Το κείμενο που τιτλοφορείται «Διακήρυξη των Αθηνών» μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν είναι ευπρόσδεκτο. Καλύτερα να μιλάς, παρά να απειλείς και να απειλείσαι. Το κείμενο ιχνογραφεί και υπαινίσσεται μια υπαρκτή δυνατότητα ανάπτυξης σχέσεων αμοιβαίου οφέλους και ειρηνικής κατεύθυνσης. Φυσικά δεν είναι δεσμευτικό, όπως εξάλλου δηλώνεται στο τέλος του με τις φράσεις «Αυτή η Διακήρυξη δεν αποτελεί διεθνή συμφωνία» και «δεν πρέπει να ερμηνεύεται ότι παράγει νομικά δικαιώματα ή υποχρεώσεις για τα Μέρη». Είναι ένα μάλλον ευχετικό και περιγραφικό κείμενο. Άλλωστε η γλώσσα του, που εμπεριέχει λυρικά προσδιοριστικές φράσεις, όπως «θετική ατμόσφαιρα και ατζέντα» (σημείο ΡΡ6), δείχνει τον εμπρόθετα αόριστο χαρακτήρα της σύναψης. Αύριο (και με δεδομένο τον επεκτατικό χαρακτήρα της πολιτικής ελίτ της γείτονος) με οποιαδήποτε πρόφαση μπορεί να ανατραπεί. Έτσι, κατά την ερμηνεία κάποιου Μέρους, η «αποφυγή συγκρουσιακών καταστάσεων και δυνητικής κλιμάκωσης» (σημείο ΡΡ9) μπορεί να υποστηριχθεί ότι διαταράσσεται με κάποια πρόφαση. Π.χ., αντικαθίστανται τα οπλικά συστήματα που προώθησε η Ελλάδα στην Ουκρανία και αυτό ερμηνεύεται ως «δυνητική κλιμάκωση». Ή επανέρχονται τα Κέντρα Εκπαίδευσης οπλιτών στα νησιά και αυτό επίσης ερμηνεύεται ως «δυνητική κλιμάκωση». Αυτό το κείμενο ούτε προφυλάσσει τον «αμυνόμενο» ούτε δεσμεύει τον «επιτιθέμενο». Δηλαδή, δεν προφυλάσσει αυτόν που δεν διεκδικεί και απειλεί ούτε δεσμεύει αυτόν που και διεκδικεί και απειλεί. Η πρώτη αντίδραση σε αυτό το κείμενο ορθά είναι θετική, η αποκάλυψη όμως της ρυθμιστικής του αδυναμίας είναι πολιτικά αναγκαία. Γιατί εάν αποδειχτεί ότι είναι μια απλή κίνηση δημοσίων σχέσεων του Τούρκου Προέδρου προς διευκόλυνση του τουρκικού λόμπι του Κογκρέσου (βλέπε F-16), τότε η Ελλάδα θα έχει συμμετάσχει σε έναν εξωραϊσμό που τον χρειάζεται όσο ποτέ η τουρκική διπλωματία. Και αυτήν την γκρινιάρικη και καχύποπτη θεώρηση πρέπει με επιχειρήματα να την προβάλει το διπλωματικό επιτελείο, χωρίς την ανασφάλεια ότι θα το κατηγορήσουν για μικροψυχία μπροστά στον διεθνή «θρίαμβο».
Ο δρόμος της πολιτιστικής, κλιματικής, τουριστικής, ανταλλακτικής, εμπορικής «διπλωματίας» είναι πράγματι η μοναδική διέξοδος για τις δύο χώρες με τεράστιες «ειρηνικές» δυνατότητες: πανεπιστημιακές συνεργασίες, ερευνητικές πρωτοβουλίες, μουσικά, εικαστικά, κινηματογραφικά φεστιβάλ, γνωριμία με τη μεγάλη Τέχνη, μεταφράσεις λογοτεχνίας, ποίησης, κοινά ινστιτούτα, συνεργασία στο αρχαιολογικό πεδίο, στο πεδίο των αποκαταστάσεων μνημείων και τόσα άλλα. Αν δει κανείς τις ταινίες, π.χ., του Τσεϊλάν, καταλαβαίνει πολύ βαθύτερα την περίπλοκη και αντιφατική Τουρκία, και κυρίως την «τουρκικότητα». Κάθε καλοκαίρι έρχονται για ένα διήμερο χιλιάδες Τούρκοι πολίτες και επίσης πηγαίνουν Έλληνες. Είναι μια εξαιρετική συνθήκη που δυστυχώς αποτελεί εξαίρεση. Φοβάμαι ότι στη σκιά των μεγάλων στρατηγικών επιθυμιών (που εκφράζονται με γεγονότα όπως είναι η κατοχή στην Κύπρο, το τουρκολιβυκό νομικό εξάμβλωμα, οι υπερεξοπλισμοί και η βιομηχανική επέκτασή τους, το οικολογικά ολέθριο πυρηνικό εργοστάσιο Ακούγιου στη σεισμόπληκτη ζώνη, η μιλιταριστική και επεκτατική θεώρηση ολόκληρου του τουρκικού πολιτικού συστήματος) ο δρόμος είναι εύθραυστος και ακόμα αθεμελίωτος. Ενδεικτικό: Στη συνάντηση ο κ. Ερντογάν ήρε αυτό που είχε διατυπώσει επί κυβέρνησης Τσίπρα. Το δικαιικά και δικαιωματικά έγκυρο «μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης» πήγε περίπατο. Η πολιτική εργασία στο πεδίο πρέπει να είναι εντατική. Αλλά όπως δεν πρέπει να ταΐζει εθνικισμό και μιλιταρισμό, έτσι δεν πρέπει να υποστέλλει την κριτική. Αυτά ως πρώτες σκέψεις και επί του πιεστηρίου. Περισσότερα μπορούμε να πούμε όταν δημοσιευτούν όλα τα κείμενα και οι πρόνοιές τους.
