Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1952 και δημιουργεί στην εγχώρια και διεθνή σκηνή από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Μουσικός, εικαστικός, δημιουργός μουσικής για ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους, παραστάσεις χορού και θεατρικά δρώμενα, τα τελευταία είκοσι χρόνια ζει στο Βερολίνο - ένα από τα ευρωπαϊκά κέντρα της μουσικής του αυτοσχεδιασμού, στο πλευρό της συμβίας του, της σκηνοθέτριας Jeanine Meerapfel.
Στο Βερολίνο, όμως, είχε βρεθεί από νωρίς. Το 1986, αυτός, ένας Σαλονικιός, εμφανίστηκε να παίζει σαξόφωνο στην Euro-American Orchestra του πρωτοπόρου πιανίστα της free jazz Cecil Taylor.
Μια επικίνδυνη τέχνη
Η μουσική του έχει συνάφεια με σκέψεις, αναλύσεις και συναισθήματα. Κάποιες φορές, κάνει ακόμα και τον ίδιο της τον συνθέτη χαρούμενο. Άλλες, δυστυχή και καταθλιπτικό. «Η μουσική είναι μια επικίνδυνη τέχνη -όπως άλλωστε όλες οι τέχνες- γιατί μπορεί τόσο να σε ανεβάσει όσο και να σε οδηγήσει στα πρόθυρα της αυτοκαταστροφής» λέει σκεπτικός.
Πολλές είναι οι ευχάριστες στιγμές της ζωής του κι άλλες τόσες όσες τον οδηγούν στα βάθη του ψυχισμού του, όταν αισθάνεται πως είναι ο... χειρότερος μουσικός! Με τη μουσική ασχολήθηκε κατά λάθος. Μεγάλωνε με σκοπό να γίνει φυσικός, σπουδάζοντας στο πανεπιστήμιο. Είχε επιτύχει στις συνεντεύξεις για το Imperial και το King’s College του Λονδίνου, όταν του τηλεφώνησε ο πατέρας του ότι είχε περάσει στο Φυσικό του ΑΠΘ, με υποτροφία. Τα λεφτά που περίσσεψαν επενδύθηκαν σε ένα... ακίνητο!
Στα 14, ζώντας σε μια οικογένεια που δεν είχε σχέση με μουσικές -εκτός από αυτές που άκουγαν στο ραδιόφωνο κι όσες χόρευαν στις γιορτές-, ο Φλώρος πήρε δώρο ένα ηλεκτρόφωνο, δυστυχώς χωρίς δίσκους. Τα Χριστούγεννα, μετά τα κάλαντα, πήγε με κάπου 150 δραχμές στον Ανθoμελίδη.
Παράξενες φάτσες, αλλόκοτες μουσικές
Σε μια γωνιά του δισκοπωλείου, είδε κάτι τύπους με βαμμένα πρόσωπα, στα εξώφυλλα της παρισινής δισκογραφικής «America». Εκεί ηχογραφούσαν μουσικοί διωγμένοι απ’ τον φόβο αντίποινων από τη CIA, μετά τη δολοφονία του Albert Ayler που «απειλούσε» να προσηλυτίσει το λευκό πανεπιστημικό κοινό στη free jazz και τη «μαύρη ψυχή» της μουσικής. Ανάμεσά τους, τα μέλη του Art Ensemble of Chicago και οι Archie Shepp, Leo Smith, Antony Braxton. Οι φάτσες τους του προκάλεσαν το ενδιαφέρον.
«Πόσα απ’ αυτά μπορώ να πάρω με τις 150 δραχμές;» ρώτησε τον δισκοπώλη. Η απάντηση ήταν: «όσα μπορείς να κουβαλήσεις!». Ο Ανθομελίδης ήθελε να ξεφορτωθεί τους δίσκους που ο ίδιος είχε φέρει από το Παρίσι, αλλά κανείς δεν αγόραζε από το μαγαζί του. Εκείνο τον καιρό, ο Φλώρος μελετούσε «Τόπους και Κατασκευές», την πιο σύνθετη φάση της Ευκλείδειας Γεωμετρίας.
Φτάνοντας στο σπίτι, άνοιξε πρώτο το LP «Little Winner», όπου ο Archie Shepp συνεργαζόταν με τον βοκαλίστα και φυσαρμονικίστα Chicago Beau. Δεν ήξερε τι άκουγε, αλλά, μέσα του, είπε: «Αν αποτύχω να γίνω φυσικός, αυτό θέλω να κάνω στη ζωή μου». Με την άγνοια και την παρθενικότητα τού αυτιού του, όλα τού έμοιαζαν προκλητικά ενδιαφέροντα - όπως και όσα ανατρεπτικά συμβαίνουν στη ζωή μας.
Κι όταν η γιαγιά του τού αγόρασε ένα φλάουτο, αυτός τόλμησε κι έπαιξε Coltrane ή Ornette Coleman ανάμεσα στα διαβάσματά του για το Φυσικό -τόπους, κατασκευές, χημείες-, ενώ παράλληλα τραγουδούσε στην παιδική χορωδία της Αγίας Τριάδος. Δεν ήξερε τι έπαιζε, ούτε νότες, ούτε δομές, ούτε καν τον ενδιέφερε! Άκουγε ήχους, έπαιζε ήχους. Ήταν η εισαγωγή σ’ έναν υπέροχο νέο κόσμο.
