Είναι κοινή πεποίθηση, σε παγκόσμιο επίπεδο, ότι αν η παγκόσμια κοινότητα δεν επιταχύνει τις προσπάθειες αντιμετώπισης και μετριασμού της κλιματικής κρίσης, υλοποιώντας δραστικά μέτρα, ο στόχος του Παρισιού, για συγκράτηση της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας στα ανεκτά επίπεδα του 1,5οC μέχρι το τέλος του αιώνα, δεν θα είναι εφικτός.
Οι ειδήσεις για την παγκόσμια υπερθέρμανση είναι σημαντικές. Το Ελ Νίνιο (μετεωρολογικό φαινόμενο) συνέβαλε καθοριστικά στην αύξηση της θερμοκρασίας και, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, τον Δεκέμβριο του 2023 κορυφώθηκε, ενώ είναι ένα από τα πέντε ισχυρότερα, που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τη νέα γενική γραμματέα του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού, «κάθε μήνας από τον Απρίλιο 2023 σημείωνε νέο μηνιαίο ρεκόρ θερμοκρασίας - και το 2023 ήταν μακράν η πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ». Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από άρθρο του New Scientist (09.04.2024) που προσθέτει ότι και ο Μάρτιος 2024 τελικά ήταν ο 10ος στη σειρά μήνας που έσπασαν τα ρεκόρ.
Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Copernicus σημειώνει ότι, στην Ελλάδα, ο χειμώνας 2023-24 ήταν ο θερμότερος που έχει καταγραφεί, ενώ, σε παγκόσμιο επίπεδο, τον Φεβρουάριο 2024 η θερμοκρασία ήταν κατά 1,77 βαθμούς υψηλότερη από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών παρατηρεί ότι, σε διάστημα 30 ετών, η αύξηση της θερμοκρασίας είναι περίπου 1,5οC, ενώ υπάρχουν περιοχές στη βόρεια Ελλάδα που η αύξηση είναι μεγαλύτερη, ξεπερνώντας τους 2 βαθμούς.
Η UNEP (Επιτροπή Περιβάλλοντος του ΟΗΕ) με μελέτη της επισημαίνει ότι η κλιματική αλλαγή και η αλλαγή χρήσεων γης προκαλεί τις χειρότερες δασικές πυρκαγιές, με παγκόσμια αύξηση ακραίων πυρκαγιών, ακόμη και σε περιοχές που δεν είχαν ακόμη επηρεαστεί. Οι δασικές πυρκαγιές είναι καταστροφικές για τους πληθυσμούς, τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα. Επίσης επιτείνουν την κλιματική αλλαγή, συνεισφέροντας σημαντικές ποσότητες ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Εκτός, βέβαια, από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οι δασικές πυρκαγιές προκαλούν σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις.
Ετσι και στην πατρίδα μας τα δάση μας απειλούνται σοβαρά από την κλιματική αλλαγή. Σε μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου Αιγαίου αναφέρεται ότι υπάρχουν πιθανότητες ακόμη και εξαφάνισης κάποιων ειδών δάσους, λόγω της κλιματικής αλλαγής, μέχρι το τέλος του αιώνα.
Φέτος, αν λάβουμε υπόψη μας τις μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν, την έντονη ξηρασία του περασμένου χειμώνα και τις περιορισμένες χιονοπτώσεις, οι κίνδυνοι δασικών πυρκαγιών είναι οξυμμένοι. Ήδη, πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, έχουμε μεγάλες δασικές πυρκαγιές, π.χ. Πιέρια όρη και Λασίθι. Την δε 6/4/24, μέσα σε 12 ώρες είχαμε 71 αγροτοδασικές πυρκαγιές.
Το μεγάλο ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό είναι προετοιμασμένη η Πολιτεία. Υπάρχει σχεδιασμός, εφαρμόζονται, αν υπάρχουν, σε όλες τις Περιφέρειες σχέδια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, υπάρχει ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό σύστημα Πολιτικής Προστασίας, εστιασμένο κύρια στην πρόληψη, οι δήμοι έχουν εκπονήσει αντίστοιχα σχέδια ή μόνο επικοινωνιακά χειρίζεται το ζήτημα η κυβέρνηση;
Πέρα από το «πολυδιαφημιζόμενο» σχέδιο «Αιγίς» των 2,1 δισ., που υλοποιείται με αργούς ρυθμούς, υπάρχει και ο ανθρώπινος παράγοντας. ¨Έχουμε υποστελεχωμένες Δασικές Υπηρεσίες, 3.500 περίπου κενά στην οργανική δύναμη του Πυροσβεστικού Σώματος, 2.500 περίπου εποχικούς πυροσβέστες, που απασχολούνται μόνον κατά την αντιπυρική περίοδο. Βέβαια, υπάρχουν οι ΕΜΟΔΕ (δασοκομάντος) και 4.000 εθελοντές του Πυροσβεστικού Σώματος.
Επέκταση της αντιπυρικής περιόδου
Στις τρέχουσες κλιματικές συνθήκες λοιπόν και με τους κινδύνους που διατρέχει ο δασικός μας πλούτος, έρχεται προς συζήτηση στη δημόσια σφαίρα η ανάγκη επέκτασης της αντιπυρικής περιόδου. Τα στατιστικά στοιχεία αγροτοδασικών πυρκαγιών άλλωστε αποδεικνύουν αυτή την αναγκαιότητα. Για να θεσμοθετηθεί όμως η επέκταση της αντιπυρικής περιόδου, πρέπει να υπάρξουν κάποιες προϋποθέσεις.
Η διαρκής καταπόνηση του πυροσβεστικού προσωπικού, με τις συνεχείς επιφυλακές (λόγω έλλειψης προσωπικού), δεν θα φέρει και τα αναμενόμενα επιχειρησιακά αποτελέσματα. Παράλληλα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η δασοπυρόσβεση δεν μπορεί να αφήνεται μόνον στο «φιλότιμο των πυροσβεστών», καθώς είναι εργαζόμενοι με εργασιακά δικαιώματα και διεκδικήσεις.
Απαιτούνται προσλήψεις στο Πυροσβεστικό Σώμα, κατάλληλα μέσα ατομικής προστασίας για όλους, επαρκής υλικοτεχνικός εξοπλισμός, καλοσυντηρημένα εθνικά εναέρια μέσα και συντηρημένος επίγειος στόλος. Οι συμβάσεις μίσθωσης εναέριων μέσων να ξεκινούν νωρίτερα από την 1η Ιουνίου, ώστε να αντιμετωπίζονται τα πυκνά πλέον δασικά περιστατικά. Και, τέλος, να δοθεί επιτέλους οριστική λύση για τους εποχικούς πυροσβέστες! Οι διαρκείς υποσχέσεις του υπουργείου περί μονιμοποίησής τους δεν πείθουν πλέον.
Η Χαρά Καφαντάρη είναι μέλος Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., συντονίστρια Τμήματος Περιβάλλοντος, πρώην βουλευτής Δυτικής Αθήνας
