Η παρακολούθηση Ελλήνων πολιτών, πολιτικών, δημοσιογράφων και δημόσιων αξιωματούχων με το κακόβουλο λογισμικό Predator την περίοδο που οι μυστικές υπηρεσίες ελέγχονταν από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και το Μαξίμου, μπορεί να αποτελεί νάρκη στα θεμέλια του δημόσιου βίου για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στο μέλλον, όπως προκύπτει από όσα είπε μιλώντας στο Kontra η νομικός και μέλος της Αρχής Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) Αικατερίνη Παπανικολάου.
«Το μεγάλο πρόβλημα, ειδικά σε σχέση με το υλικό που έχει προκύψει από τις παρακολουθήσεις με το κατασκοπευτικό λογισμικό, είναι ότι έχει διαμορφωθεί ένα αποθετήριο, μια δεξαμενή τέτοιων καταγραφών, που δεν γνωρίζει κανείς σε ποια χέρια βρίσκονται σήμερα, πού μπορεί να μεταβιβαστούν, με ποια αφορμή, έναντι ποίων ανταλλαγμάτων και για πόσο καιρό (γιατί δεν είναι μια υπόθεση που ξεκίνησε χτες και θα τελειώσει αύριο-μεθαύριο), για πόσο καιρό θα μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις στον δημόσιο βίο, ενδεχομένως και τον ιδιωτικό βίο κάποιων. Όταν υπάρχει υλικό παρανόμως κτηθέν από επικοινωνίες, ο καθένας μπορεί να φανταστεί ποια μπορεί να είναι η χρήση του. Δεν ξέρουμε απολύτως τίποτε, πού βρίσκεται σήμερα, πού θα βρίσκεται αύριο, με ποια ανταλλάγματα θα βρίσκεται εκεί. Αυτά βοηθούν να αντιληφθεί κανείς την τόσο μεγάλη σημασία της διασφάλισης του δικαιώματος», τόνισε η Παπανικολάου.
«Για το υλικό που καταγράφεται από παρακολουθήσεις στο πλαίσιο των διατάξεων του νόμου, υπάρχουν συγκεκριμένες κατευθύνσεις, πόσο καιρό πρέπει να διατηρηθεί, πώς καταστρέφεται. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά και το πρόβλημα, μεταξύ νόμιμης παρακολούθησης και παρακολούθησης με κατασκοπευτικό λογισμικό», όπως προσέθεσε.
Νωρίτερα, η ίδια σημείωσε ότι το σκάνδαλο των υποκλοπών οδήγησε σε έκρηξη αιτήσεων ελέγχου από πολίτες. Ενώ παλαιότερα «δεν υπερέβαιναν κατ' έτος τις δέκα, ίσως λιγότερες, ίσως λίγο περισσότερες. Αυτή ήταν η κανονικότητα των προηγούμενων χρόνων», όπως είπε, τώρα «είναι πολλαπλάσιος ο αριθμός».
Μπάζει από παντού ο νόμος της κυβέρνησης Μητσοτάκη
Η κα Παπανικολάου εξάλλου ανέφερε ότι «το καινούργιο νομοθετικό πλαίσιο για την διαδικασία άρσης του απορρήτου, για τις περιπτώσεις που άπτονται της εθνικής ασφάλειας προβλέπει ότι αρμόδιο όργανο να ενημερώσει τον παρακολουθούμενο δεν είναι πλέον η ΑΔΑΕ. Προσωπική μου επιστημονική εκτίμηση είναι ότι αυτό θέτει ζητήματα σε σχέση με την αρμοδιότητα της Αρχής. Κατά το Σύνταγμα και όχι απλώς κατά το νόμο, αρμόδια για την διασφάλιση του επικοινωνιακού απορρήτου είναι η ανεξάρτητη Αρχή, όχι μια άλλη επιτροπή. Ωστόσο, ο νέος νόμος προβλέπει αυτή την επιτροπή. Συμμετέχουν ο εισαγγελέας που εξέδωσε την αρχική διάταξη, ο εισαγγελέας που την επικύρωσε και ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ.
Σε σχέση με την νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στο Στρασβούργο, το όργανο που αποφαίνεται για την δυνατότητα του πολίτη να ενημερωθεί ή όχι για το δικαίωμά του, θα πρέπει να διαθέτει εχέγγυα ανεξαρτησίας. Και ως προς αυτό, έχουμε θέματα.
Το πιο σημαντικό, ακόμη και από τον ορισμό της "εθνικής ασφάλειας", είναι ότι στην νομοθεσία μας δεν απαιτείται, όταν αίρεται το απόρρητο για λόγους εθνικής ασφάλειας, να υπάρχει αιτιολογία. Άρα, ποτέ κανείς δεν μαθαίνει πώς εξειδίκευσε ο εισαγγελέας ή η δικαστική Αρχή, το λόγο της εθνικής ασφάλειας. Το πιο κρίσιμο είναι αυτό. Αν απαιτείτο αιτιολογία, σε πολύ μεγάλο βαθμό θα θεραπευόταν η εγγενής αδυναμία της ασάφειας που ενέχει ο ορισμός της εθνικής ασφάλειας.
Οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται να ενημερωθεί για την άρση του απορρήτου του και διαπιστωθεί ότι έχει παρακολουθηθεί για λόγο εθνικής ασφάλειας, θα πρέπει να έχουν παρέλθει τα τρία χρόνια και η ΑΔΑΕ θα πρέπει να διαβιβάσει τα ευρήματά της σε αυτή την τριμελή επιτροπή. Και εδώ, έχουμε ένα κενό στο νόμο.
Θα έπρεπε να υπάρχει πρόβλεψη στο νόμο για έκδοση υπουργικών αποφάσεων (ΥΑ) ή κοινών υπουργικών αποφάσεων (ΚΥΑ) που θα προβλέπουν τη διαδικασία λειτουργίας αυτής της επιτροπής. Ο νόμος αυτός δεν δίνει εξουσιοδότηση στη διοίκηση να ρυθμίσει τον τρόπο λειτουργίας της επιτροπής.
Ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ δεν μπορεί να συγκαλέσει ο ίδιος την επιτροπή, καθώς «προΐσταται ο εισαγγελέας» και ταυτόχρονα υπάρχει ζήτημα στη διαδικασία για το πώς θα ενημερωθεί αυτός ότι υφίσταται θέμα συνεδρίασης. «Κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να παραχθούν σε δεύτερο χρόνο ειδικότερες ρυθμίσεις».
