Στα χρόνια εκείνα τα παλιά, με το μονοπώλιο της κρατικής ραδιοφωνίας να αγνοεί το ροκ, την τζαζ ή το λαϊκό τραγούδι και να παίζει σχεδόν μόνο τα σουξεδάκια της ελαφράς μουσικής της εποχής -Πλέσσα, Μωράκη, Αττίκ και τα λοιπά συναφή «ευγενή», πλην όμως ανώδυνα μουσικά είδη-, η πιο άμεση μουσική ενημέρωση των ανήσυχων και ενημερωμένων μουσικά νέων γινόταν μέσα από τον αμερικανικό σταθμό της βάσης του Ελληνικού: τον «Αμερικάνο». Το AFRS.
Το «American Forces Radio Station», που στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου της «Ανατολής» με τη «Δύση», κατ' επιταγήν του αμερικανικού Στέιτ Ντιπάρτμεντ και για εμφανώς προπαγανδιστικούς λόγους, είχε στόχο των εκπομπών του τις πέριξ «ανατολικές» χώρες: Ρωσία, Πολωνία, Τσεχοσλοβακία κ.ο.κ. Τις πίσω από το «σιδηρούν παραπέτασμα» χώρες της πρώην επικράτειας των Σοβιέτ, που εξαιτίας του κάποτε άκουσαν και αγάπησαν την απαγορευμένη «ιμπεριαλιστική» τζαζ μουσική.
«The Jazz Hour» (Ο Αμερικάνος)
Και έτσι περιμέναμε να φτάσουν τα μαύρα μεσάνυχτα για ν’ ακούσουμε το «The Jazz Hour». Την εκπομπή με τη βαθιά αργή φωνή του Willis Conover, του παρουσιαστή της, που έβγαινε after midnight από τον σταθμό του Μονάχου και έφτανε παντού. Από εκεί λοιπόν, από τον καλό μας «Αμερικανό φίλο», αργά ένα κρύο βράδυ άκουσα μια κιθάρα αλλούτερη. Κι έπαθα την πλάκα μου.
Το επόμενο πρωί πάω στη «Λέσχη του Δίσκου», το εξειδικευμένο στην κλασική κυρίως μουσική παλιό γνωστό δισκάδικο της στοάς, και ζητώ τον δίσκο 33 στροφών του Wes Montgomery Trio. Έφτανα - δεν έφτανα στο ύψος του ταμείου. «Είσαι σίγουρος, αγόρι μου;» με κοιτάει απορημένος μέσα από τους χοντρούς φακούς του ο αλήστου μνήμης ιδιοκτήτης του. «Τα παιδιά στην ηλικία σου ζητάνε άλλα πράγματα» μου λέει μ' ένα στρυφνό υφάκι. «Εγώ αυτόν θέλω» του απαντώ πεισμωμένος!
Ενθουσιάστηκε. Με ανέβασε στο πατάρι του μαγαζιού, που ήταν γεμάτο από δίσκους τζαζ, και έτσι αγόρασα τον πρώτο δίσκο της τζαζ συλλογής μου με τις 72 -από τις εκατό- δραχμές που είχα στην τσέπη μου. Με τις 28 που περίσσευαν, διάλεξα το μικρό 45άρι δισκάκι με το «The Jive Samba» του σπουδαίου άλτο σαξοφωνίστα της soul jazz και πολύ καλού συνεργάτη του Miles Davis, του Julian Cannonball Adderley, που με είχε ξετρελάνει με τον αργό, μέτζο ρυθμό του, που σε «ρουφάει» από το πρώτο λεπτό.
«Wes Bound» (το φιλμ)
H πρεμιέρα του πρώτου φιλμ τεκμηρίωσης που αναφέρεται στη μορφή, τη ζωή και τη μουσική του Wes Montgomery έχει προγραμματιστεί να προβληθεί τον Μάρτιο του 2023 με σκοπό να συμπέσει με την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του κιθαρίστα. Την παραγωγή και τη σκηνοθεσία έχει αναλάβει ο έμπειρος Kevin Finch, με τη σημαντική συνεισφορά του Robert Montgomery, του νεότερου γιου του Wes.
