"Αυτό που προσπαθώ σε όλη μου τη ζωή είναι να συνδέω τις μικρές και ασήμαντες στιγμές με τη μεγάλη Ιστορία" έλεγε ο Κυριάκος Κατζουράκης. Δεν προσπάθησε μόνον αυτό ο σπουδαίος εικαστικός. Με το έργο, αλλά και τον βίο του, έδειχνε διαρκώς τα σημεία όπου συναντιούνται η αισθητική με την ηθική, η ατομική πράξη και η συλλογική διαδικασία και, πάνω απ' όλα, η βαθιά πίστη και αγάπη στον άνθρωπο και στο δικαίωμά του σε μια όμορφη, δίκαιη ζωή.
Ο Κυριάκος Κατζουράκης έφυγε χθες από τη ζωή, μετά από σύντομη περιπέτεια με την υγεία του, σε ηλικία 77 ετών. Η κηδεία του θα γίνει τη Δευτέρα, στις 3 το μεσημέρι, από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών.
Από τους κορυφαίους εικαστικούς της γενιάς του, αυτός ο γλυκός, τρυφερός και πάντα ευγενής, βαθιά αριστερός δημιουργός ήταν ένας διανοούμενος που αναζητούσε διαρκώς το όλον της τέχνης και διερευνούσε τη σχέση της με την Ιστορία και την κοινωνία, αλλά και τη διασύνδεση των διαφορετικών εκφραστικών μέσων της. Με βλέμμα ποιητικό και διεισδυτικό, αυτός ο ατίθασος δημιουργός έπλευσε στα μήκη και τα πλάτη της εικαστικής δημιουργίας και αναζήτησε στη ζωγραφική την αλήθεια της ανθρώπινης υπόστασης.
Το ζωγραφικό του ιδίωμα γκρέμιζε τα όρια μεταξύ της παράστασης και της αναπαράστασης, μια και είχε ενσωματώσει στο έργο του το θέατρο, όπου θήτευσε πάρα πολλά χρόνια. Κατάφερε έτσι να πλάσει έναν διάλογο ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία του καλλιτέχνη, αλλά και του ίδιου του θεατή. Άλλωστε η σχέση του με το θέατρο υπήρξε βιωματική και καθοριστική για την πορεία του ως καλλιτέχνη.
Βαθιά ανθρώπινος, αναζητούσε τα μοντέλα του στους κοντινούς του ανθρώπους, αλλά και σε όλους όσοι είχαν υποστεί το τραύμα της Ιστορίας και της κοινωνίας. Συνομιλούσε διαρκώς με τα μεγάλα έργα, όχι μόνο της εποχής του, αλλά όλης της ιστορίας της τέχνης, όπως και με τους ομότεχνους. Έτσι, πλάι στο αναγνωρίσιμο πρόσωπο της συντρόφου και μούσας του Κάτιας Γέρου συναντούμε τον Άγγελο Ελεφάντη, τη θεατρολόγο Δηώ Καγγελάρη κ.ά. Συνδιαλέχθηκε με τις μορφές του Τσαρούχη και το κιαροσκούρο του Καραβάτζιο, μελέτησε βαθιά τον Θεόφιλο και τον Κόντογλου, κατέθεσε την εικαστική του σπονδή στον Χόπερ, τον Πικάσο και δεν έπαψε να υποκλίνεται στη δύναμη του Ρέμπραντ, του Βελάσκεθ, του Κουρμπέ.
Τρυφερός φίλος, χαρισματικός δάσκαλος
Εικαστικός, σκηνοθέτης, ενδυματολόγος, συγγραφέας και δάσκαλος, άφησε το στίγμα του σε ένα ευρύ δημιουργικό πεδίο. Τρυφερό και ασυμβίβαστο τον θυμούνται οι ομότεχνοι και οι φίλοι του. Χαρισματικό και δίκαιο, ως δάσκαλο με ενσυναίσθηση τον θυμούνται μαθητές του στη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, όπου δίδαξε από το 2005 έως το 2012.
Κανείς δεν ξεχνάει τον αγώνα και την αγωνία του για τις επιπτώσεις των σοβαρών επεμβάσεων στην Ακρόπολη, εξαιτίας των οποίων άλλωστε παραιτήθηκε από το Δ.Σ. του Μουσείου Ακρόπολης. Δεν έπαψε έως το τέλος να τοποθετείται δημοσίως, καταγγέλλοντας το γεγονός.
