφος είχε συγκεντρώσει κείμενα δημοσιευμένα την περίοδο 2016-2018. Κείμενα που, διαβάζοντάς τα συγκεντρωμένα, αφήνουν μια γλυκόπικρη αίσθηση αισιοδοξίας. Όχι γιατί τα πράγματα είναι ή θα γίνουν καλύτερα, αλλά γιατί οι καθημερινοί άνθρωποι της Μπεϊόγλου, οι αφανείς, αυτοί που κουβαλάνε κατάσαρκα τις ρωγμές τους, δεν φοράνε πανοπλία. Αλλά ακόμα κι αν κάποιες φορές φοράνε, είναι μια πανοπλία με χαραμάδες από όπου μπαίνει άπλετο φως, απλώς και μόνο επειδή η ύπαρξή τους είναι ανοιχτή στον Άλλο.
Ελεγε ο Κωστής Παπαγιώργης: «Μόνο οι άνθρωποι σε κάνουν να χαίρεσαι. Μονάχα με ανθρώπους μπορείς να γλεντήσεις, να βγάλεις το μέσα έξω, να πετάξεις, αν χρειαστεί, την άχρηστη προσωπίδα που σε πνίγει και δεν σε αφήνει ν’ ανασάνεις». Για την ένωση με τον Άλλο μιλάει η Μπεϊόγλου. Με τα κείμενά της υποκλίνεται στην έννοια της σύμπνοιας, του νοιαξίματος, της συλλογικότητας, της αλληλεγγύης, της συμπόνιας, και από αυτή τη σκοπιά είναι πολιτικά κείμενα. Μπορεί στο χρονογράφημα, γιατί αυτό είναι το είδος που υπηρετεί, τα θέματα να είναι συνήθως κοινωνικά και όχι αμιγώς πολιτικά, η ματιά όμως μπορεί να είναι πολιτική.
Η Μπεϊόγλου ξύνει τη γυαλιστερή επιφάνεια της αστικής πραγματικότητας, «την ασήμαντη επιφάνεια των πραγμάτων» που θα έλεγε και ο Μπόρχες, καθώς τα κείμενά της είναι ένα καλειδοσκόπιο, μια σύνθεση της αστικής ζωής, αφαιρεί όποια χρυσόσκονη και επιλέγει να ταυτιστεί με τον αφανή. Η θέαση του κόσμου γίνεται από την πλευρά του ευάλωτου: του μόνου, του άνεργου, του πρόσφυγα, του αποκλεισμένου, του απελπισμένου, του αθέατου. Του ευάλωτου όμως που λόγω μιας εσωτερικής δύναμης καταφέρνει να μετατρέψει τη ρωγμή σε πείσμα, να σπείρει ανθρωπιά για να θερίσει ελπίδα. Η Μπεϊόγλου ταυτίζει τη δημοσιογραφική/συγγραφική της ματιά με τη ματιά του καθημερινού, ρημαγμένου ανθρώπου. Γίνεται η φωνή του.
Στο κείμενο με τον τίτλο «Η δύναμη της συνήθειας» παρακολουθεί τον άνθρωπο με την γκρίζα φόρμα και τα γράσα της δουλειάς, καθώς πηγαινοέρχεται από το συνεργείο όπου δουλεύει στο κοντινό σούπερ μάρκετ, παραδομένο πλήρως στη δύναμη της καθημερινότητας, στη δύναμη της συνήθειας. Στην ερώτηση «τι κάνεις;», απαντά «τα ίδια και τα ίδια». Με απαράμιλλη ευαισθησία, με την ευλογημένη δυνατότητα να μπορείς να μπαίνεις στη θέση του άλλου, μέσω της πένας της του δίνει διέξοδο. Τον φαντάζεται στο τιμόνι από το ασημί αυτοκίνητο που του έχουν φέρει για επιδιόρθωση να τρέχει με τα παράθυρα ανοιχτά και μια δυνατή ροκιά στο ραδιόφωνο να τον συνοδεύει μέχρι τη θάλασσα. «Νιώθω πως όσο περισσότερες είναι οι συνήθειές μας, τόσο λιγότερη είναι η ελευθερία μας» λέει.
