Ξαφνιάζεται με τον ίδιο τρόπο που άκουγε για πρώτη φορά έναν σπουδαίο μουσικό, πέρα από μουσικές κατηγορίες. Σε όλα αυτά τα δραστήρια χρόνια, ο Γιώργος γνώρισε άπειρες δυσκολίες επιβίωσης, αλλά και μεγάλες χαρές για τις δημιουργίες του, τις επιτυχίες του.
Απλός υπάλληλος ο πατέρας του, ο Γιάννης Τρανταλίδης, μαζί με τη μητέρα του, την κυρία Φωφώ -και οι δύο απ’ την Κρήτη- έπαιζαν καλό μαντολίνο. Ο παππούς ο Γιώργος, αγρότης στη ζωή, στη Μεσαρά όπου γεννήθηκε είχε τη φήμη του καλύτερου τραγουδιστή της περιοχής. Στις χαρές και τις λύπες, σε γάμους και σε κηδείες, στα πανηγύρια, στο αλώνι και στα λιβάδια, ο Γιώργης Τρανταλίδης τραγουδούσε τα ριζίτικα. Τραγούδια που μίλαγαν για τον έρωτα, τον πόνο της σκλαβιάς, την ελπίδα για το μέλλον. Ακούγοντάς τον, ο γιός του δάκρυζε.
Ολοι στο σπίτι άκουγαν μουσική. Λαϊκά, κρητικά, Μουντάκη και Σκορδαλό, τους πρωτομάστορες της μουσικής της Κρήτης. Συγκίνηση όμως, στον μόλις τεσσάρων ετών Γιωργάκη προκάλεσαν οι «Αλιείς Μαργαριταριών» του Bizet, παιγμένοι από το τότε προηγμένης τεχνολογίας ηλεκτρόφωνο Tepaz (τυχερός όποιος το είχε!).
Μουσικές ανησυχίες και στο σχολείο. Στο 16ο και το 3ο των Αμπελοκήπων, συμμαθητές του ήταν πάνω-κάτω τ’ αδέλφια Μαρινάκη και ο Κιουρτσόγλου, όλοι αργότερα μέλη των «Πελόμα Μποκιού». Στη Β' Γυμνασίου, συναντήθηκε με τον Χάρη που έπαιζε κιθάρα. Μαζί του σχημάτισε το πρώτο συγκρότημα.
Η πρώτη φορά
Στην πρώτη συναυλία στο σινε «Αβάνα», στον Χολαργό, ο Γιώργος έπαιζε ήδη τύμπανα, ξεκινώντας μ’ ένα παιδικό ταμπούρο που αγόρασε με το χαρτζιλίκι του από το Μοναστηράκι. Έντρομος, αρνιόταν να βγει στη σκηνή μπροστά σε τόσο κόσμο. Οι φίλοι του τον έσπρωξαν στους προβολείς. Έτσι ο Τρανταλίδης έκανε το πρώτο του σόλο.
Τον συνάντησα ένα πρωί, στον ηλεκτρικό, με κατεύθυνση τον Πειραιά. Στην «Τερψιθέα» θα έπαιζαν οι Socrates Drank the Conium. «Που πας;», με ρωτάει. «Να δω ένα φοβερό συγκρότημα, τους Socrates» του λέω. «Μα είμαι Socrates!» μου λέει γελώντας. «Με πήραν τα παιδιά, ο Αντώνης και ο Γιάννης». Εκείνο το Κυριακάτικο πρωινό ο Τρανταλίδης -18 μόλις ετών- μπροστά στο εκστατικό κοινό του κατάμεστου κινηματογράφου, που απαιτούσε εμφατικά ένα «σόλο ντράμς», άναψε φωτιές!
Μια Υπέρτατη Αγάπη
Κάπου εκεί, έσκασε το «A Love Supreme», για την «Impulse!». Το βρήκε στο δισκάδικο «Στροφή» του Μανάκου, στα Εξάρχεια. Το μικρό κατάστημα ενός υπέροχου ανθρώπου που σε ενημέρωνε για τις σημαντικές νέες κυκλοφορίες.
Παρόμοιες πηγές έμπνευσης για τον Γιώργο Τρανταλίδη υπήρξαν ο Χολέβας στο Ψυχικό, ο Ζαχαρίας στο Μοναστηράκι -στο τέλος της Ηφαίστου- και το «Pop 11» των αδελφών Φαληρέα, με τα μουσικά «διαμάντια» τους.
Ο Τρανταλίδης δεν ήξερε τι ακριβώς άκουγε. Ο δίσκος αυτός δεν είχε σχέση με τις ρυθμικές μουσικές του Gene Krupa, του Tommy Dorsey, του Glenn Miller, του Benny Goodman. Άνοιξε μπροστά του ένα παράθυρο με θέα μια απέραντη γαλάζια θάλασσα. Ήταν η πρώτη του επαφή με τον John Coltrane. Ποτέ δεν φανταζόταν πως τα τύμπανα θα μπορούσαν να παιχτούν μ’ αυτό τον τρόπο.
