Ως άνθρωπος δεν βολεύεται εύκολα. Ζει σε μια διαρκή αμφιβολία και γαληνεύει όσο διαρκεί το ταξίδι της ίδιας του της εξερεύνησης. Του αρέσει να ανακαλύπτει νέα έργα, να εξερευνά τις δυνατότητες των οργάνων ολόκληρης της οικογένειας του όμποε: το μπαρόκ, το βαρύτονο, το κορ αγκλέ, το όμποε ντ’ αμόρε. Προσωπική ή επαγγελματική, η σχέση του με το όργανο είναι καθημερινή με στόχο την τεχνική στην ερμηνεία, τις λεπτές αποχρώσεις. Μελετά πολύ, σε μια άσκηση σωματικής, πνευματικής και ψυχικής ευεξίας. Αυτή είναι η απόλαυσή του, συχνά μοναχική. Μια προσωπική ανάγκη, καθώς έχει πάντα απορίες.
Ο Σπύρος Κοντός δεν έχει πρότυπα στην εκτέλεση ενός έργου που έχει ο ίδιος ανακαλύψει. Διαμορφώνει την πρώτη ερμηνεία με στόχο να κινητοποιήσει κι άλλους να ασχοληθούν με το έργο αυτό και να το βοηθήσουν να ενταχθεί σε μια διευρυμένη ανθολογία του όμποε. Επιλέγει με προσοχή τους μουσικούς με τους οποίους συνεργάζεται, με γνώμονα την αρτιότητα της ερμηνείας και το κοινό τους όραμα.
Μουσικός θησαυρός
Από νωρίς είχε την ευκαιρία να γνωρίσει και να συνεργαστεί με δημιουργούς σύγχρονους ή πιο παλαιούς. Ένας από αυτούς ήταν ο σπουδαίος συνθέτης Δημήτρης Δραγατάκης, που είχε γράψει μια σύνθεση για όμποε μόλις έναν χρόνο πριν ο Σπύρος γεννηθεί. Συνάντησε τον συνθέτη, έχοντας μελετήσει σε βάθος το έργο, κι επιμελήθηκαν μαζί τις παρτιτούρες δημιουργώντας μια νέα μορφή. Ο Δραγατάκης, αν και σε ώριμη ηλικία, ακούγοντας το να παίζεται ζωντανά για πρώτη φορά, ήταν ανοιχτός σε αλλαγές, στην ουσιαστική ανανέωση της πρώιμης γραφής του. Το «Κοντσέρτο για όμποε και ορχήστρα» του Δραγατάκη το έπαιξε πρώτος ο Σπύρος Κοντός στα 24 του χρόνια - νεαρός μεν, αλλά ήδη καταξιωμένος ομποΐστας.
Πολλοί συνθέτες εστίασαν το ενδιαφέρον τους στην ερμηνεία του και έχουν γράψει μουσική για όμποε αφιερωμένη σε αυτόν, όπως οι Μιχάλης Αδάμης (Concertante), Θόδωρος Αντωνίου (Double Reed Quartet), Γιάννης Ιωαννίδης (Divertimento), Δημήτρης Δραγατάκης (Quartet), Μιχάλης Τραυλός (3 Moods), Γιώργος Χατζημιχελάκης (Nuba) κ.ά. Γνωρίζοντας ανθρώπους τέτοιας αξίας, ο Σ. Κοντός διαπίστωσε πως ένας θησαυρός περίμενε κάποιον -ή κάποιους- να τον ανακαλύψουν. Αυτή ήταν η δική του χρησιμότητα, αλλά και η δική του πρόκληση. Ένιωσε την ανάγκη να «μεσολαβήσει» ανάμεσα στο έργο και στο κοινό.
Στην αναζήτηση της τελειότητας
Αντικείμενο στη ζωή του Σ. Κοντού είναι η εξειδίκευση, η τελειοποίηση, ο καθημερινός επαναπροσδιορισμός. Κάθε φορά που μελετά ένα έργο ξανά, εμβαθύνοντας σ’ αυτό, το αναλύει και το ξαναγνωρίζει, μαζί και τον εαυτό του. Από την αρχή της μουσικής του πορείας είχε την ευκαιρία να έρθει σ’ επαφή με σύγχρονους συνθέτες. Τον γοητεύει η διαδικασία της αναδημιουργίας ενός έργου, κυρίως όταν αυτό δεν έχει παιχτεί ξανά. Τον ικανοποιεί ο ρόλος του «διαμεσολαβητή» ανάμεσα σ’ έναν καλά κρυμμένο θησαυρό και στον ακροατή. Κοιτάζοντας και πάλι ένα έργο, π.χ. του Mozart, γίνεται πλουσιότερος. Ικανοποιεί την ανάγκη του να τελειοποιήσει ένα κείμενο. Ανοίγει νέους ορίζοντες, συχνά επιστρέφοντας για να εμβαθύνει σε κάτι παλιό. Το νέο απαιτεί εργαλεία που έχει διδαχθεί και χάρη στις πολλές ακροάσεις διαφόρων ερμηνειών τού δείχνει τον τρόπο να προχωρήσει μπροστά.