Στο κείμενο που τιτλοφορεί «Το σπίτι τους», στις πρώτες παραγράφους μάς δείχνει τον κόσμο από την πλευρά ενός φθαρμένου τώρα, αρχοντικού άλλοτε σπιτιού. Ενός σπιτιού που συλλογίζεται τη ματαιότητα της ύπαρξής του, την απουσία μνήμης, καθώς «τα σπίτια δεν θυμούνται. Μόνο θυμίζουν». Και ξαφνικά αυτό το άδειο σπίτι γεμίζει ζωή. Γίνεται το σπίτι των κατατρεγμένων, των ξυπόλυτων, των αστέγων. «Το σπίτι αυτό, στάσου, περαστικέ, προσεκτικά να το κοιτάξεις. Εδώ μέσα κοιμούνται τα θύματα ενός ακήρυχτου πολέμου. Ποιος ξέρει, μπορεί κάποτε κι εσύ να διαβείς τη φιλόξενη πόρτα του».
Με άλλα λόγια, ανάγει διαρκώς το προσωπικό, το ατομικό, στο συλλογικό. Αυτή είναι η βαθύτερη ουσία των κειμένων. Δεν υπάρχουν βεβαιότητες, η πραγματικότητα είναι κινούμενη, μπορεί να σε καταπιεί. Η μόνη ασπίδα στη βία ενός ακήρυκτου, σιωπηλού πολέμου είναι η αλληλεγγύη.
Και άλλα κείμενα, πικρά επίκαιρα, διαχρονικά επίκαιρα, όπως αυτό με τους πρόσφυγες, με την ανθρωπιστική βοήθεια, μια φράση μόνο -ανθρωπιστική βοήθεια- που η εγγύτητα της καταστροφής φανερώνει την πραγματική της βαρύτητα. Ή το άλλο που φωνάζει: «Αφήστε ήσυχη πια την Παλαιστίνη». Αλλά και κείμενα πιο προσωπικά, σαν εξομολόγηση, σαν προσευχή, όπως εκείνο το βαθιά λυπημένο με την οικογένεια να τρώει τα παπουτσάκια της νεκρής μητέρας λίγες ώρες μετά τον θάνατό της. Κι όλα αυτά διατυπωμένα αβίαστα, δίχως σηκωμένο δάχτυλο, δίχως διάθεση νουθεσίας, δίχως διδακτισμό και μεγαλοστομίες. Ακόμη και οι πολλές διακειμενικές αναφορές γίνονται με απλότητα, δίχως ανάγκη επίδειξης γνώσεων. Αντιθέτως, «ντύνει» το βίωμα του καθημερινού ανθρώπου με τη σκέψη του διανοητή, καταφέρνοντας, και με αυτόν τον τρόπο να ξεφύγει από την περιπτωσιολογία και να εκφράσει κάτι πιο συλλογικό.
Το βλέμμα της Μπεϊόγλου δεν φοράει ρούχα γιορτινά, περιφέρεται με τα πρόχειρα, με τα καθημερινά του. Η τρυφερότητα της ματιάς της ενθρονίζει τους ήρωές της, τους ανάγει σε σύμβολα μιας εποχής που αντιστέκεται στον κυνισμό. Οι άνθρωποι, μαζί και η ανθρωπότητα, μπορούν να τα καταφέρουν, μας λέει. Ψυχή και καρδιά χρειάζονται μόνο. Και υψηλό φρόνημα.
Κυριακή Μπεϊόγλου
«Η ιστορία μιας στιγμής»
Εκδόσεις Εύμαρος
Σελίδες: 216
Τιμή: 13 ευρώ
