Της Ρίας Καλφακάκου
Εδώ και δύο χρόνια η συμφωνία συζητείται με μυστικότητα μεταξύ Ε.Ε. και ΗΠΑ. Οι διαπραγματεύσεις γίνονται με απόλυτη έλλειψη διαφάνειας. Η επίσημη θέση είναι πως η συμφωνία θα σημάνει αύξηση των εξαγωγών, νέες θέσεις εργασίας, νέες επενδύσεις. Αύξηση εμπορικών συναλλαγών, απλοποίηση διαδικασιών, μείωση της γραφειοκρατίας. Κατάργηση εμποδίων και δασμών.
Ποια όμως είναι τα κύρια εμπόδια που πρέπει να εξαλειφθούν; Είναι το κοινωνικό κράτος, τα εργασιακά δικαιώματα, οι συνδικαλιστικές ελευθερίες. Είναι οι περιβαλλοντικές ρυθμίσεις, η ασφάλεια των τροφίμων, η προστασία προσωπικών δεδομένων. Γενικά οι κανονιστικές ρυθμίσεις, οι νόμοι, οι πολιτικές αποφάσεις, που είναι εμπόδια στην κερδοφορία των πολυεθνικών. Είναι, τέλος, η δημοκρατία. Που αλλάζει τους κανόνες με την ψήφο των πολιτών, των πολιτών που οι πολυεθνικές θα ήθελαν πειθήνιους σκλάβους. Ο κύριος στόχος λοιπόν της συμφωνίας είναι η απορρύθμιση κανονιστικών ρυθμίσεων που αφορούν εργασιακά δικαιώματα, περιβαλλοντικούς όρους, ασφάλεια τροφίμων, μεταλλαγμένα κ.λπ. Και η ρύθμιση των εμπορικών προτύπων, η διασφάλιση εταιρικών δικαιωμάτων και επενδυτικών εγγυήσεων.
Πρόκειται για μια γεωπολιτική συμφωνία έξω από κάθε δημοκρατική νομιμότητα. Oι ρήτρες ISDS (Investor - State Dispute Settlement) είναι ένας μηχανισμός που δίνει το δικαίωμα οι ξένοι επενδυτές να ενάγουν κυρίαρχες κυβερνήσεις. Ο όρος Διευθέτηση Διαφορών Επενδυτή-Κράτους κρύβει την αλήθεια της παντοδυναμίας των πολυεθνικών απέναντι στη θέληση των λαών, και στα εθνικά κοινοβούλια. Η νομική υπόσταση των εταιρειών καθίσταται ισοδύναμη με αυτή των κρατών. Μπορούν παρακάμπτοντας την εθνική νομοθεσία να προσφύγουν σε διαιτητικούς μηχανισμούς, με αίτημα αποζημίωση για διαφυγόντα κέρδη, αν αλλάξει η νομοθεσία προς όφελος των εργαζομένων ή γενικότερα των πολιτών, προς όφελος της δημόσιας υγείας ή της προστασίας του περιβάλλοντος, αν αυξηθεί η φορολογία, αν αλλάξουν οι κανόνες και θιγούν τα ιερά επιχειρηματικά κέρδη.
Οι διαιτητές είναι δικηγόροι, οι αποφάσεις είναι δεσμευτικές για το κράτος και δεν υπάρχει έφεση. Ήδη υπάρχουν διεθνώς τέτοια παραδείγματα. Η Veolia προσέφυγε ενάντια στην κυβέρνηση της Αιγύπτου, για την αύξηση του κατώτερου μισθού. Η σουηδική ενεργειακή εταιρεία Vattenfall ζητάει από το γερμανικό Δημόσιο 5 δισ. ευρώ, επειδή αποφασίστηκε η εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας μετά το ατύχημα στην Ιαπωνία. Μέχρι πρόσφατα ο καπιταλισμός είχε σαν επιχείρημα για τις οικονομικές διαφορές των κοινωνικών τάξεων το ρίσκο που παίρνουν οι επενδυτές. Τώρα οι αγορές θέλουν να εξαλείψουν όσο γίνεται κάθε κίνδυνο για τα κέρδη τους. Είναι ένας ωμός εκβιασμός. Εμείς έχουμε τα λεφτά, εμείς θα βάλουμε τους όρους. Όσο για τη δημοκρατία σας, είναι απαρχαιωμένη. Δεν υπάρχουν δικαιώματα, μόνο η ισχύς του χρήματος. Υπάρχουν λοιπόν πολλοί λόγοι ανησυχίας.
