Παιδί μουσικών διαφορετικών εθνικοτήτων, η Yumi Ito ξεκίνησε σπουδάζοντας πιάνο και έγινε σολίστ του, αλλά από τη νεαρή ακόμα ηλικία της στράφηκε στην jazz ως τραγουδοποιός και ερμηνεύτρια. Το πέμπτο album της «Ysla» δεν είναι μόνον ένας από τους καλύτερους δίσκους του ιδιώματος για το 2023, αλλά και ένας από τους πιο ενδιαφέροντες της vocal jazz των τελευταίων ετών. Με αυτή την αφορμή συνομίλησα με την 33χρονη δημιουργό και ερμηνεύτρια, αναμφίβολα μία από τις σημαντικότερες και πλέον υποσχόμενες φυσιογνωμίες της jazz της εποχής μας.
Οι δύο χώρες καταγωγής σου, η Ιαπωνία και η Πολωνία, έχουν παίξει ρόλο στη διαμόρφωση της μουσικής σου, και πόσο σημαντικός είναι αυτός;
Ναι, το ότι μεγάλωσα στην Ελβετία έχοντας Ιάπωνα πατέρα και Πολωνή μητέρα είχε πολύ μεγάλη επίδραση πριν από όλα στην κοσμοαντίληψή μου. Με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι δεν ανήκω πουθενά και ταυτόχρονα ανήκω παντού. Υπήρξαν φορές στην εφηβική μου ηλικία που προσπαθούσα να υιοθετήσω μόνο μία από αυτές τις κουλτούρες, αλλά ήταν αδύνατο και έτσι κατέληξα να τις αποδεχτώ όλες. Μουσικά, νομίζω ότι η πολυπολιτισμικότητά μου με ενέπνευσε να είμαι ανοιχτή σε νέους ήχους και ιδιώματα. Το ότι μεγάλωσα μαθαίνοντας περισσότερες από μία γλώσσες αναμφίβολα είχε επίδραση στο πώς βλέπω τους ήχους.
Λένε πως όταν γεννιόμαστε μπορούμε να απομιμηθούμε όλους τους ήχους και τις προφορές ώστε να μιλήσουμε κάθε γλώσσα που υπάρχει στον κόσμο. Αργότερα μαθαίνουμε μια «γλώσσα» που στη συνέχεια το σώμα μας ξεχνά ώστε να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε συγκεκριμένους ήχους. Υποθέτω ότι, καθώς μιλώ ιαπωνικά, πολωνικά, την ελβετική γερμανική διάλεκτο και γερμανικά, πιθανώς διατήρησα την πρόσβαση σε αυτούς τους προγλωσσικούς ήχους. Έτσι, μου αρέσει να αυτοσχεδιάζω με τη φωνή και να κάνω scatting σε μια «φανταστική γλώσσα», που νομίζω ότι καθένας και καθεμία μπορεί να καταλάβει. Μου αρέσει να συνδυάζω συγκεκριμένα πολωνικά σύμφωνα με τα ιαπωνικά φωνήεντα. Οι στίχοι είναι στα αγγλικά γιατί αυτή ήταν η γλώσσα που μιλούσαν οι γονείς μου στο σπίτι όταν μεγάλωνα και είναι μια «διεθνής» γλώσσα με την οποία μπορείς να επικοινωνήσεις με τους περισσότερους ανθρώπους. Στα υπόλοιπα μέρη όμως μου αρέσει να αυτοσχεδιάζω και να χρησιμοποιώ ηχητικές και όχι λεκτικές φράσεις.
Μουσικά έχω δεχτεί μεγάλη επιρροή από Ιάπωνες μουσικούς, όπως ο Hokusei, αλλά και από Δυτικούς δημιουργούς που εμπνεύστηκαν από την ιαπωνική μουσική, όπως οι Γάλλοι ιμπρεσιονιστές Ντεμπισί και Ραβέλ. Καθώς ξεκίνησα σπουδάζοντας πιάνο (ας πω εδώ ότι ο πατέρας μου είναι σολίστ του πιάνου και η μητέρα μου λυρική ερμηνεύτρια), μελετούσα πολύ Πολωνούς συνθέτες όπως ο Σοπέν αλλά και ο Πεντερέφσκι, αλλά νομίζω ότι και η πολωνική παραδοσιακή μουσική ήταν πηγή έμπνευσης για εμένα. Αργότερα, όταν ήμουν 20 ετών, έκανα μαθήματα φωνητικής με πολλούς διαφορετικούς καθηγητές από πολλές χώρες και μελέτησα τρόπους τραγουδιού και εκφοράς του λόγου αυτόχθονων από διάφορες περιοχές του κόσμου. Κάποιοι λένε τελευταία ότι έχω επηρεαστεί και από το ελβετικό yodeling. Δεν το είχα σκεφτεί, αλλά, ποιος ξέρει, ίσως να με επηρέασε υποσυνείδητα καθώς μεγάλωνα στην Ελβετία!
