Η μαζική και ενθουσιώδης συμμετοχή, η εγγραφή χιλιάδων νέων μελών στις διαδικασίες για την εκλογή του νέου προέδρου, έδωσαν ένα αισιόδοξο μήνυμα για τη δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ μετά την εκλογική ήττα, αλλά και μήνυμα για σημαντικές αλλαγές στο κόμμα και στην πολιτική του ώστε να θεραπεύονταν παθογένειες του παρελθόντος.
Η αντιπαράθεση που ακολούθησε, πέρα από την απογοήτευση που προκάλεσε στον κόσμο της Αριστεράς, αντί να ανοίξει, έκρυψε τη συζήτηση για τις πολιτικές αλλαγές που απαιτούνται, πίσω από προσωπικές επιθέσεις και βαρύτατους χαρακτηρισμούς, που καμία σχέση δεν έχουν με την κουλτούρα του πολιτικού διαλόγου που αρμόζει σε ένα κόμμα της Αριστεράς. Ο ανοιχτός διάλογος για το κόμμα, την πολιτική του, τις συμμαχίες του που θα επιτρέψει ο ΣΥΡΙΖΑ να γίνει πλειοψηφικό ρεύμα στην ελληνική κοινωνία είναι το ζητούμενο. Σίγουρα είμαστε περήφανοι για την ιστορική μας πορεία, αλλά, για να φανούμε αντάξιοί της, οφείλουμε να προχωρήσουμε σε ένα νέο βήμα αλλαγής, νοηματοδοτώντας εκ νέου τον χαρακτήρα της Ανανεωτικής Αριστεράς στη σημερινή εποχή.
Στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας ο ΣΥΡΙΖΑ έχει επικρατήσει ως το κόμμα που περισσότερο από κάθε άλλο αγωνίζεται για τα συμφέροντα των εργαζομένων, το κόμμα που παλεύει για την κοινωνική δικαιοσύνη, την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων, τη δημοκρατία και την ισότητα. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τα θέματα της οικονομικής ανάπτυξης, την ικανότητα διοίκησης του κράτους και της διακυβέρνησης της χώρας. Πρέπει να αποδεχτούμε ότι δεν είμαστε άμοιροι ευθυνών γι’ αυτό.
Στην ατζέντα και στις επεξεργασίες μας τα θέματα της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, της ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας, η επιδίωξη της αναβάθμισης της Ελλάδας στην Ευρώπη δεν ήταν και δεν είναι ψηλά. Από ορισμένους δε συντρόφους διαχρονικά θεωρείται ότι η ενασχόληση με αυτά αμβλύνει τον ταξικό μας προσανατολισμό. Όμως η Αριστερά ήταν εκείνη που αντιτάχθηκε ήδη από τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 στη θεωρία της ψωροκώσταινας. Οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ, παρά την είσοδο της χώρας στην Ε.Ε. και στην ΟΝΕ, απέτυχαν να μειώσουν την απόσταση ανάμεσα στην Ελλάδα και στην αναπτυγμένη Ευρώπη. Η Νέα Δημοκρατία έχει συμβιβαστεί με έναν δεύτερο ρόλο για τη χώρα μας μέσα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Η προβολή των θεμάτων της ανταγωνιστικότητας, της ανάπτυξης, της αποτελεσματικότητας και παραγωγικής διαχείρισης του κράτους δεν είναι συμβιβασμός με τον νεοφιλελευθερισμό, αλλά προνομιακό πεδίο αντιπαράθεσης για την Αριστερά, που μπορεί να αποδείξει την ανικανότητα της νεοφιλελεύθερης σκέψης να αναβαθμίσει την οικονομία και τη θέση της χώρας.