Η δημοκρατία βάλλεται, μια και οι πολιτικές αποφάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε τεράστιες αποζημιώσεις. Οι επιχειρήσεις μηνύουν κυβερνήσεις που αλλάζουν τους όρους του παιχνιδιού και βάζουν σε κίνδυνο μελλοντικά κέρδη. Απειλούνται υγεία, παιδεία, νερό και ενέργεια, με απελευθέρωση των ιδιωτικοποιήσεων χωρίς όρους. Οι συνέπειες για το περιβάλλον θα είναι τεράστιες. Οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί των ΗΠΑ είναι πολύ ελαστικοί, ένα προϊόν ή υπηρεσία ή δραστηριότητα χαρακτηρίζεται επικίνδυνη αφού προκαλέσει βλάβη. Επηρεάζεται το κλίμα με άρση απαγορεύσεων στα ορυκτά καύσιμα και άλλα. Τα εργασιακά δικαιώματα κινδυνεύουν, οι αλλαγές στους όρους εργασίας προς όφελος των εργαζομένων, αυξήσεις μισθών, μείωση ωρών εργασίας, αύξηση ασφαλιστικών εισφορών εργοδοτών κ.ά. οδηγούν σε μηνύσεις για μείωση κερδών. Η ασφάλεια των τροφίμων αμφισβητείται, μπορεί να επιτραπούν μεταλλαγμένα, επικίνδυνα φυτοφάρμακα, ορμόνες βοδινού κρέατος κ.λπ. Ακόμα και δημοσιονομικοί κανονισμοί που έχουν επιβληθεί για να μειώσουν κινδύνους οικονομικού κραχ μπορεί να καταργηθούν.
Η προστασία της ιδιωτικής ζωής θεωρείται έννοια ξεπερασμένη. Προβάλλοντας ως επιχείρημα την ασφάλεια και τη μάχη κατά της τρομοκρατίας και της εγκληματικότητας, ζητείται η κατασκοπία των πελατών από παρόχους Διαδικτύου. Στην Ευρώπη έχει αναπτυχθεί μαζικό κίνημα κατά της υπογραφής της συμφωνίας. Τεράστιες διαδηλώσεις έχουν γίνει σε Βερολίνο, Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Στην Αυστρία, που είναι η χώρα με την μεγαλύτερη ενημέρωση για την TTIP, υπάρχουν οργανωμένες αντιδράσεις. Σε όλη την Ευρώπη δύο εκατομμύρια υπογραφές έχουν μαζευτεί ενάντια στη συμφωνία. Στην Ελλάδα λίγοι ξέρουν τι σημαίνει ΤΤΙΡ. Σε έρευνα του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου, το 50% των επιχειρήσεων δεν γνωρίζουν τίποτα για τη συμφωνία. Είναι καθήκον μας ως Αριστερά να ενημερώσουμε την ελληνική κοινωνία και να αναπτύξουμε κίνημα αντίστασης κατά της συμφωνίας. Μιας συμφωνίας που μπροστά της το Μνημόνιο μπορεί να αποδειχτεί παιδικό παιχνίδι.
* Η Ρία Καλφακάκου είναι μέλος της Κ.Ε. ΣΥΡΙΖΑ, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης Θεσσαλονίκη - Ανοιχτή Πόλη