Το ότι έχεις καταγωγή από δύο χώρες και ζεις σε μια τρίτη σε έκανε να νιώθεις πιο απομονωμένη στη διάρκεια της καραντίνας για την πανδημία;
Σίγουρα ναι, γιατί, εκτός από τους γονείς μου, η υπόλοιπη οικογένειά μου είναι διασκορπισμένη στην Ιαπωνία, στην Πολωνία, αλλά και στην Αγγλία και στις ΗΠΑ. Ήταν μια δύσκολη περίοδος για μένα, αλλά επίσης με έκανε να ανακαλύψω τον άγριο και πολύχρωμο εσωτερικό κόσμο μου. Ήταν η κατάλληλη στιγμή για να μείνω ακίνητη και να αισθανθώ ότι συνδέομαι με τον κόσμο γύρω μου μόνο με το μυαλό μου.
Η πρώτη έμπνευση για το «Ysla» ήταν η περίοδος του lockdown;
Ναι, σε πολύ μεγάλο βαθμό. Συνήθως περνώ πολύ χρόνο περιοδεύοντας και ταξιδεύοντας. Έτσι ήταν μια πολύ γόνιμη περίοδος, που έμεινα σιωπηλή στο σπίτι και συλλογίστηκα για τη ζωή και διαχειρίστηκα πολλά συναισθήματα. Επίσης, πριν το «Ysla» είχα συνθέσει και ηχογραφήσει το album «Stardust Crystals» με ένα δωδεκαμελές σύνολο με έγχορδα, πνευστά και άρπα. Ήταν ένα σύνολο με μουσικούς από πολλές χώρες και στη συνέχεια πραγματοποιήσαμε πολλές συναυλίες, αλλά η πανδημία και οι περιορισμοί που επέβαλλε τις σταμάτησε. Τότε ήταν που άρχισα να συνθέτω μόνο για πιάνο και να κάνω συναυλίες με το βασικό τρίο μου. Έτσι γεννήθηκε το «Ysla», μόνη μου στο σπίτι να επεξεργάζομαι τα όμορφα ταξίδια που είχα κάνει πριν.
Με ποιους τρόπους είναι διαφορετικό το «Ysla» από τους προηγούμενους δίσκους σου και ιδιαίτερα από το «Ekual» του 2021;
Αποφάσισα να παίξω για πρώτη φορά εγώ πιάνο σε δίσκο μου, κάτι που ήταν μια εντελώς νέα εμπειρία για εμένα. Είμαι κλασική πιανίστρια και έτσι συνήθως αναθέτω σε σολίστ άλλων οργάνων, όπως της άρπας στο «Stardust Crystals» και της κιθάρας, όπως ο συν-δημιουργός του δίσκου Szymon Mika στο «Ekual» να παίξουν τα μέρη του πιάνου. Έτσι για πρώτη φορά χρησιμοποίησα την κλασική, τυπική μορφή του jazz πιάνο τρίο, πιάνο, κοντραμπάσο και ντραμς, αλλά με την απόφαση η προσέγγισή του να είναι πολύ σύγχρονη. Η έμπνευσή μου προέρχεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την κλασική και την κινηματογραφική μουσική, μου αρέσει να δημιουργώ ατμόσφαιρες. Στο «Ysla» συνέθεσα μόνη μου την μουσική, ενώ το «Ekual» ήταν σύμπραξη με τον καλό φίλο μου Szymon Mika.
