Η εικόνα με τους αναγνώστες που περίμεναν στην ουρά έξω από βιβλιοπωλείο της Ασκληπιού λίγες ώρες πριν την έναρξη του δεύτερου lockdown αλλά και η διαδικτυακή ανταπόκριση των πολιτών στην έκκληση «Να μείνουν ανοιχτά τα βιβλιοπωλεία στη διάρκεια της καραντίνας» που απηύθυνε στον πρωθυπουργό η σύμπραξη εκδοτών δεν ήταν απλώς ευχάριστη έκπληξη. Ανέδειξε μια συνθήκη που έχει ενδιαφέρον να επισημανθεί, ότι δηλαδή οι ίδιοι οι πολίτες έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη να αναγνωριστεί το βιβλίο ως αγαθό πρώτης ανάγκης στην κρίσιμη αυτή περίοδο για την ελληνική και διεθνή κοινότητα.
Η πανδημία φαίνεται πως έδωσε την ευκαιρία σε ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας να διαπιστώσουν αυτό που γνωρίζει καλά η μειοψηφία των συνεπών αναγνωστών. Ότι δηλαδή το βιβλίο αποτελεί ουσιαστικά διαβατήριο ζωής. Σ’ αυτή την πρωτόγνωρη συνθήκη μαζικού εγκλεισμού που βιώνει ο πλανήτης αναδεικνύεται πλέον στο μοναδικό διαβατήριο ελευθερίας, πνευματικής και ψυχικής.
Από την άλλη, το Διαδίκτυο δεν μπορεί να αναπληρώσει τη χαμένη ελευθερία ούτε ως ψευδαίσθηση. Σε μια χώρα όπως η δική μας, που δεν διαθέτει βιβλιοφιλική κουλτούρα και πολιτική, ούτε δίκτυο βιβλιοθηκών επαρκώς αναπτυγμένο και στηριγμένο από την Πολιτεία, οι ίδιοι οι πολίτες μέσω του Διαδικτύου διεκδικούν το δικό τους αναγνωστικό μερίδιο. Από τη στιγμή μάλιστα που η κυβέρνηση απαγορεύει την πώληση βιβλίων από τα σούπερ μάρκετ, κίνηση που επικροτεί ο Σύλλογος Βιβλιοχαρτοπωλών Αθηνών και Προαστίων, και με τις καθυστερήσεις που παρατηρούνται τις εταιρείες διανομής λόγω αυξημένης ζήτησης, η άμεση πρόσβαση του πολίτη στο βιβλίο δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο, ενώ η ανάγκη στήριξης των βιβλιοπωλείων της γειτονιάς, μικρομεσαίων κατά κανόνα επιχειρήσεων, προβάλλει επιτακτική.
Οι βιβλιοπώλες από την πρώτη καραντίνα εκπέμπουν σήμα κινδύνου. «Ζούμε διαρκώς με τον φόβο του λουκέτου, ειδικά όσοι δραστηριοποιούμαστε στην περιφέρεια» μας λέει ο Νίκος Λαμπρόπουλος, ιδιοκτήτης του βιβλιοπωλείου Σύγχρονη Έκφραση στη Λιβαδειά. «Το ανοιχτό βιβλιοπωλείο σήμερα δίνει μια ελπίδα ώστε να αποφύγουμε την ολική οικονομική κατάρρευση. Αρκετά λουκέτα μετράμε από την προηγούμενη καραντίνα, φοβάμαι ότι θα προστεθούν κι άλλα» λέει, επισημαίνοντας παράλληλα ότι «το ανοιχτό βιβλιοπωλείο δίνει στην κοινωνία την ψυχολογική ώθηση να αντιμετωπίσει τη ζοφερή κατάσταση, εκπέμποντας το μήνυμα ότι η πνευματική κίνηση είναι αδιάλειπτη και δεν επηρεάζεται από την καραντίνα».
Τις πολλαπλές πτυχές του ζητήματος υπογραμμίζει ο εκδότης Παύλος Παπαχριστοφίλου, πρόεδρος του Συλλόγου Επιστημονικού Βιβλίου, που μαζί με την Ένωση Ελληνικού Βιβλίου συγκροτούν τη σύμπραξη εκδοτών. «Tα βιβλιοπωλεία είναι μια κοιτίδα πολιτισμού, είναι όμως και μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες με τα αλλεπάλληλα lockdowns, που έχουν οδηγήσει σε μια πολύ μεγάλη κρίση γενικότερα την αγορά, κινδυνεύουν με οριστικό αφανισμό» μας λέει. Επισημαίνει μάλιστα ότι «τα μικρά βιβλιοπωλεία είναι απαραίτητο να συνεχίσουν να υπάρχουν διότι είναι βιβλιολογικά τοπόσημα, αλλά και εστίες κοινωνικής συνοχής, κάτι που δεν εντοπίζεται στις μεγάλες αλυσίδες».
Από την πλευρά του, ο εκδότης Γιάννης Κωνστανταρόπουλος, πρόεδρος της ΕΝΕΛΒΙ, επιμένει ότι «το βιβλίο δεν είναι είδος πολυτελείας, αλλά πρώτης ανάγκης», που «για τον βιβλιόφιλο είναι απαραίτητο σε καθημερινή βάση, ενώ είναι ίσως από τα ελάχιστα αγαθά που διευκολύνει την παραμονή στο σπίτι». Τα ανοιχτά βιβλιοπωλεία «θα δώσουν την ευκαιρία σε όλους μας να αντέξουμε αυτή την πρωτόγνωρη συνθήκη» λέει και στο επιχείρημα της online αγοράς απαντάει ότι «αφενός δεν είναι επαρκείς οι δυνάμεις των εταιρειών διανομής για να εξυπηρετήσουν επιπλέον των υπολοίπων και τις βιβλιοφιλικές ανάγκες, με αποτέλεσμα τη μεγάλη καθυστέρηση στις παραδόσεις, αφετέρου είναι πολύ λίγα τα βιβλιοπωλεία που διαθέτουν e-shop, με αποτέλεσμα όλη η εμπορική κίνηση να κατευθύνεται σε λίγους επαγγελματίες». Καταλήγοντας, επισημαίνει ότι «το βιβλιοπωλείο πρέπει να μείνει ανοιχτό έστω και μόνο για την παράδοση των βιβλίων που θα έχει επιλέξει ο αναγνώστης από το σπίτι του». Ανοιχτά βιβλιοπωλεία ζητάει και ο Σύλλογος Βιβλιοχαρτοπωλών Εκδοτών Αθηνών και Προαστίων.
Η αξιωματική αντιπολίτευση αντέδρασε άμεσα στο αίτημα για ανοιχτά βιβλιοπωλεία. Ήδη κατατέθηκε στον κοινοβουλευτικό έλεγχο ερώτηση 49 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία με την οποία ρωτούν τους υπουργούς Πολιτισμού και Προστασίας του Πολίτη αν η κυβέρνηση θα επιτρέψει να παραμείνουν ανοιχτά τα βιβλιοπωλεία στην καραντίνα με αποστολή sms, όπως και οι δανειστικές βιβλιοθήκες για δανεισμό και όχι για μελέτη, ενώ και το Τμήμα Πολιτισμού υπερθεμάτισε με σχετική ανακοίνωση.
