Η συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο νέος σκηνοθέτης Παντελής Φλατσούσης για το έργο «Λάθος Χώρα», από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Γκαζμέντ Καπλάνι, στο Θέατρο «Πόρτα», δημιούργησε, ως μη όφειλε, νευρικότητα και ταραχή σε ορισμένους υπερευαίσθητους περί τα «εθνικά» δημόσιους σχολιαστές, με αφορμή μια φράση του που παραποιήθηκε. Αυτό που είπε ο σκηνοθέτης ήταν: «Δεν θέλω να λέω εύκολα τη λέξη πατρίδα». Όχι όπως αποδόθηκε: «δεν με ενδιαφέρουν οι πατρίδες». Η αληθινή πατρίδα μας είναι, άλλωστε, πάντα ένας τόπος μνήμης. Και «ανάμνηση είναι η επιστροφή στην πατρίδα των συγκινήσεων», κατά τον Γιώργο Βέη. Αυτή είναι η μόνη απάντηση στην καπηλεία που ασκούν ποικίλοι ανιστόρητοι ως επί το πλείστον και συνάμα απροσδιόνυσοι πατριδοκάπηλοι.
Το μυθιστόρημα του καταξιωμένου Γκαζμέντ Καπλάνι, που διασκεύασαν άρτια για το θέατρο ο σκηνοθέτης με την ομάδα του, μας μιλάει σε πρώτο επίπεδο, για το διογκούμενο παγκόσμιο πρόβλημα της μετανάστευσης ολόκληρων πληθυσμών, ένα διαχρονικό, διαρκές, επαναλαμβανόμενο γεγονός που προκαλείται από την πίεση των ισχυρών εθνών εις βάρος των ασθενέστερων, για να διευρύνουν τον ζωτικό εμπορικό τους χώρο. Ενώ, σε δεύτερο επίπεδο, κρύβει το συλλογικό δράμα των ξεριζωμένων μιας χώρας με διαλυμένο κοινωνικό ιστό, που ο εξαθλιωμένος λαός της έχει πάρει τους δρόμους της ξενιτειάς, ως πρόσφυγες και ως οικονομικοί μετανάστες. Από μια «λάθος χώρα» ξενιτεύονται σε μια άλλη «λάθος χώρα», η φυγή τους αποδεικνύεται μια μάταιη Οδύσσεια και η επιστροφή ένας μάταιος Νόστος. Αυτό είναι το νόημα του μυθιστορήματος που μεταφέρεται γεωμετρικά στη θεατρική εκδοχή του, με τονισμένο το βαθύτερο, ανθρώπινο υπόστρωμα μέσα από τη σύγκρουση δυο αντιπάλων ιδεολογικά αδελφών. Το έργο είναι στην ουσία του «ελληνικό», κείται στις παρυφές της Τραγωδίας, όπου ο αμφίπλευρα «ξένος» είναι στην πραγματικότητα δικός μας, είναι ο αιώνιος «αδελφός εχθρός» μας, και μας μιλάει για οικεία δεινά δικά μας.
Η σκηνοθεσία του ταλαντούχου Παντελή Φλατσούση πιάνει το νήμα του έργου από τις δύο άκρες και το «ξηλώνει» για να φτάσει στη σάρκα του. Επειδή το «μητρικό» κείμενο δεν είναι ένα αφήγημα-ποταμός που ρέει προς τις εκβολές του, αλλά περισσότερο ένας εσωτερικός μονόλογος που στρέφει άνω-κάτω στις πηγές του. Τα ανθρώπινα τοπία του δεν είναι «ρεαλιστικά», με την κοινή σημασία που δίνουμε στον όρο. Αληθινά ναι, αλλά με μια όχι λογιστική «αριθμητική» όπου δύο και δύο μας κάνουν πάντα τέσσερα. Απαιτούν πλαγιομετωπικό, λοξό φωτισμό για να τα γνωρίσουμε από την καλή και την κακή, την όψη και την κόψη τους. Χρειάζονται χρόνοι κυκλικοί, όχι ευθύγραμμοι, τρεπόμενοι προς τις δύο κατευθύνσεις.
Αυτά όλα τα εξασφάλισε επαρκέστατα η «γλυπτή» σκηνοθεσία του νέου Παντελή Φλατσούση, δουλεμένη με «σφυρί και με καλέμι» κατευθείαν στο σκληρό υλικό της πέτρας, με άριστη τεχνική και με αίσθημα γενναίο, χωρίς περιττές αισθηματολογίες. Τα δύο άκρα του νήματος ενώθηκαν πάλι, σε μια νέα δημιουργική σύνθεση. Με τρεις μεστές ισοδύναμες εκ βαθέων, κάθετες υποκριτικές, των: Έλιο Μπέικο, Ντέμπορα Οντόγκ και Θωμά Σιέκα. Το εύρημα με τις «κούκλες» στο πίσω μέρος της σκηνής λειτουργεί έξοχα, παραπέμποντας στο «δοκίμιο για τη μαριονέττα» του Κλάιστ. Εύφημη μνεία δίνω στα σκηνικά - κοστούμια της Πουλχερίας Τζόβα, στους φωτισμούς της Ελίζας Αλεξανδροπούλου, στην πρωτότυπη μουσική σύνθεση του Ανρί Κεργκομάρ και στα βίντεο του Κωνσταντίνου Νησίδη, όλα ένα οργανικό, αναπόσπαστο μέρος της σκηνοθεσίας.