Για χρόνια έψαχνε ν’ αποκωδικοποιήσει τον ήχο που δημιουργούσε το μεγάλο ίνδαλμά του, o Elvin Jones. Υπήρξε ο σύνδεσμος, ο συνδετικός κρίκος στην αλυσίδα της μουσικής, με το πνεύμα του John Coltrane. «Άλλοι αυτό το λένε Θεό - όπως ο Elvin και ο Trane», αναθυμάται συγκινημένος. Συνθέσεις σαν το «Resolution» και το «A Love Supreme» αποτυπώνει ο Γιώργος Τρανταλίδης στο νέο του άλμπουμ, το «Looking Back», που κυκλοφόρησε και στη φυσική μορφή ενός cd ντάλα καλοκαίρι του 2022.
Στου Μπαράκου με τους Sphinx
Λίγους μήνες μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ο Γιώργος Μπαράκος άνοιξε το δικό του τζαζ κλαμπ. Το ένα και μοναδικό -για καιρό- στην Ελλάδα, ψηλά, στην πλατεία Ραγκαβά, στα «ορεινά» της Πλάκας. Εκεί, λίγο μετά, μαζί με τον Γιώργο Φιλιππίδη στο κοντραμπάσο και τον Μάρκο Αλεξίου στο πιάνο, δημιούργησαν το τρίο των «Sphinx». Το ομώνυμο άλμπουμ που κυκλοφόρησε το 1978 υπήρξε το πρώτο αυθεντικό τζαζ ηχογράφημα για την εγχώρια σκηνή. Τα πρώτα live των «Sphinx» - με ελάχιστο ακροατήριο στο τζαζ κλαμπ- έφεραν εκείνη τη μεγάλη νύχτα της τζαζ στο κατάμεστο από ένα ενθουσιώδες πλήθος θέατρο του Λυκαβηττού.
Τα χρόνια εκείνα, με την προτροπή του Ούγγρου στην καταγωγή κιθαρίστα της τζαζ Johnny Lambizzi -για ένα φεγγάρι μέλος των Socrates-, άρχισαν να φτάνουν στην Αθήνα πολλοί και καλοί Ούγγροι τζαζ μουσικοί. Οι δυο Sphinx (Τρανταλίδης και Φιλιππίδης) μαζί με τον Johnny Lambizzi στην κιθάρα και τον Αυστριακό σαξοφωνίστα Harry Sokal υποδέχτηκαν στου Μπαράκου τον πιανίστα Bela Lakatos - τον ονομαστό «godfather της τζαζ» για τους Ούγγρους. Αυτή η πρώτη ευρωπαϊκή συνεργασία έφερε και άλλες, πολύ σημαντικές.
Πρώτος ο Γιώργος Φιλιππίδης έπαιξε με Ούγγρους μουσικούς σ’ ένα διεθνές φεστιβάλ στην Κεντρική Ευρώπη. Έναν χρόνο μετά, ο Γιώργος Τρανταλίδης έπαιζε στα ίδια μέρη με τον György Vukán στο πιάνο και τον Balázs Berkes στο κοντραμπάσο. Το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς ηχογραφήθηκε και το LP «Clarification». Το πρώτο άλμπουμ συνεργασίας ενός Έλληνα τζαζίστα με την πιο «εξελιγμένη» ευρωπαϊκή τζαζ σκηνή.
Ακολούθησε -το 1982 στη Βουδαπέστη- το «One, Two, Three, Four», με τους Laszlo Gardonyi, Pal Vaszary και Tony Lakatos, δίπλα στα τύμπανά του. Οι άνθρωποι αυτοί αποτέλεσαν ένα «σχολείο» για τον αυτοδίδακτο και όμως ήδη πολύπειρο ντράμερ.
«Looking Back», επιστροφή στο μέλλον
Μνήμες βαθιά χαραγμένες, που τον συνοδεύουν στην πολύχρονη διαδρομή του. Το άλμπουμ «Looking Back» προέκυψε απ’ την ανάγκη του να εκφραστεί στους μήνες του πρώτου Covid εγκλεισμού, αρχές του 2020. Έχοντας -άθελά του- πολύν ελεύθερο χρόνο, ο Γιώργος Τρανταλίδης γύρισε πίσω, σε μουσικά ακούσματα - εμπειρίες μιας ολόκληρης ζωής.
Πολύτιμες συμμετοχές
Στις πρώτες ηχογραφήσεις, την ψυχή του έδωσε ο πολύπειρος Alex Foster. Ο Αμερικανός σαξοφωνίστας που κάποτε ήταν μέλος των γκρουπ του μπασίστα Jaco Pastorius, των «New Directions» του μεγάλου ντράμερ Jack DeJohnette και του συντρόφου στη μουσική του John Coltrane, πιανίστα McCoy Tyner, είχε συνεργαστεί με τον Τρανταλίδη και πιο παλιά, στο «Global Vision».