Της Χούντας τα καμώματα
Οι διακοπές των Χριστουγέννων τελείωναν κι ο Φλώρος φόρεσε ένα κόκκινο κοτλέ παντελόνι κι άφησε μακριά μαλλιά. Έτρωγε κάθε μέρα ξύλο από την Ασφάλεια, περνώντας έξω από το ΑΠΘ για να πάει σπίτι.
Προϊόν αγανάκτησης για όσα ζούσε ήταν η παραγγελία ενός φθηνού τσέχικου σοπράνο σαξόφωνου Amati, που έφτασε στραβό στον λαιμό. Η μεταφορά του με το τραίνο το είχε καταστρέψει. Ο Φλώρος προσπαθούσε, αλλά ήχος σωστός δεν έβγαινε. Ένας καλός μάστορας το συμμάζεψε κι έτσι άρχισε να παίζει στο σπίτι, ενώ παράλληλα διάβαζε για το πτυχίο της Φυσικής.
Ο Ρουμάνος πρώην διευθυντής του Κονσερβατουάρ του Βουκουρεστίου Constantin Ungureanu -διευθυντής του τμήματος κλαρινέτων του Ωδείου Θεσσαλονίκης και πρώτο κλαρινέτο της Συμφωνικής Ορχήστρας της- τον έπεισε να μελετήσει, ανάμεσα σε άλλα, και τη σονάτα για κλαρινέτο του Poulenc ή το τρίο του Brahms. Κανονική σπουδή, για κλασικό κλαρινέτο...
Ο Ungureanu τον συμβούλεψε να πάρει το δίπλωμα. Ο Φλώρος αρνήθηκε, γιατί το ακαδημαϊκό status ήταν ήδη αντίθετο με την προσωπικότητά του και το συναίσθημα τον οδηγούσε στη μουσική που άκουγε στα δεκατέσσερά του χρόνια. Αυτό θεωρεί ότι τον έσωσε από το να καταλήξει ένας ακόμα κλαρινετίστας της Συμφωνικής Ορχήστρας της Θεσσαλονίκης ή όποιας άλλης ευρωπαϊκής πόλης θα τύχαινε στο διάβα του.
Από τις πίστες στους «Κολυμβητές»
Για το μεροκάματο -και για την, ήδη τετραμελή, οικογένειά του- ο Φλώρος, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, έπαιζε και σε χορούς, συνοδεύοντας φίρμες όπως η Μαίρη Λίντα, ενώ εκκρεμούσε μια θέση στο τρίο του Cecil Taylor, με τον Andrew Cyrille στα τύμπανα.
Η οικογένεια είχε απαιτήσεις και οι υποτροφίες στο Berklee δεν είχαν αξία για τον σπουδαγμένο κλαρινετίστα και έμπειρο μαχητή σαξοφωνίστα. Συνδικαλιστής αντιπρόεδρος του Συλλόγου Μουσικών Βορείου Ελλάδος, ήταν υποχρεωμένος να ανεβαίνει στο πάλκο για να μαθαίνει τα προβλήματα του κλάδου. Συμμετείχε σε σχήματα που πλαισίωναν μεγάλα ονόματα. Ανάμεσά τους οι Γιάννης Πουλόπουλος, Τάκης Μωράκης, Γιάννης Καραμπεσίνης και Μαίρη Μαράντη, όταν ανέβαιναν -ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες- στα λαϊκά μαγαζιά της Θεσσαλονίκης.
Το 1983 πια, ο Φλώρος Φλωρίδης ξεκίνησε το Φεστιβάλ Τζαζ και Αυτοσχεδιαζόμενης Μουσικής της Θεσσαλονίκης, ενώ, μέχρι το 2007, έπαιζε και ηχογραφούσε με τους «Χειμερινούς Κολυμβητές». Παράλληλα, δημιουργούσε το «Krok Τrio» με την «αριστερή» πλευρά των «Κολυμβητών», τους Μιχάλη Σιγανίδη και Δημήτρη Πολυζωίδη - μετέπειτα ιδρυτικό μέλος του Klangforum της Βιέννης, ενός παγκόσμιας φήμης ensemble σύγχρονης μουσικής.
Το 1992, στους «Γουτού Γουπατού», με όνομα εμπνευσμένο από αφήγημα του Παπαδιαμάντη, είχε δίπλα του και πάλι τον Μιχάλη Σιγανίδη και, στο ακορντεόν και το κανονάκι, τον Κώστα Βόμβολο, ιδρυτικά μέλη των «Primavera en Salonico» της Σαβίνας Γιαννάτου.
Από το 1994, ο Φλώρος Φλωρίδης συναντά το παραδοσιακό σχήμα των «χάλκινων» πνευστών αδελφών Γιώργου και Λάζαρου Βαλκάνη. Μαζί δημιουργούν την «Μπάντα της Φλώρινας». Έως το 2004, εμφανίζονται στην Ελλάδα και την Ευρώπη και κυκλοφορούν τρεις δίσκους.
