Την εποχή της επελαύνουσας κλιματικής κρίσης, τις συνέπειες της οποίας ζούμε σχεδόν καθημερινά με την έξαρση των ακραίων καιρικών φαινομένων, η προστασία της βιοποικιλότητας αποτελεί κύριο στόχο και σημαντικό παράγοντα ανάσχεσης του φαινομένου. Άλλωστε η Ε.Ε. έχει κηρύξει τη δεκαετία 2020-2030 δεκαετία βιοποικιλότητας. Έχει θέσει δε και συγκεκριμένους στόχους.
«Στην ειδική έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) σχετικά με τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη κατά 1,5 βαθμό Κελσίου επισημάνθηκε ότι ορισμένες επιπτώσεις μπορεί να είναι μακροχρόνιες ή μη αναστρέψιμες. Η έκτη έκθεση αξιολόγησης της IPCC αναφέρει ότι η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων θα είναι θεμελιώδους σημασίας για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής καθώς και για τη μείωση των κινδύνων για την επισιτιστική ασφάλεια. Η διακυβερνητική πλατφόρμα επιστήμης-πολιτικής για τη βιοποικιλότητα και τις υπηρεσίες οικοσυστημάτων (IPBES), στην έκθεση συνολικής αξιολόγησης σχετικά με τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες του 2019, θεωρεί την κλιματική αλλαγή βασικό παράγοντα της αλλαγής στη φύση και αναμένει ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα αυξηθούν τις επόμενες δεκαετίες, ξεπερνώντας σε ορισμένες περιπτώσεις τον αντίκτυπο άλλων παραγόντων αλλαγής των οικοσυστημάτων, όπως η αλλαγή στη χρήσης της γης και της θάλασσας» (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 22/2/2024).
Σύμφωνα με πρόσφατη (22/2/2024) απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου (μένει να εγκριθεί και από το Συμβούλιο ώστε στη συνέχεια να δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε.) η Ε.Ε. νομοθετεί ώστε να αποκατασταθεί τουλάχιστον το 20% των χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών της έως το 2030 και όλα τα οικοσυστήματα που χρήζουν αποκατάστασης έως το 2050. Περνάμε, δηλαδή, από την προστασία και τη διατήρηση της φύσης στην αποκατάστασή της. Η νέα αυτή νομοθεσία θα βοηθήσει την Ε.Ε. να εκπληρώσει πολλές από τις διεθνείς περιβαλλοντικές δεσμεύσεις που προκύπτουν τόσο για το κλίμα όσο και για το Παγκόσμιο Πλαίσιο του ΟΗΕ Kunming-Montreal, για τη βιοποικιλότητα.
Πιο συγκεκριμένα, τα κράτη-μέλη οφείλουν μέχρι το 2030 να αποκαταστήσουν τουλάχιστον το 30% των οικοτόπων που καλύπτονται από τη νέα νομοθεσία (δάση, λιβάδια και υγροβιότοποι, ποτάμια, λίμνες και κοραλλιογενείς βυθοί). Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 60% για το 2040 και στο 90% για το 2050.
Επιπλέον, μέχρι το 2030 πρέπει να φυτευτούν τουλάχιστον τρία δισεκατομμύρια δένδρα με βάση τη νέα δασική πολιτική της Ε.Ε. (ανακοίνωση Επιτροπής 16/7/2021). Να φυτευτούν τα κατάλληλα δένδρα στην κατάλληλη περιοχή, με βάση οικολογικές αρχές.
Στην Ελλάδα όμως τι γίνεται;
* Σημειώνουμε ότι εδώ και πέντε χρόνια διακυβέρνησης της Ν.Δ. δεν έχουμε την ολοκλήρωση των Προεδρικών Διαταγμάτων και των σχεδίων διαχείρισης, που καθυστερούν από το 2019, για τις περιοχές Natura.
* Καταργήθηκαν διά του Νόμου Χατζηδάκη (4685/2020) οι φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών (ΦΔΠΠ) και έγινε μετάβαση σε ένα κεντρικό συγκεντρωτικό σύστημα, με τη δημιουργία του ΟΦΥΠΕΚΑ, που είναι ΝΠΙΔ εποπτευόμενο από το ΥΠΕΝ.
* Πρόσφατα ψηφίστηκε νέος νόμος για τους αιγιαλούς, αντιμετωπίζοντας τους αιγιαλούς ως «οικόπεδα προς πώληση», περιορίζοντας ακόμη περισσότερο την προστασία τους.
* Μετράμε περί τα 3 εκατ. στρέμματα καμένης γης από πυρκαγιές την τελευταία τριετία, λόγω ελλιπούς συστήματος Πολιτικής Προστασίας και μη εκπόνησης και εφαρμογής περιφερειακών σχεδίων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (Νόμος 4416/2016). Στις καμένες εκτάσεις περιλαμβάνονται περιοχές Natura, προστατευόμενες περιοχές, όπως το Δάσος της Δαδιάς, η Βάλια Κάλντα κ.ά.
* Η χώρα μας πρόσφατα παραπέμφθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο της Ένωσης για παραβίαση δύο αλληλοσυμπληρούμενων Οδηγιών σχετικά με τη διαχείριση υδάτων και των κινδύνων από πλημμύρες (Οδηγίες 2000/60/ΕΚ και 2007/60). Η Ελλάδα δεν προχώρησε στην αναθεώρηση, ως οφείλει ανά 6 χρόνια, των σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού, καθώς δεν προχώρησε και σε επικαιροποίηση των σχεδίων διαχείρισης πλημμυρών.
* Εκκρεμεί και η εκπόνηση θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, που έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί εντός του 2021!
Και, τέλος, μοιάζει υποκριτικό ο Κ. Μητσοτάκης να δηλώνει στη Μασσαλία (3/9/2021), στο πλαίσιο του συνεδρίου της Διεθνούς Ένωσης Διατήρησης Φύσης-IUCN, τη δέσμευση για προστασία του 30% του θαλάσσιου περιβάλλοντος της χώρας μας και το 10% υπό απόλυτη προστασία, τη στιγμή που η πολιτική της κυβέρνησής του κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση.
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι ο «πράσινος» πρωθυπουργός μας χρησιμοποιεί το περιβάλλον μόνο επικοινωνιακά, ειδικά στις διεθνείς παρουσίες του. Η πραγματικότητα όμως στη χώρα μας είναι τραγικά διαφορετική. Το περιβάλλον και η βιοποικιλότητα δεν είναι εμπόδια στην ανάπτυξη, αντιθέτως αποτελούν έναν αναπτυξιακό πόρο, βασικό συντελεστή μιας βιώσιμης ανάπτυξης, σύμφωνα με τους 17 στόχους του ΟΗΕ.
Η Χαρά Καφαντάρη είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., συντονίστρια Τμήματος Περιβάλλοντος, πρώην βουλευτής Δυτικής Αθήνας