Στο «Ysla» ήθελα να δώσω περισσότερο χώρο στον φωνητικό αυτοσχεδιασμό, από ασυνήθιστη μετρική μέχρι τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό, όπως επίσης και σε μπαλάντες επηρεασμένες από την κινηματογραφική μουσική. Πολύ σημαντικοί ήταν για εμένα και οι δυναμικοί jazz ρυθμοί του ντράμερ μου. Ακόμα, σε αντίθεση με τους δύο προηγούμενους δίσκους, πρόσθεσα synthesizers και εκτεταμένο post production, που το ανέλαβε ο Chris Hyson. Η ιδέα μου ήταν για έναν δίσκο με σύνθετη και πολύ υψηλού επιπέδου παραγωγή, αν και στις ζωντανές εμφανίσεις το παίζουμε εντελώς ακουστικά και με έντονο το αυτοσχεδιαστικό στοιχείο. Ήταν σημαντικό για εμένα το «Ysla» να είναι ένας στουντιακός δίσκος, που να είναι για το ακροατήριο μια πολύ διαφορετική εμπειρία σε σχέση με τις συναυλίες.
Ο τίτλος «Ysla» έχει κάποιο συγκεκριμένο νόημα, σημασία ή είναι απλά μια λέξη που επινόησες;
Ναι, είναι μια λέξη που επινόησα παίζοντας με τις λέξεις απομόνωση (isolation) και νησί (island). Αργότερα κάποιος μου είπε ότι σημαίνει νησί στην παλαιότερη πορτογαλική γλώσσα, κάτι που βρήκα πολύ διασκεδαστικό. Ο δίσκος, πάντως, ξεκίνησε με την ιδέα ενός φανταστικού νησιού, ενός τόπου πραγματικού και φαντασιακού ταυτόχρονα. Ενός τόπου μοναξιάς που επιτρέπει την ενδοσκόπηση, την εσωτερική γαλήνη και μια οπτική η οποία μπορεί να υπάρξει μόνο με την απομάκρυνση από εξωτερικά ερεθίσματα. Το «Ysla» συμβολίζει μια μεταλλασσόμενη διανοητική κατάσταση ηρεμίας και γαλήνης, στην οποία ίσως μπορούμε να μεταλλάξουμε με καθαρτήριο τρόπο δυσάρεστα γεγονότα του παρελθόντος μας στο παρόν. Περιγράφει την ειρήνη μετά τις σφοδρές και απρόβλεπτες καταιγίδες της ζωής.
Ο χρόνος που πέρασες στο ελληνικό νησί Μήλος επηρέασε τη σύλληψη και τη σύνθεση του δίσκου και, αν ναι, με ποιο τρόπο;
Ναι, και σε μεγάλο βαθμό. Η φύση είναι σπουδαία πηγή έμπνευσης για εμένα. Μου αρέσει να δημιουργώ τραγούδια με πολύ «φυσικό» τρόπο και να τα κάνω να «χτίζονται» αργά με το να προσθέτω στρώματα στοιχείων και αφαιρώντας άλλα. Έχοντας μεγαλώσει στην Ελβετία, η οποία περικλείεται από βουνά, κάθε φορά που πηγαίνω σε ένα μέρος που περιτριγυρίζεται από θάλασσα όπως η Μήλος μού δημιουργεί ταυτόχρονα την αίσθηση της οικειότητας (καθώς ένα νησί είναι συνήθως ένας μικρός τόπος) αλλά επίσης με τη θάλασσα αυτή της απεραντοσύνης και του χώρου για να σκεφτώ και να αναπνεύσω. Μπορώ να δω τον ορίζοντα, κάτι που πάντα μου δίνει έμπνευση. Η Μήλος και συνολικά η Ελλάδα για εμένα είναι ένας μαγικός τόπος όπου η φύση και η μυθολογία είναι τόσο στενά συνδεδεμένες. Ήταν μια στιγμή ευτυχίας όταν επέστρεψα στη Μήλο πέρυσι το καλοκαίρι για να γυρίσω το βίντεο του τραγουδιού «Love Is Here To Stay» που έγραψα για τον παππού και την γιαγιά μου από την Πολωνία που χωρίστηκαν εξαιτίας του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Αναφέρεται όμως και στην κατάστασή μου κατά τη διάρκεια της πανδημίας όταν χωρίστηκα από τον σύντροφό μου που βρισκόταν σε άλλη χώρα για τέσσερις μήνες. Αυτό επανέφερε το παλιό τραύμα του παππού και της γιαγιάς και με έκανε να γράψω το τραγούδι. Η Μήλος ήταν το ιδανικό μέρος για να συνθέσω αυτό το τραγούδι και για να γυρίσω αργότερα το βίντεό του εκεί.
