Η κριτικός και συγγραφέας Μαρία Στασινοπούλου στο τρίτο της πεζογραφικό βιβλίο με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ασκήσεις αντοχής στον χρόνο» -προηγήθηκαν το «Κυρία, με θυμάστε;» και η «Χαμηλή βλάστηση», και τα δύο επίσης από τις εκδόσεις Κίχλη- φαίνεται να υπηρετεί, για άλλη μια φορά, επαξίως και με σθένος την απαιτητική μικρή φόρμα. «Κοίτα να είσαι σύντομος και να μην επιμένεις σε τίποτα». Τα λόγια του Σολωμού που διαλέγει ως μότο στην αρχή του βιβλίου δεν λειτουργούν μονάχα ως προτροπή, παρά είναι ο δικός της τρόπος να «βλέπει» και να «λέει» τα πράγματα.
Η Στασινοπούλου, δίχως καμία διάθεση, αλλά και καμία ανάγκη επίσης να αιφνιδιάσει ή, πολύ περισσότερο, να εντυπωσιάσει, χτυπάει και φεύγει αφήνοντας στίγμα ευδιάκριτο: δίχως να αναλύει, δίχως να δίνει έμφαση, δίχως να βγάζει συμπεράσματα, δίχως να επιμένει. Με δυο - τρεις αποδραματοποιημένες, καλά ζυγιασμένες φράσεις λέει αυτό που θέλει να πει με ακρίβεια, λιτότητα και αφοπλιστική αμεσότητα, κατασκευάζοντας μια νέα πραγματικότητα που δεν διαπραγματεύεται τη συντριπτική αλήθεια της. Και δημιουργεί αυτή την πραγματικότητα με υλικά καθημερινά, ταπεινά θα λέγαμε: μια φράση, μια χειρονομία, μια συνάντηση, ένα ανεπαίσθητο νεύμα, μια θύμηση. Πώς θα μπορούσες να μιλήσεις πιο άμεσα, μεστά και απόλυτα για την προδοσία: «Με κοίταζες και τα μάτια σου ραγισμένο γυαλί. Το ’ξερες πως σε είχα προδώσει. Τα δικά μου είχαν προ πολλού θρυμματιστεί από τα δικά σου λεπίδια της απιστίας». Ή για τον έρωτα: «Κάποιοι χωρισμοί και κάποιοι θάνατοι μας σημαδεύουν βαθύτερα. Βραδάκι φθινοπωρινό, πάνω στα κάστρα, με την πόλη να λαμπυρίζει κάτω από τα πόδια μας. Δεν ξέρω τι ήταν αυτό που σου έλυσε τη γλώσσα και τη διάθεση. Μας μίλησες για τον μεγάλο έρωτα της ζωής σου. ‘Εκείνο το σούρουπο, πάνω στον Χορτιάτη, όταν της ζήτησα να χωρίσουμε, είχα την αίσθηση ότι έθαβα ζωντανό ένα παιδί’ είπες».
Χωρίς στολίδια, χωρίς περιττά λόγια, με κουβέντες μετρημένες, καίριες και, κυρίως, με χιούμορ, αυτοσαρκασμό, ειρωνεία. Με μια αίσθηση παιχνιδιού. Μια αίσθηση παιχνιδιού που αποπνέει σχεδόν στο σύνολό της η συλλογή, εκτός ίσως από εκείνα τα κομμάτια που αναφέρονται στην οδύνη του προσφυγικού. Εκεί η Στασινοπούλου, με σοφή οικονομία του λόγου, αφήνεται απλώς στην καταγραφή. Και συγκλονίζει: «Ξεβράστηκε σε μια ακτή της Μεσογείου ο δεκατετράχρονος πρόσφυγας. Σοκ έχει προκαλέσει ο πνιγμός του. Δεν είναι το γεγονός του άδικου θανάτου που σοκάρει, αλλά η προετοιμασία για την κακιά την ώρα. Ο νεαρός μαθητής είχε ράψει στα ρούχα του, προφυλαγμένον μέσα σε πλαστικό, τον σχολικό του έλεγχο, για να μάθουν, όταν τον βρουν, πόσο καλός μαθητής ήταν».
Η ίδια η απατηλή και φευγαλέα ζωή είναι ένα παιχνίδι, αλλά για παίκτες με γερά στομάχια. Φυσικά το πέρασμα του χρόνου, η φθορά, τα γηρατειά και ο θάνατος κατέχουν εξέχουσα θέση στη συλλογή. Ο αδυσώπητος χρόνος σαρώνει τα πάντα, αλλά η Στασινοπούλου δεν του κάνει τη χάρη να θρηνολογήσει. Τον περιπαίζει, όχι προσπαθώντας να του ξεφύγει -δεν τρέφει αυταπάτες-, αλλά για να κατανοήσει, από δική της εσώτερη ακατανίκητη ανάγκη, τη διαδικασία και τον μηχανισμό τής φθοράς. Με όπλο της, εκτός από το χιούμορ, τη μνήμη. «Στη μνήμη επιβιώνει η ζωή» λέει. Και η ίδια, δίχως ίχνος νοσταλγίας, θυμάται. Τα πάντα. Όπως θυμάται ο γνήσιος, μανιώδης παρατηρητής. Ο παρατηρητής που αγωνιά να καταλάβει, να συλλάβει ολιστικά -αν αυτό είναι ποτέ δυνατόν- την πολυμορφία και το βάθος τής ανθρώπινης κατάστασης. Η Στασινοπούλου δεν φαίνεται να παίρνει πολύ στα σοβαρά τον εαυτό της, παίρνει όμως πολύ στα σοβαρά τη λογοτεχνία. Κι αυτό είναι το σημαντικό.
Info
Μαρία Στασινοπούλου
«Ασκήσεις αντοχής στον χρόνο»
Εκδόσεις Κίχλη
120 σελ.
Τιμή: 10 ευρώ