Ο Robert, ο οποίος ήταν μόνο 6 ετών όταν ο πατέρας του έφυγε ξαφνικά, συνεισφέρει στην παραγωγή δίνοντας στη δημοσιότητα, για πρώτη φορά, 14 μικρά φιλμ των 8mm που γύριζε ο -ερασιτέχνης κινηματογραφιστής- κιθαρίστας, που επέδρασε όσο κανένας άλλος στη ζωή και τη δημιουργία του σπουδαίου μακαρίτη «συναδέλφου» του Jimi Hendrix, αλλά και των George Benson και Pat Metheny, που ακόμα πίνουν νερό στ' όνομά του.
Πενήντα τρία χρόνια μετά τον θάνατό του, η κιθάρα του Montgomery, που ακτινοβολεί «τον μεγαλύτερο, τον θερμότερο, τον πιο ογκώδη ήχο που ηχογραφήθηκε ποτέ σε δίσκο», αντηχεί ακόμα στ' αυτιά μου.
Καινοτόμος και δεξιοτέχνης
Ο μεγάλος αδελφός του, ο Monk Montgomery, ο ηλεκτρικός μπασίστας των «Mastersounds», του πρώτου οικογενειακού τους συγκροτήματος, αγόρασε και χάρισε στον μικρό Wes την πρώτη τετράχορδη κιθάρα του. Και ο δωδεκάχρονος ανατέλλων κιθαρίστας την αγκάλιασε με ιδιαίτερο ζήλο αναδεικνύοντας τις εντυπωσιακές ικανότητές του μ' έναν αλάνθαστο επαγγελματισμό.
«Σχολείο» του υπήρξαν οι αυτοσχεδιασμοί στη διάρκεια της συνύπαρξής του με τους αδελφούς του (τον πιανίστα και βιμπραφωνίστα Buddy και τον πρεσβύτερο, τον μπασίστα Monk Montgomery) όταν έπαιζε στο ύφος του εμβληματικού κιθαρίστα Charlie Christian, που τον ενέπνευσε ν' ακολουθήσει επαγγελματικά την καριέρα ενός jazz κιθαρίστα.
Ο πιο επιδραστικός, ο πιο αγαπητός τζαζ κιθαρίστας μετά την εποχή της ακμής του Charlie Christian, του πρωτοπόρου της ηλεκτρικής τζαζ κιθάρας στα χρόνια του swing, «εφηύρε» αυτή την ανανεωτική ιδιόμορφη τεχνική του, με την οποία άγγιζε το εξάχορδο όργανο που τον δόξασε. Με τον ήπιο απαλό του «τρόπο», τις καινοτόμες cool «οκτάβες» του, τη δεξιοτεχνική ανάπτυξη των σύνθετων γραμμών του, στα μόλις εννέα χρόνια της προσωπικής δισκογραφικής του καταγραφής σαν leader, o Wes Montgomery έγινε το συνώνυμο της σύγχρονης jazz κιθάρας.
Η αναγνώριση
Στα πρώτα χρόνια, που μελετούσε στο σπίτι σε ώρες νυχτερινές, τυχαία ανακάλυψε τον προσωπικό του ήχο. Προσπαθώντας να μην ενοχλήσει τους γείτονες και τα μωρά παιδιά του, δοκίμασε, αντί για πένα, ν' αγγίξει τις χορδές με τον αντίχειρά του. Η εσωτερική απαλή πλευρά του χάρισε στη μουσική του τη γλυκύτητα και την ομοιογένεια του ήχου της κιθάρας του, καθώς οι νότες διαδέχονταν με φυσικότητα η μία την άλλη. Χρησιμοποιώντας τον ήπιο ήχο του αντίχειρά του, ένιωθε απίστευτα άνετα, ώσπου τον καθιέρωσε ως τη μόνιμη «ηχητική υπογραφή» του.
Παρά την ιδιαίτερα επιτηδευμένη τεχνική του, ο Wes Montgomery δεν είχε κάποια «επίσημη» μουσική εκπαίδευση. Γεννημένος στις 6 Μαρτίου 1923 στην Ινδιανάπολη, ο Wes μεγάλωσε παίζοντας με τα αδέλφια του, κάποια από τα οποία έγιναν επαγγελματίες μουσικοί.