Αυτό που αγαπώ στη Μήλο είναι τα πολλά σιωπηλά σημεία, οι απομονωμένες παραλίες και τα εκτεταμένα τοπία όπου δεν υπάρχει τίποτε άλλο εκτός από τη φύση. Σε κάνει να έρχεσαι σε επαφή με τα αληθινά συναισθήματά σου όπως η ευτυχία, αλλά επίσης και η θλίψη και ο πόνος. Λατρεύω τη φύση, εκεί μπορώ να νιώθω ασφαλής και να παίρνω καθαρή ζωτική ενέργεια. Καθώς είμαι μια μουσικός που περνώ μεγάλο μέρος του χρόνου περιοδεύοντας, είναι σημαντικό να βρίσκω απομονωμένους τόπους όπου μπορώ να αναπαυθώ και να ξαναβρώ τον εαυτό μου. Λατρεύω τις ζωντανές εμφανίσεις, αλλά ταυτόχρονα χρειάζομαι και χρόνο για να «επαναφορτίζω» μέσα στη σιωπή. Αλλιώς αισθάνομαι ότι μπορεί να χαθώ στο καθημερινό άγχος, στα συνεχή ταξίδια και στο Internet, και νησιά όπως η Μήλος είναι τέλεια για αυτό. Επίσης, καθώς είμαι πολύ οπτικός τύπος, τα χρώματα του τοπίου, της θάλασσας, παραλιών όπως το Σαρακήνικο, οι ηφαιστειακές πέτρες και το απαλό κόκκινο του ηλιοβασιλέματος είναι πολύ σημαντικά ερεθίσματα για να «μεταφράσω» ό,τι βλέπω σε μουσική.
Ποιο θα έλεγες ότι είναι το σημαντικότερο μουσικό στοιχείο του «Ysla»; Η μελωδία, ο ρυθμός, η αρμονία, κάποιο άλλο;
Νομίζω ότι είναι το αργό, φυσικό χτίσιμο των τραγουδιών, ο αυτοσχεδιασμός και οι παλλόμενοι ρυθμοί. Σχεδόν όλα τα τραγούδια βασίζονται σε μινιμαλιστικά πιανιστικά θέματα. Νομίζω πως το ότι κάθε τραγούδι δομείται πάνω σε ένα ή δύο «μυστικιστικά» και διαλογιστικά σχήματα είναι αυτό που προσδίδει στον δίσκο τη διακριτή μουσική ταυτότητά του. Καθώς προέρχομαι από την jazz, ο ρυθμός, ο αυτοσχεδιασμός και το φραζάρισμα είναι επίσης πολύ σημαντικά για εμένα. Πήρα πολλή ελευθερία και πολύ χώρο για φωνητικό αυτοσχεδιασμό σε αυτό το album, περισσότερο από όλα τα προηγούμενα.
Αισθάνεσαι ότι συνεχίζεις την παράδοση των jazz πιάνο τρίο των δεκαετιών του ’50 και του ’60 ή είναι συμπτωματικό ότι το σχήμα που προτιμάς είναι αυτό;
Μεγάλωσα ακούγοντας δίσκους του Oscar Peterson Trio με τον Stan Getz και των Ella Fitzgerald/Louis Armstrong. Μου αρέσουν επίσης πολύ τα σύγχρονα πιανιστικά τρίο, όπως αυτό του Esbjorn Svensson. Αν και πρέπει να πω ότι δεν είχα την πρόθεση να χρησιμοποιήσω αυτό το σχήμα, προέκυψε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, επειδή ο κοντραμπασίστας Kuba Dworak και ο ντράμερ Iago Fernandez βρίσκονταν κοντά μου. Η υπόλοιπη μπάντα δεν μπορούσε να έρθει στην Ελβετία και έτσι παίζαμε συχνά ως τρίο ή και ντούο. Νομίζω ότι η φόρμα του πιάνο τρίο είναι τέλεια για τη μουσική μου, με τη ζεστή, ταυτόχρονα ρυθμική και μελωδική φύση του κοντραμπάσου να συμπληρώνει ιδανικά αυτή των παλλόμενων ρυθμών των ντραμς. Είναι μια πολύ καλή βάση για να εξερευνήσω τους φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς και τα διαλογιστικά σχήματά μου στο πιάνο. Αν και δεν παίζω πια ζωντανά κλασική μουσική ή jazz, εξακολουθώ να είμαι πολύ επηρεασμένη από αυτά τα δύο ιδιώματα και τη μακρά ιστορία τους. Με βοήθησαν να βρω τη δική μου μουσική γλώσσα για να εκφράσω το άνευ ορίων όραμά μου για την μουσική και τον κόσμο.
