Ένα από τα λάθη της Δύσης ως προς την ανάγνωση της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας είναι ότι ερμήνευσε τη «μίμηση πράξεως» στον γνωστό ορισμό του Αριστοτέλη σαν να πρόκειται για απλή (εξωτερική) μίμηση μιας τραγικής πράξης, ενώ ισχύει το αντίθετο, πρόκειται για την (τραγική) μίμηση μιας (εξωτερικής) πράξης. Επειδή δεν υπάρχει τραγική πράξη a priori. Γίνεται με την (τραγική) μίμηση, με τον έλεο και με τον φόβο, προάγοντας σε υποδειγματική σημασία (περαίνουσα) το τέλος (κάθαρση) τέτοιων παθημάτων του ήρωα. Συμμετέχουμε δηλαδή με την κρίση, κυρίως, και δευτερευόντως με το συναίσθημα στη σημασία που λαμβάνουν τα παθήματα του ήρωα διά της τραγικής (με τον έλεο και με τον φόβο) μιμήσεως. Όχι σε αυτά καθαυτά τα γυμνά παθήματα. Η διαφορά είναι τεράστια, επειδή με την ερμηνεία που έδωσε η Δύση έχουμε μια απλή, εξωτερική μίμηση τραγικής πράξης, όχι την τραγική μίμηση πράξης. Απλή μίμηση, που επιχειρεί να αναπαραγάγει τη φόρμα τής τραγωδίας σαν σε καθρέφτη, αυτοαναφορικά, είναι πάντα μια μίμηση «από δεύτερο χέρι», ένα είδωλο.
Η παρανόηση αυτή της Δύσης είχε ως γόνιμο παράπλευρο αποτέλεσμα τη γέννηση του νεότερου ευρωπαϊκού θεάτρου, που δεν μιμείται πράξεις, αλλά ανθρώπους, και έχει την αθέατη τραγική του ρίζα στους μεγάλους ποιητές του ελισαβετιανού θεάτρου και σε εκείνους του ισπανικού Χρυσού Αιώνα. Συμπέρασμα: πρέπει να είσαι πρώτα ποιητής για να μπορέσεις να μεταγγίσεις το τραγικό στοιχείο στη σύγχρονη άμυθη εποχή των μικρομεσαίων μεγεθών και στην πολύ σύγχρονη χρηστική θεατρική γλώσσα που τείνει να αποβάλλει τον Λόγο. Αλλιώς, αν δεν είσαι πρώτα ποιητής (δεν χρειάζεται γι’ αυτό να γράφεις ποίηση), τότε ξέχασέ το. Διότι η τραγωδία, χωρίς τα μεγέθη και τον ζωντανό της μύθο, μόνο με την πλοκή, μπορεί να μεταπέσει ακαριαία σε καραμπινάτο μελόδραμα και σε αξιοθρήνητη σαπουνόπερα.
Τα πιο πάνω ακριβώς ισχύουν για το έργο της Μάγια Τσάντε, με το πλουσιότατο βιογραφικό, που ομολογώ ότι δεν την ξέρω, με τον τίτλο «Οιδίποδας» που σκηνοθέτησε με το Σαουμπίνε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου ο πολύς Οστερμάγερ, μόνιμος πλέον προσκεκλημένος των θερινών μας φεστιβάλ.
Μέσα σε ένα σύγχρονο, μολυσμένο από βιομηχανικά απόβλητα τοπίο, στο πλαίσιο μιας μεγαλοαστικής οικογένειας, τοποθετείται η δράση στη διάρκεια ενός οικογενειακού δείπνου. Τι παλιοί βιασμοί δεν έρχονται στο φως, τι νόθα τέκνα, τι απορρίψεις παιδιών σε όρη και σε βουνά, τι απρόσμενες σωτηρίες και επιστροφές στα πάτρια χώματα, τι φόνοι -εν αγνοία- του πατέρα τους και γάμοι -πάντα εν αγνοία- με τη μητέρα τους, τι αποκαλύψεις, τι αυτοκτονίες! Όλα σερβιρισμένα με τη συνταγή τού «αυτά συμβαίνουν» και σε ύφος απολύτως καθημερινό, ρεαλιστικό, με αληθινές μερσεντές και ασθενοφόρα να μπαινοβγαίνουν στην ορχήστρα και με τους ηθοποιούς να χτυπιούνται επί σκηνής. Ούτε η «Λάμψη» του δικού μας Φώσκολου δεν θα έδινε τόσο καλά το μελόδραμα, ούτε η αμερικάνικη «Δυναστεία» τη σαπουνόπερα. Ένας συνδυασμός που σκοτώνει! Το χειρότερο είναι ότι η παράσταση υπηρετείται από αξιόλογους και φιλότιμους ηθοποιούς, που πασχίζουν να κάνουν το πράγμα αληθοφανές, με αποτέλεσμα να φαντάζει ακόμα πιο ψεύτικο, όπως θα έγραφε και ο Ντιντερό αντιγράφοντας τον Πλάτωνα. Δεν έχω να προσθέσω κάτι άλλο.