Πριν από μερικά χρόνια, το 2013, θαυμάσαμε τη δύναμη και τη δυναμική της τέχνης του στην αναδρομική έκθεσή του στο Μουσείο Μπενάκη, όπου, μεταξύ άλλων, εκτέθηκε το μνημειώδες έργο "Τέμπλο - Οίκος Ενοχής" (1991-1994), όπου συνυπάρχουν η ζωγραφική, το θέατρο, ο κινηματογράφος και η μουσική, μαρτυρώντας τη σχέση του καλλιτέχνη με τη μνήμη, την τέχνη και την Ιστορία.
Άλλωστε ο Κατζουράκης, είτε με τη ζωγραφική, τη σκηνογραφία, την ενδυματολογία, είτε ως κινηματογραφιστής και συγγραφέας, κοίταξε κατάματα την εποχή του και εμπνεύστηκε από τα τραύματα και τα θαύματά της. Ένα από αυτά τα θαύματα, όπως δεν έπαψε στιγμή να λέει, ήταν η σύντροφός του Κάτια Γέρου. Αλλά και ο γιος του, Άρης.
Παρέμεινε έως το τέλος βαθιά πολιτικός καλλιτέχνης, ωστόσο δεν δέχτηκε ποτέ να υποκύψει στη στράτευση της τέχνης. "Δεν υπάρχει τέχνη που υπηρετεί σκοπιμότητες, γιατί η τέχνη είναι αφεντικό του εαυτού της" μας έλεγε τον Μάιο του 2019, στην τελευταία ίσως συνέντευξή του, με αφορμή τη μεγάλη έκθεση "Αναφορά στην Γκουέρνικα", στο Μέγαρο Εϋνάρδου.
Βιογραφικό γεμάτο δημιουργία
Γεννημένος το 1944 στην Αθήνα, γνώρισε το σκληρό πρόσωπο της ζωής από τα τρυφερά του χρόνια. Μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο μετά τον θάνατο της μητέρας του στα 6 του χρόνια και της ένταξης του πατέρα του στην Αριστερά. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ ζωγραφική πλάι στον Μόραλη, σκηνογραφία πλάι στον Β. Βασιλειάδη και στη συνέχεια χαρακτική και μεταξοτυπία στο Λονδίνο, στη St Martin's School of Art και στο Croydon School of Art. Με την επιστροφή του, συνδέθηκε με το Θέατρο Τέχνης και ιδιαίτερα με τον Γιώργο Λαζάνη.
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της ομάδας "Νέοι Έλληνες Ρεαλιστές" μαζί με τους Χρόνη Μπότσογλου, Γιάννη Βαλαβανίδη, Κλεοπάτρα Δίγκα και Γιάννη Ψυχοπαίδη, ίδρυσε την "Ομάδα Τέχνης" με στόχο τη σύνδεση της ζωγραφικής με άλλες τέχνες, το θέατρο, τη μουσική, τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο.
Η πρώτη του ταινία, "Ο δρόμος προς τη Δύση", βραβεύτηκε, ταξίδεψε σε διεθνή φεστιβάλ. Με την τελευταία του ταινία, "Ussak", έριξε ένα βλέμμα στοχασμού και αντίστασης στα τραύματα και τα τέρατα των ημερών μας. Παρεμβλήθηκαν η "Γλυκιά Μνήμη" και οι "Μικρές εξεγέρσεις".
Συμμετείχε ως ηθοποιός στη βραβευμένη ταινία του Δήμου Θέου "Κιέριον", σκηνογράφησε "Το προξενιό της Άννας" του Παντελή Βούλγαρη, σχεδίασε τα κοστούμια της θεατρικής παράστασης του "Μέρες του '36" του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
Συλλυπητήρια από ΣΥΡΙΖΑ και ΕΚΚ
"Φεύγει και είναι σαν να παίρνει μαζί του και το βάρος μιας ιδιαίτερης εποχής και μιας γενιάς που δυσκολεύεται να αναπνεύσει στη σημερινή μετριότητα" σημειώνει, μεταξύ άλλων, η Σία Αναγνωστοπούλου, τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ.
Τα συλλυπητήριά του εξέφρασε το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου.
