Είναι μεταφυσικός ποιητής ο Διονύσιος Σολωμός; Ελάχιστα, τολμώ να πω. Το ιδιώνυμο ορθόδοξο θρησκευτικό βίωμα που διαπνέει τον κορμό της ποίησής του, υπερκαλύπτοντας τα υπόλοιπα, λυρικά ή άλλα χαρακτηριστικά της, μόνο υπό τους όρους ενός Δυτικού, Αυγουστίνειου, Θρησκευτικού Συστήματος θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως «μεταφυσικό». Αλλιώς, εκτός αυτού ιδωμένο, γίνεται φυσικό, προσωπικό, αποκαλυπτικό βίωμα. Γιατί, τι άλλο θα μπορούσανε να απηχούν ποιήσεις όπως οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», η «Γυναίκα της Ζάκυθος», ο «Πόρφυρας» ή «Η δέηση του Λάμπρου και της Μαρίας»; Επειδή, αυτό που συνηθίσαμε επιπόλαια να ονομάζουμε «μεταφυσική της ορθόδοξης πίστης» δεν βρίσκεται πέρα μακριά, σε απρόσιτους ουρανούς όπου στρατιές αγγέλων ψάλλουν «ωσαννά», αλλά εδώ κάτω στη γη, πολύ κοντά μας, μέσα μας. Ο τόπος μας το γνωρίζει πολύ καλά και ο Σολωμός το μετέλαβε μέσα από τα αίματα του ’21!
Χωρίς να σταματήσει ούτε στιγμή να έχει στραμμένα τα μάτια στον ουρανό, ο ποιητής έχει σκύψει βαθιά επάνω στα ανθρώπινα παθήματα. Επειδή ακριβώς γνωρίζει πολύ καλά ότι το θαύμα δεν πέφτει από τον ουρανό, το γεννάει κάθε φορά η καρδιά του ανθρώπου που αντιστέκεται στη βία, στην αλλοτρίωση και στον άδικο θάνατο. Η καρδιά του ανθρώπου είναι, σύμφωνα με τους στίχους του, σε δύο μάλιστα παραλλαγές, το «καλυβάκι», ριζωμένο επάνω στο βράχο μιας πίστης γήινης και ανθρώπινης που αντιστέκεται, κρατεί μονάχο του και αντιπαλεύει το «Μαύρο πέλαγο». Τον ίδιο στίχο συναντάμε, κατά παράδοξο αλλά όχι ανεξήγητο τρόπο, και σε έναν άλλο μεγάλο ποιητή, τον Ισπανό Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα. Πρόκειται για τον στίχο: (η αγάπη βρίσκεται μέσα στο) «καλυβάκι που παλεύει ενάντια στην πλημμύρα» από ένα ποίημα της συλλογής «Ποιητής στη Νέα Υόρκη».
Δεν πρόκειται για σύμπτωση, οι δύο στίχοι έχουν προέλευση κοινή, προέρχονται από την «Επί του Όρους Ομιλία» του Χριστού. Ολόκληρο το ποίημα του Λόρκα με τον τίτλο «Κραυγή στη Ρώμη από το ύψος του Κράισλερ Μπίλντινγκ» είναι μια οργισμένη παράφραση της «Επί του Όρους Ομιλίας», όπου κατηγορεί σφοδρότατα τον τότε προκαθήμενο της Καθολικής Εκκλησίας («Ο άνθρωπος με τα άσπρα») ότι αδιαφόρησε για το δράμα εκατομμυρίων ανθρώπων, αφήνοντάς τους να πεθάνουν από την πείνα στη μεγάλη οικονομική κρίση του 1929-30: «Όμως, ο άνθρωπος με τα άσπρα έπρεπε να μιλήσει! Έπρεπε να χορέψει γυμνός ανάμεσα στους κίονες! Έπρεπε να τρυπήσει τον εαυτό του με μια σύριγγα και να κολλήσει λέπρα! Έπρεπε να αρχίσει θρήνο τόσο δυνατό που να γενούνε σκόνη τα διαμαντένια του τηλέφωνα και δαχτυλίδια!»... «Όμως, ο άνθρωπος με τα άσπρα ουρεί επάνω στο άμωμο περιστέρι...»! Αυτό το βλάσφημο ποίημα, σαν μια αναποδογυρισμένη βάρκα - προσευχή, είναι σήμερα σχεδόν βέβαιο ότι συντέλεσε στη δολοφονία του Λόρκα. Αλλά αυτό δεν λέγεται ποτέ ανοιχτά, μάλιστα στην καθολική Ισπανία. Θα χρειαστεί όμως ακόμη ένα σημείωμα για να ολοκληρώσουμε αυτή τη γέφυρα πάνω από τα τοπία της πείνας.