Πιστεύεις ότι απλά ερμηνεύεις τα τραγούδια σου ή η φωνή σου είναι το δεύτερο όργανό σου, ακόμα και ένα εκφραστικό μέσο για εσένα;
Οταν ερμηνεύω στίχους, αισθάνομαι σαν αφηγήτρια ιστοριών ή ποιήτρια. Αλλά όταν αυτοσχεδιάζω, η φωνή μου μετατρέπεται ξεκάθαρα σε ένα όργανο, μια προέκταση του παιξίματός μου στο πιάνο. Καθώς η ενασχόλησή μου με τη μουσική ξεκίνησε με το πιάνο ως εκτελέστρια ταυτίζομαι με αυτό, συχνά σκέφτομαι ότι η εκτελεστική προσέγγιση στη μουσική είναι πιο κοντινή μου από αυτήν της ερμηνεύτριας. Μερικές φορές σκέφτομαι ότι έχω δύο διαφορετικές προσωπικότητες, της κλασικής πιανίστριας και της τραγουδοποιού/ερμηνεύτριας, ίσως και μία τρίτη, της αυτοσχεδιάστριας σαμάνου (γέλια). Στο πιάνο μού αρέσει να παίζω συγκεκριμένα και δομημένα πράγματα, όπως η κλασική, νεοκλασική και μινιμαλιστική μουσική. Επίσης μου αρέσει να έχω στιβαρούς ρυθμούς με την μπάντα μου. Από την άλλη, φωνητικά συνήθως δεν γράφω τις μελωδίες όταν συνθέτω, καθώς σχεδόν πάντα τις ερμηνεύω κάθε φορά διαφορετικά. Τα τραγούδια μου εξελίσσονται σε κάθε συναυλία και αλλάζουν συνέχεια, όπως η φύση ή η θάλασσα.
Αρκετά συχνά τα τελευταία χρόνια ακούμε βιολοντσέλο ή ακουστική κιθάρα σε jazz δίσκους, αλλά εσύ χρησιμοποίησες και synthesizers. Ποιο ήταν το κίνητρό σου για αυτό; Δεν φοβήθηκες ότι κάποιοι μπορεί να έλεγαν ότι αυτό δεν είναι αληθινή jazz;
Ποτέ δεν σκέφτομαι τι θα σκεφτούν άλλοι και άλλες για τη μουσική μου. Η μουσική είναι η πιο ειλικρινής έκφραση του εαυτού μου και έχω την ανάγκη να είμαι απολύτως αυθεντική και εντελώς ελεύθερη όταν την κάνω. Επίσης μου αρέσει πολύ να δοκιμάζω νέα πράγματα και έτσι πρόσθεσα βιολοντσέλα, ακουστικές κιθάρες, synthesizers, ακόμα και θεόρβη στα τραγούδια. Ήταν, όμως, η πρώτη φορά που άρχισα την ηχογράφηση με μη ολοκληρωμένα τραγούδια και τα ολοκλήρωσα στο στούντιο προσθέτοντας στοιχεία εκεί, μια διαδικασία που ήταν πολύ συναρπαστική. Σχεδίαζα να υπάρχουν synthesizers και στις ζωντανές εμφανίσεις, αλλά γρήγορα κατάλαβα ότι στη σκηνή προτιμώ την πιο εύκολη και απλή φόρμα του πιάνο τρίο, αν και μερικές φορές έχουμε προσκεκλημένο έναν τέταρτο μουσικό. Αυτό που μου αρέσει στο «Ysla» είναι ότι είναι ένας στούντιο δίσκος, τον οποίο ζωντανά παίζουμε πολύ διαφορετικά.