Μετά μια πρώτη, μεγαλειώδη περιοδεία με την ορχήστρα του ιστορικού βιμπραφωνίστα και bandleader της εποποιίας του swing, του Lionel Hampton, ο Wes έπρεπε να επιστρέψει στην ιδιαίτερη πατρίδα του παίζοντας ολονυχτίες στα μικρά τοπικά τζαζ μπαρ, για να υποστηρίξει την αυξανόμενη σε μέλη οικογένειά του. Στο μεταξύ, οι τρεις αδελφοί Montgomery, που γίνονταν ευρύτερα γνωστοί με τους «Mastersounds», κάλεσαν τον Wes να ηχογραφήσει μαζί τους δίνοντας την ευκαιρία στον χαρισματικό κιθαρίστα ν' αποκτήσει μεγαλύτερη έκθεση στο ευρύ κοινό.
Σύντομα η φήμη του πήγαινε από στόμα σε στόμα, ώσπου μουσικοί ήδη γνωστοί, όπως οι αδελφοί Julian («Cannonball») και Nat Adderley, έγιναν αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες της «νέας αίσθησης» της κιθάρας του, όντας θαμώνες στο στέκι του, στην κεντρική λεωφόρο της Ινδιανάπολης, και τον κάλεσαν να ηχογραφήσει μαζί τους.
«The Incredible Jazz Guitar of Wes Montgomery»
O Orin Keepnews, παραγωγός της «Riverside Records», εντυπωσιάστηκε από τη δεξιοτεχνία του και τον προσκάλεσε υπογράφοντας μαζί του 25 δισκογραφικές συνεδρίες. Προϊόν τους το δεύτερο άλμπουμ του Wes, με τίτλο «The Incredible Jazz Guitar of Wes Montgomery», που του χάρισε το βραβείο «New Star -1960» από το έγκυρο τζαζ περιοδικό «Downbeat»
O αμίμητος απαλός ήχος της κιθάρας του οφείλεται ιδίως στη χρήση του αντίχειρά του και όχι μιας πένας, κάνοντας φανερή την απελευθέρωσή του από ρυθμικούς περιορισμούς και το διαδεδομένο «φραζάρισμα» μιας τζαζ κιθάρας. Παίζοντας δύο νότες μαζί, σε απόσταση μιας οκτάβας, μια συμπτωματική αποκάλυψη για τον ανήσυχο Montgomery, η ελευθερία και η ρευστότητα της έκφρασής του έγιναν το σήμα κατατεθέν του.
«Goin' Out of My Head»
Μετά τη χρεοκοπία της «Riverside Records», ο γνωστός παραγωγός της «Verve Records» Creed Taylor υπέγραψε ένα αποκλειστικό συμβόλαιο με τον μυθικό τζαζ κιθαρίστα, στρίβοντας όμως το «τιμόνι» της καριέρας του σε άλλη κατεύθυνση. Παρά το ότι ηχογραφήθηκαν λίγα straight jazz νέα άλμπουμ του με τη «Verve», σαν το θριαμβικό «Smokin' at the Half Note», ο Taylor αναζήτησε τον δρόμο του προς τα ευρύτερα ακροατήρια, πείθοντάς τον να διασκευάσει την R&B επιτυχία «Goin' Out of My Head».
Ο δίσκος αυτός, που χάρισε στον Wes ένα Grammy Award, αποτέλεσε το «εισιτήριό» του για την άλλη, την πιο εμπορική πλευρά της μουσικής, κάνοντάς τον το νέο όνομα στην αμερικανική pop σκηνή και δίνοντάς του την άνεση να στηρίξει τη γυναίκα του και τα επτά πλέον παιδιά του.
Προς λύπην των φίλων της άσπιλης και αμόλυντης τζαζ, από το 1965 ο Wes Montgomery δεν ηχογράφησε άλλον τζαζ δίσκο. Στις συναυλίες του όμως συνέχιζε να αυτοσχεδιάζει με τα εντυπωσιακά σόλο του, μέχρι τον πρόωρο θάνατό του από μια αιφνίδια καρδιακή προσβολή, το πικρό καλοκαίρι του 1968, χρονιά επίσης του πρόωρου θανάτου του John Coltrane.
Αυτός, ένας απλός, μετριόφρων άνθρωπος κι ένας υπέροχος μουσικός, άφησε πίσω του μια δυσανάλογα με τα λίγα χρόνια της ζωής του μεγάλη κληρονομιά στη διεθνή τζαζ κοινότητα.