Η Αριστερά ανέλαβε τη διακυβέρνηση το 2015 κυρίως γιατί εξέφρασε την αγανάκτηση του λαού προς αυτούς που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία και την ελπίδα για απαλλαγή από το καθεστώς των Μνημονίων. Η κυβέρνηση Τσίπρα έβαλε φρένο στον κατήφορο, αντέστρεψε την πορεία καθόδου, η οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται, τα ελλείμματα να μειώνονται, επετεύχθη μια νέα συμφωνία για το χρέος που το έκανε διαχειρίσιμο και πήρε σειρά φιλολαϊκών μέτρων. Το 2019 δημιουργείται μια νέα πραγματικότητα όπου το πρόταγμα δεν ήταν πλέον το Μνημόνιο και η αρνητική πορεία της οικονομίας. Το έλλειμμα του μεταμνημονιακού ΣΥΡΙΖΑ ήταν ακριβώς η αδυναμία να επεξεργαστεί και να προβάλει ένα νέο όραμα για την Ελλάδα, ένα μεταρρυθμιστικό σχέδιο προσδιορίζοντας τις απαραίτητες τομές στην οικονομία, στον Πολιτισμό, στην Παιδεία, στη διακυβέρνηση. Κι αυτό παρέμεινε κεντρική αδυναμία της αντιπολιτευτικής πρακτικής. Η αντιπαράθεση με την κυβέρνηση Μητσοτάκη μπορεί να δημιουργήσει δυναμική εναλλακτικής λύσης μόνο αν εντάσσεται σε ένα νέο σχέδιο ανάπτυξης και μεταρρυθμίσεων για την αναβάθμιση της οικονομίας και τη βελτίωση της ζωής και των εργαζομένων.
Το θέμα των πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών αποτελεί ένα βασικό στοιχείο αντιπαλότητας μέσα στο κόμμα. Υπάρχουν απόψεις που στην πράξη τις αρνούνται, όπως επίσης και απόψεις που βλέπουν το προοδευτικό μπλοκ σαν μια συμμαχία ανάμεσα στην Αριστερά και στα κόμματα του Κέντρου. Η σωστή κατ’ αρχάς αυτή τοποθέτηση εμπεριέχει μια εγγενή αδυναμία, οδηγεί στην πράξη χωρίς να γίνεται αντιληπτό στην a priori παράδοση του κεντρώου χώρου στο ΠΑΣΟΚ. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να μην αυτοπεριορίζεται στον χώρο της Αριστεράς, αλλά να διευρυνθεί εκπροσωπώντας και συσπειρώνοντας στις γραμμές του το προοδευτικό Κέντρο.
Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας των υποψήφιων προέδρων διατυπώθηκαν διαφορετικές απαντήσεις για τη μορφή του κόμματος. Στον ΣΥΡΙΖΑ έχει κληροδοτηθεί η παράδοση ενός πυραμιδικού κόμματος που το ελέγχουν διακριτές ελίτ με οργανωτική συγκρότηση, οι οποίες ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Αυτός ο τύπος κόμματος, ενδεχομένως χρήσιμος σε μια άλλη εποχή, είναι φανερό ότι έχει ξεπεραστεί. Το γεγονός ότι στις κομματικές διαδικασίες, ακόμα και στις σημαντικότερες, δεν μετέχει ούτε το 10% των μελών το αποδεικνύει καθαρά. Ακόμα και σήμερα επανέρχονται απόψεις που αυστηροποιούν τα κριτήρια ένταξης νέων μελών και συγκεντροποιούν τη λειτουργία του. Προφανώς εδώ ισχύει η άποψη ότι ο γιαλός είναι στραβός... Η πραγματικότητα είναι ότι η μειωμένη συμμετοχή είναι αντίδραση σε ανούσιες και χαμηλού επιπέδου διαδικασίες όπου τα μέλη παραμένουν απλοί θεατές. Η μαζική συμμετοχή στην εκλογή του νέου προέδρου έδειξε τον δρόμο: εκλογές παντού, με άμεση συμμετοχή των μελών για τον/την πρόεδρο, για την Κεντρική Επιτροπή, για τα περιφερειακά όργανα, για τις υποψηφιότητες στις βουλευτικές εκλογές και σε άλλα θεσμικά όργανα, και κυρίως για τα κεντρικά πολιτικά ζητήματα. Ασφαλώς οι απαιτούμενες αλλαγές δεν εξαντλούνται στις εκλογές, χρειάζεται νέα δομή, όπως και άλλο περιεχόμενο και τρόπος λειτουργίας. Να ανοίξουμε, λοιπόν, μια σοβαρή συζήτηση για τον νέο τύπο κόμματος που αντιστοιχεί στην σύγχρονη εποχή και τον νέο ΣΥΡΙΖΑ που οφείλουμε να συγκροτήσουμε.
* Ο Δημήτρης Καραγκουλές είναι μέλος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