Αυτοσχεδιάζοντας στου Μπαράκου
Ο Φλώρος Φλωρίδης έχει στο ενεργητικό του περισσότερους από 30 δίσκους. Το 1979, μαζί με τον Σάκη Παπαδημητρίου ηχογράφησαν ζωντανά στο τζαζ κλαμπ του Γιώργου Μπαράκου τον πρώτο δίσκο σύγχρονης «avant-jazz» που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα. Είχε τίτλο «Αυτοσχεδιάζοντας στου Μπαράκου».
Από τότε, δεν σταμάτησε να συμμετέχει στην εξέλιξη της μουσικής που αγαπά, διανύοντας μια σημαντική διαδρομή στον χώρο του ελεύθερου αυτοσχεδιασμού, της πειραματικής μουσικής και της free jazz - μοιράζοντας τον χρόνο του ανάμεσα σε Βερολίνο και Θεσσαλονίκη.
Στους πολυάριθμους σταθμούς αυτής της συναρπαστικής πορείας ανήκουν οι πολύμορφες συνεργασίες του με τους: Peter Kowald, Nicky Skopelitis, Okay Temiz, Paul Lytton, Philip Wachsman, Günter «Baby» Sommer και σχεδόν με όλους τους σημαντικούς Έλληνες μουσικούς που δημιουργούν με τον αυτοσχεδιασμό. Σαν συνειδητός αυτοσχεδιαστής, ο Φ.Φ. συνεργάζεται κι εμπνέεται από μουσικούς που εκτιμά και με τους οποίους έχει παρόμοια αισθητική. Evan Parker και Peter Brotzmann, οι πιο σημαντικοί.
«Η διαδικασία της ωρίμανσης στον αυτοσχεδιασμό είναι διαδικασία αυτογνωσίας. Κι αφού η φιλοσοφία είναι μέθοδος αυτογνωσίας, ο αυτοσχεδιαστής οφείλει να είναι λίγο ή πολύ φιλόσοφος» λέει μ’ ένα χαμόγελο στα χείλη. «Η φιλοσοφία είναι προσπάθεια συνειδητής λύτρωσης της ταλαίπωρης ύπαρξής μας από την καθημερινότητα».
Σύγχυση/Διάχυση: το ντοκιμαντέρ
Ενα διαλεκτικό μουσικό και οπτικοακουστικό δρώμενο αξίζει την καταγραφή του όταν και ο δημιουργός του το θέλει και το πιστεύει
Το ντοκιμαντέρ με τίτλο «Σύγχυση/Διάχυση» του Φλώρου Φλωρίδη και της Jeanine Meerapfel πραγματεύεται την πληροφοριακή σύγχυση και διάχυση μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, την κρίσιμη περίοδο 2012 - 2013. Στη συνέχεια, το ντοκιμαντέρ ανοίγεται στη σύγχυση/διάχυση που υπάρχει πλέον σε ολόκληρο τον κόσμο, χρησιμοποιώντας και αποσπάσματα του Γάλλου ανθρωπολόγου Claude Levi-Strauss.
Ένας από τους λόγους γέννησης του έργου ήταν και πρακτικός. Αρχική ιδέα, μια κατά παραγγελίαν περφόρμανς στη Γερμανική Ακαδημία Τεχνών το 2014, με ηθοποιό, φιλμ και αυτοσχεδιαστική μουσική. Όταν πλέον ο κύκλος των ζωντανών παρουσιάσεών της ολοκληρώθηκε, οι δημιουργοί της διαπίστωσαν πως, για να «μετακινηθεί», χρειάζονταν πολύ περισσότερα χρήματα από μια προβολή. Η μετατροπή της σε ντοκιμαντέρ παρέτεινε την ύπαρξή της, για όσον καιρό, βέβαια, το μέσον από το οποίο προβάλλεται θα υφίσταται.
«Χρησιμοποίησα τον όρο “Σύγχυση/Διάχυση” σαν τίτλο, γιατί περιγράφει ό,τι συμβαίνει σήμερα στον κόσμο, περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο της ανθρωπότητας. Και αυτό, λόγω της θέσης που έχει πια στη ζωή μας -και στο επίπεδο της πληροφόρησης- η τεχνητή νοημοσύνη. Δεν είμαστε ακόμα έτοιμοι για τη χρήση της σε μαζικό επίπεδο και σε πολύμορφες δραστηριότητες, δίχως την επιμόρφωση για τις δυνατότητές της».
Η μουσική, την οποία ο Φλώρος Φλωρίδης έγραψε για το πρόσφατο οπτικοακουστικό δοκίμιο-ντοκιμαντέρ «A Woman» της συντρόφου του Jeanine Meerapfel, τιμήθηκε το 2022 με το βραβείο στην κατηγορία καλύτερης μουσικής για φιλμ, από τους Γερμανούς κριτικούς κινηματογράφου. Την ίδια χρονιά παρουσιάστηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Επιμέλεια κειμένου: Μαρώ Καβαλιέρου