Ο αιώνιος φίλος του Γιώργου, ο διεθνούς φήμης Ούγγρος σαξοφωνίστας Tony Lakatos, έφτασε αμέσως μετά, μην μπορώντας να αρνηθεί την πρόσκλησή του. Οι ηχογραφήσεις συνεχίστηκαν, με σημαντικούς μουσικούς σαν τον πιανίστα Παντελή Μπενετάτο, τον τρομπετίστα Δημήτρη Παπαδόπουλο, τον Κουβανό πολυκρουστό Kiki Enrique Bu, τη Σοφία Λαμπροπούλου με το κανονάκι της, τον σαξοφωνίστα της βρετανικής τζαζ σκηνής Βασίλη Ξενόπουλο, τον Βύρωνα Ντόλα στην ακουστική κιθάρα και τον Manuel Orza με το baby bass του.
Από τη Νέα Υόρκη, μαζί με τον κιθαρίστα Dennis Pol και τον μεγάλο ήχο του κοντραμπάσου του Κίμωνα Καρούτζου, έφτασε και ο ταλαντούχος Ισραηλινός βιολονίστας Omer Asano. Σημαντική επίσης ήταν η παρουσία του σπουδαίου σαξοφωνίστα Gilad Atzmon. Στα τύμπανα και τα κρουστά, έδωσαν την τέχνη τους ο εκρηκτικός ντράμερ Γιάννης Σταυρόπουλος, αλλά και ο παραδοσιακός «κρουστός» Κώστας Μερετάκης. Συνάμα, στα φωνητικά συμμετείχε η Άλκηστις Λαμπροπούλου. Τελευταίος, αλλ’ ουχί έσχατος, ο δάσκαλος της εγχώριας τζαζ σκηνής πιανίστας Γιώργος Κοντραφούρης, που εντυπωσιάζει παίζοντας το Hammond όργανό του στο σύντομο, έντονα ρυθμικό «Least Change».
Track by track
Στο ρυθμό των 3/4, το χορταστικό «3/4 Elvin» -που ανοίγει τον δίσκο- είναι αφιερωμένο στον μέντορα και ίνδαλμά του, τον μεγάλο ντράμερ Elvin Jones. Mετά το «A Love Supreme», ακολουθεί το «Waveless». Ένα τζαζ τρίο με την κιθάρα του Βύρωνα Ντόλα και τον Κωνσταντίνο Στουραΐτη στο κοντραμπάσο. Η σύνθεση αυτή γεννήθηκε την ημέρα του 1983 που ο Γιώργος Τρανταλίδης αντίκρισε στο μαιευτήριο ένα ήρεμο μωρό. Τον γιο του, που είναι σήμερα πατέρας τού μόλις τεσσάρων ετών συνονόματου εγγονού του.
Φτάνω τώρα στο κομμάτι που -με το πρώτο άκουσμα- διαισθάνθηκα πως θα γινόταν το μεγάλο «σουξέ» του «Looking Back». Είναι το «Panathinea Bolero», γραμμένο και αφιερωμένο στους φίλους του Τρανταλίδη από τις γειτονιές του Γκύζη (τον Αντώνη, τον Χρήστο και τον Ανδρέα) αλλά και τα σινέ «Παναθήναια», «Ραντάρ» και «Βερντέν», τους κινηματογράφους της λεωφόρου Αλεξάνδρας που μεσουρανούσαν τότε, στις δεκαετίες του ’50 και ’60.
Εκεί, ο μικρός Γιώργος είχε δει μια αξέχαστη ταινία όπου πρωταγωνιστούσε το θρυλικό «Ratpack»: η τριάδα των Sammy Davis Jr., Dean Martin και Frank Sinatra. Ο Frankie, «η Φωνή», τραγουδούσε στα διαλείμματα το «Poinciana», τη μεγάλη επιτυχία του πιανίστα της cool τζαζ Ahmad Jamal.
Κλείνοντας το «Looking Back» άλμπουμ του Γιώργου Τρανταλίδη, το ομώνυμο κομμάτι αποτελεί το επιστέγασμα ενός συνόλου εννέα γοητευτικών συνθέσεων. Ακούγοντάς τες για πρώτη φορά στη διάρκεια της ηχογράφησης, ένας νέος συμμετέχων μουσικός αναρωτιόταν αν αυτό που έβγαινε από τα ηχεία ήταν μουσικές του μοναδικού Ιταλού κινηματογραφικού μελωδού, του Nino Rota.
Μένει να το διαπιστώσετε κι εσείς, φίλες και φίλοι αναγνώστες, ακούγοντας έναν απολαυστικό τζαζ δίσκο που μπορείτε να αποκτήσετε υπογεγραμμένο στο [email protected] και σε ψηφιακή μορφή στα Spotify, Amazon, Pandora, Deezer, Bandcamp, CD Baby. Και στα επόμενα, Γιώργο!
Επιμέλεια: Μαρώ Καβαλιέρου