Ο Σ. Κοντός απολαμβάνει -κυρίως ως μέλος της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ- τον σημαντικό ρόλο του όμποε τόσο στα συμφωνικά έργα όσο και στην όπερα, καθώς οι συνθέτες έδωσαν στο όργανο αυτό πολλά και υπέροχα σόλι. Ως σολίστ με την ορχήστρα θέλει να παίζει συχνότερα, αλλά χαίρεται ακόμα περισσότερο παίζοντας μουσική δωματίου, παρουσιάζοντας ένα ευρύ φάσμα ρεπερτορίου.
Στην οικογενειακή του ζωή ο Σπύρος είχε πολλές όμορφες στιγμές. Λίγες απ’ αυτές χαρακτηρίζουν τη μουσική ζωή του, καθώς οι δυσκολίες, οι αντιφάσεις, υπήρξαν πολλές. Αξέχαστη στιγμή της πορείας του με τη μουσική θεωρεί το βράδυ του Ιουλίου του 2019 στη Ραβένα, όπου η ορχήστρα των επίλεκτων Ελλήνων και Ιταλών μουσικών που διηύθυνε ο Riccardo Muti ερμήνευσε την «9η συμφωνία» του Beethoven. Η σχέση του μαέστρου με τους μουσικούς, μετά την πρώτη της παρουσίαση στο Ηρώδειο, ωρίμασε και... απογειώθηκε!
Το πρώτο όμποε
Γενέτειρά του είναι η Κέρκυρα. Το μουσικό νησί που τον γαλούχησε με τους ήχους της μουσικής μπάντας και του έμαθε ν’ αγαπά τη μουσική. Μικρός, για πρώτη φορά άρχισε να μαθαίνει μουσική στη Φιλαρμονική «Μάντζαρος» και αργότερα στο Ωδείον Κερκύρας.
Ο Σ. Κοντός, διακεκριμένος πια σολίστας του όμποε, ευγνώμων της το ανταποδίδει ως διδάσκων την περίοδο 2002-2016 σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου. Από το 2006 κάθε χρόνο τον Ιούλιο ο Σπύρος διοργανώνει το International Oboe Course της Κέρκυρας και από το 2022 είναι καθηγητής στο ιστορικό Ωδείον Κερκύρας.
«Το όμποε είναι ένα δύσκολο όργανο που σου βάζει διαρκώς εμπόδια: να είναι πάντα σε καλή κατάσταση, να έχεις έναν καλό δάσκαλο και να έχεις υπομονή κι επιμονή. Η πρόοδος σε αυτό έρχεται πολύ πιο αργά απ’ ό,τι σ’ άλλα όργανα». Ο Σ. άργησε να το συναντήσει.
Στη φιλαρμονική πήγε οκτώ ετών, ακολουθώντας το ελληνικό «el sistema», που περιελάμβανε τη «δωρεάν Παιδεία» και την άμεση κοινωνικοποίηση του νέου μουσικού. Στην μπάντα του δρόμου, με την ένταξή του -από νωρίς- στα σύνολα της ορχήστρας πνευστών, ένα παιδί γνωρίζει τις πλευρές της ζωής: συναυλίες, τελετές, πανηγύρια, λιτανείες, κηδείες. Καθώς εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχε δάσκαλος του όμποε στην Κέρκυρα, έμαθε πρώτα κλαρινέτο. Σύντομα, με την πρώτη ευκαιρία, μεταπήδησε στο όργανο που πιο πολύ αγαπούσε και ο ήχος του οποίου θυμίζει την ανθρώπινη φωνή. Ένα όργανο νοσταλγικό, με ένρινο και διαπεραστικό ηχόχρωμα, που βρίσκεται στο κέντρο της ορχήστρας, δίπλα στα φλάουτα, παίζοντας υπέροχες μελωδίες που έγραψαν γι’ αυτό συνθέτες της κλασικής μουσικής και της όπερας.
Το όμποε έχει τις ρίζες του στον αρχαιοελληνικό αυλό και στο μεσαιωνικό shawn (στα λατινικά calamus), στον μετέπειτα ζουρνά. Στην Ευρώπη έφτασε πιθανότατα κατά την Ε΄ Σταυροφορία από την πιο μακρινή Ανατολή, καθώς ήταν ευρέως διαδεδομένο στον τουρκοαραβικό κόσμο. Το δυναμικό του εύρος το έκανε δημοφιλές στον Μεσαίωνα και στην ευρωπαϊκή Αναγέννηση. Το ξύλινο αυτό πνευστό -οξύαυλος στη γλώσσα μας για τον διαπεραστικό του ήχο- στα μέσα του 17ου αιώνα γίνεται «haut-bois» (ψηλό ή δυνατό ξύλο) κι η κατασκευή του προσαρμόζεται για να ενταχθεί στα μουσικά σύνολα ώστε να ηχεί σωστά σε κατά κανόνα κλειστούς χώρους.
