Τα «παιδιά της αλητείας», όπως συχνά αποκαλούν τους μαθητές της Γκράβας, αυτή τη φορά έκαναν κάτι πολύ πιο ψηλό από το μπόι τους. Έπαιξαν με τις λέξεις και τις συλλαβές, και γέμισαν ένα βιβλίο με ποίηση, με τη δική τους ποίηση. Με στίχους υψηλού επιπέδου, σύντομους, συγκινητικούς, που φέρουν όλη την υπαρξιακή αγωνία ενός 15χρονου.
Οι μαθητές του Γ4 της τρίτης τάξης του 21ου Γυμνασίου Αθηνών στην ώρα του μαθήματος έβαλαν στοίχημα με τον αριθμό των συλλαβών, τους στίχους, τις σκέψεις και τις αγωνίες τους, και παρέδωσαν «Τα χαϊκού της Γκράβας» (εκδόσεις Book Lab), αποδεικνύοντας ότι το δημόσιο σχολείο όταν θέλει, πολλά μπορεί να καταφέρει. «Όταν το σχολείο δίνει έμπνευση, εργαλεία, αγάπη και εμπιστοσύνη, οι μαθητές ανταποκρίνονται στο έπακρο. Μια μικρή σπίθα χρειάζεται» λέει η φιλόλογος Ελευθερία Παπουτσάκη, που έδωσε την αφορμή και τα εργαλεία στα παιδιά να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στην ποίηση.
Ο Αλέξης, ο Γιάννης, ο Αριάν, η Σιλβάνα, ο Όλσι, ο Άγγελος, η Κλεμέντα, η Ζωή, ο Μπάμπης, η Μαρία-Ελένη, ο Λούκα, ο Μιχάλης, ο Γιώργος, ο Τοντόρ, ο άλλος Άγγελος, ο Στέφανος, η Βερόνικα και ο Γκεντιάν, παιδιά από την Ελλάδα, την Αλβανία, τη Μολδαβία και τη Βουλγαρία, ανακάλυψαν στη συντομία και στην πειθαρχία των χαϊκού τις δικές τους εκφραστικές δυνατότητες. Και από «παιδιά του χαβαλέ» έγιναν μικροί ποιητές.
Δεν ήταν εύκολη υπόθεση. «Τα παιδιά λόγω της πανδημίας είχαν να παρακολουθήσουν ολόκληρη σχολική χρονιά από την έκτη Δημοτικού. Λόγω των διαδικτυακών μαθημάτων στην αρχή δυσκολεύονταν να πειθαρχήσουν στους στοιχειωδέστερους κανόνες μιας σχολικής αίθουσας. Κι όμως, κατόρθωσαν μέσα σε έναν σχεδόν μήνα να πειθαρχήσουν στους κανόνες της μετρικής και της ποίησης, και να γράψουν ολόκληρο βιβλίο» υπογραμμίζει η Ε. Παπουτσάκη. Η ίδια, άλλωστε, δεν έμεινε άπραγη. Για να κάνει το μάθημα πιο ζωντανό και ενδιαφέρον για τη μικρή πολυπολιτισμική κοινότητα μαθητών που συνθέτει τις δύο τάξεις, το μετέτρεψε σε παιχνίδι, στο οποίο καθένα από τα 18 παιδιά είχε το δικό του μερίδιο.
Η τεχνική των χαϊκού, άλλωστε, έδωσε όλα τα κλειδιά στα 18 παιδιά να αναλάβουν δράση και να φτάσουν να συμμετέχουν στην έκδοση με 1 έως 3 ποιήματα. «Διαπίστωσα στην τάξη ότι τα χαϊκού λόγω της συντομίας τους έδωσαν μεγαλύτερη ελευθερία στα παιδιά να εκφραστούν. Και ενώ είναι δύσκολο είδος, τα παιδιά ανακάλυψαν στα χαϊκού έναν γνώριμο τρόπο έκφρασης. Έτσι όπως μεγαλώνουν τα σημερινά με το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πολύ εξοικειωμένα με τη σύντομη έκφραση. Συμπυκνώνουν τον λόγο τους σε μικρές φράσεις. Αυτό προφανώς τα βοήθησε να εκφραστούν μέσω της συγκεκριμένης ποιητικής φόρμας» λέει η φιλόλογός τους. «Είχαν για οδηγό τους τα χαϊκού του Σεφέρη που ανθολογούνται στο σχολικό βιβλίο τους. Έτσι ήρθαν σε επαφή με τον νομπελίστα ποιητή μας. Στην αρχή, βέβαια, τον αντιμετώπισαν σαν έναν “κακό μαθητή”, του άσκησαν κριτική ότι δεν χρησιμοποιούσε σωστά τις συλλαβές, σχεδόν τον αποδόμησαν. Όταν όμως κατανόησαν τους κανόνες της μετρικής, όχι μόνο τον αποκατέστησαν, αλλά μπήκαν και στη θέση του» εξηγεί.
Για κάποια παιδιά το χαϊκού ήταν εύκολη διαδικασία. Ένα εξ αυτών, μάλιστα, έγραψε το ποίημά του στα ιαπωνικά. «Αρκετά όμως παιδεύτηκαν για να φτάσουν τον αριθμό των συλλαβών που απαιτεί το χαϊκού. Όμως στην τάξη έδειχναν να χαίρονται τόσο πολύ αυτό το παιχνίδι με τις συλλαβές, τις λέξεις και τα νοήματα» λέει η Ε. Παπουτσάκη, χωρίς να κρύβει και τη δική της χαρά που η πρωτοβουλία της άνοιξε νέους ορίζοντες στους μαθητές.
«Είναι τα παιδιά της οθόνης που κατάφεραν να γίνουν και τα παιδιά του βιβλίου. Αρκετά από αυτά μιλούν άλλη γλώσσα, έχουν άλλη κουλτούρα, άλλες συνήθειες και πολύ μικρή επαφή με την εξωσχολική ανάγνωση. Όλη αυτή η διαδικασία τούς άνοιξε έναν καινούργιο κόσμο, τον κόσμο της ποίησης και των βιβλίων. Τα παιδιά απέκτησαν μια πρώτη εξοικείωση με το βιβλίο ως υλικό και πνευματικό αντικείμενο» προσθέτει και εύχεται: «Μακάρι με αυτήν την αφορμή να γευτούν την απόλαυση της ανάγνωσης».
Μήπως, τελικά, αυτά τα παιδιά δεν έκαναν κάτι πολύ πιο μεγάλο από το μπόι τους; Μήπως το μπόι τους είναι μεγάλο όσο και η ομορφιά της ποίησης;