Με το «Ysla» λοιπόν δημιούργησες ένα είδος δικού σου μουσικού νησιού. Θα συνεχίσεις να εργάζεσαι, ακόμα και να ζεις υπό μία έννοια, σε αυτό;
Αναμφίβολα ναι. Το να περνώ χρόνο στη φύση, ο διαλογισμός και το να συλλογίζομαι πάνω στη ζωή είναι πολύ σημαντικά για εμένα. Νομίζω ότι πανδημία άλλαξε πάρα πολύ το ποια είμαι και ποιες είναι οι προτεραιότητές μου.
Πώς αποδέχθηκε το κοινό το «Ysla»; Είσαι ευχαριστημένη από αυτή την αποδοχή;
Ευτυχώς οι αντιδράσεις ήταν πάρα πολύ θετικές και με συγκινεί ότι η μουσική μου και οι συναυλίες μας σημαίνουν κάτι για κάποιους ή τους κάνουν να νιώσουν κάτι. Στα τραγούδια μου μιλώ για πολλά δύσκολα συναισθήματα ή γεγονότα, όπως η κλιματική κρίση, η μοναξιά, ο χωρισμός, τοξικές σχέσεις, το να σου λείπει ένας άνθρωπος ή, πολύ περισσότερο, η απώλειά του. Ελπίζω να μπορέσω να ανταποδώσω στον κόσμο ό,τι λαβαίνω με το να μοιράζομαι τη μουσική μου μαζί του και επίσης να δίνω στους ανθρώπους στιγμές για να συνδεθούν με τα συναισθήματα και τη ζωή τους. Τελευταία πολλοί άνθρωποι μου λένε ότι ειδικά το «Ysla» τους βοήθησε σε δύσκολες περιστάσεις ή σε νύχτες αϋπνίας. Πιστεύω, επίσης, ότι ο κόσμος εκτιμά τον αυτοσχεδιασμό και την αίσθηση της στιγμής που χαρακτηρίζουν την μπάντα. Αυτό που κάνει τη μουσική τόσο δημιουργική για εμάς είναι ότι κάθε φορά την παίζουμε λίγο διαφορετικά σε σχέση με την προηγούμενη και την επόμενη.
Ποια είναι τα προσεχή σχέδιά σου; Ο επόμενος δίσκος σου θα αρχίσει από εκεί που σταμάτησε το «Ysla»;
Ναι. Αυτή τη στιγμή εργάζομαι πάνω σε ένα σόλο album, στο οποίο θα συνοδεύω την ερμηνεία μου μόνο με το πιάνο μου, ενώ παράλληλα γράφω τραγούδια για το επόμενο album με την μπάντα το 2025. Θα είναι κατά κάποιο τρόπο η συνέχεια του «Ysla». Αυτή τη φορά όμως θα επικεντρωθώ ξανά σε έναν πιο ακουστικό ήχο στον δίσκο, ενώ επίσης θέλω να συμπεριλάβω περισσότερο το πιάνο. Μερικά από τα κομμάτια θα είναι περισσότερο οργανικά και άλλα θα είναι πιο τυπικά τραγούδια, με τη θεματολογία να παραμένει προσωπική και με πηγή έμπνευσης τη φύση και τη μυθολογία.
Αν έπρεπε να πεις τι θέλεις να εκφράσεις με τη μουσική σου, αυτό που είναι στο επίκεντρο της μουσικής αναζήτησής σου, τι θα ήταν;
Το να φέρω λίγη χαρά, φως και ειρήνη στον κόσμο. Είμαι περισσότερο από ποτέ ευτυχισμένη όταν οι άνθρωποι μπορούν να ταυτιστούν με αυτά για τα οποία τραγουδώ και βρίσκουν το δικό τους νόημα στη μουσική μου. Καθώς είμαι ένας άνθρωπος που μιλά πολλές γλώσσες και μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον με επίσης πολλές γλώσσες, αφού και οι γονείς μου είναι το ίδιο με εμένα, θεωρώ επίσης πολύ σημαντικό να εκπροσωπώ την πολυπολιτισμικότητα αλλά και τη θέση των γυναικών στη μουσική.
Εστιάζοντας όχι μόνο στο περιεχόμενο αλλά και στη φιλοσοφική διάσταση της μουσικής της, η Yumi Ito θα συνεχίσει τη μοναχική διαδρομή της προς τη δική της, εσώτερη και εξώτερη, αλήθεια.