Με έμφαση στην απόλαυση
Δεινός δεξιοτέχνης ερμηνευτής, ο Σπύρος Κοντός φέρει στις αποσκευές του πολλούς επαίνους και βραβεία. Διοχετεύει τη δραστηριότητά του στην ορχήστρα, σε ρεσιτάλ, συναυλίες μουσικής δωματίου και σόλο εμφανίσεις ή ηχογραφήσεις
Δισκογραφεί σύγχρονη μουσική, με προτίμηση στην παρουσίαση των έργων Ελλήνων συνθετών. Η προσφορά του είναι πολύ σημαντική, καθώς μας κάνει κοινωνούς συνθέσεων που πολλές από αυτές θα ήταν καταδικασμένες στην αφάνεια. Η δισκογραφία του περιλαμβάνει αποκλειστικά έργα σημαντικών σύγχρονων δημιουργών.
Metamorphosis
Η πρώτη του προσωπική δουλειά με τίτλο «Metamorphosis» κυκλοφόρησε το 2012 από την DNA label. Μαζί με την καλή πιανίστα Λητώ Θώμου ηχογράφησε σε πρώτη εκτέλεση συνθέσεις οκτώ σύγχρονων Ελλήνων συνθετών για έναν δίσκο που απέσπασε πολυάριθμες εξαιρετικές κριτικές, αλλά και το Βραβείο της Ένωσης Ελλήνων Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής.
«Τα έργα για όμποε των Ελλήνων συνθετών παραμένουν -και αυτά- στη σκιά, ακολουθώντας τη μοίρα της εργογραφίας τους στο σύνολό της. Ο δίσκος αυτός μας δίνει την ευκαιρία να εκτιμήσουμε μικρούς θησαυρούς, κρυμμένους στα ντουλάπια της αδιαφορίας» έγραφε η κυρία του πιάνου Έφη Αγραφιώτη λίγο μετά την κυκλοφορία του «Metamorphosis».
Κι ο Σπύρος Κοντός: «Η ερμηνευτική μας πρακτική βασίστηκε στη συνεργασία με τους συνθέτες, επικεντρώνοντας στην προσέγγιση της εκφραστικότητας των οργάνων. Πιστεύω ότι το ένστικτό μας είναι αυτό που μας ωθεί να επιλέγουμε μουσικά κομμάτια, ως αφορμές για νέες οπτικές της δημιουργίας, ικανές για αλλεπάλληλες μεταμορφώσεις. Τον ρόλο της μουσικής τον αντιλαμβάνομαι ως επικοινωνία - των μουσικών με το κοινό και των μουσικών μεταξύ τους, αλλά και ανάμεσα στους ακροατές. Όταν το ερέθισμα είναι ποιοτικό και ο δίαυλος ανοιχτός, αυτή η επικοινωνία παίρνει τον δρόμο της».
«Emphasis»
Ως καρπός εκτεταμένης έρευνας στην εργογραφία προέκυψε ο δεύτερός του δίσκος «Emphasis». Είχε προηγηθεί μια μακρά εξερεύνηση κατάλληλων χώρων και συνθηκών ηχογράφησης εν μέσω δυσκολιών και πολλών ωρών ακρόασης των ηχογραφήσεων, και πάντα με πίστη στην ύπαρξη ενός... μελλοντικού ακροατή! Κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2021 και περιλαμβάνει έργα οκτώ Ελλήνων συνθετών για όμποε σόλο.
Ένας δίσκος που παίρνει το νήμα από το «Metamorphosis» του 2012 ως ένα κομμάτι μιας ενότητας. Τούτη τη φορά, όμως, δίνοντας έμφαση σε σολιστικά έργα για όμποε. Αυτή η ανθολογία περιλαμβάνει εννέα μονολόγους που αξιοποιούν κι αναδεικνύουν θαυμάσια την εκφραστικότητα, τον χαρακτήρα και τον ιδιαίτερο ήχο του οργάνου. Θέτουν, επίσης, απαιτήσεις λεπτής ερμηνευτικής δεξιοτεχνίας και διευρύνουν υπέροχα το διεθνές ρεπερτόριο για όμποε.
Η ερμηνεία του Σπύρου, σε συνδυασμό με την ακουστική του ιδιαίτερου χώρου της εκκλησίας του Αγίου Φραγκίσκου στην Κέρκυρα -ενός κτίσματος του 14ου αιώνα-, αποτυπώθηκε με φροντίδα και πιστότητα, χωρίς καμία επιπλέον επεξεργασία, ως ένα μοναδικό διαδραστικό ηχητικό φαινόμενο.
Επιμέλεια: Μαρώ Καβαλιέρου
