Στις 8 Σεπτεμβρίου ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση για το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, που προβλέπει την ενσωμάτωση της Οδηγίας (Ε.Ε.) 2019/1152 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2019 «για διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Με το νομοσχέδιο που αναμένεται να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή από μέρα σε μέρα, η κυβέρνηση εισάγει μια σειρά από προστατευτικές ρυθμίσεις που προβλέπονται στην Οδηγία (έγκαιρη ενημέρωση του εργαζομένου για τους όρους της σύμβασης εργασίας κ.λπ.), αλλά, παράλληλα, προωθεί την ελαστικοποίηση και την επισφάλεια στους όρους εργασίας, με την κατάργηση του πενθημέρου, τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας με απόφαση ουσιαστικά του εργοδότη, την ποινικοποίηση του δικαιώματος της απεργίας, την έμμεση κατάργηση του οκταώρου κ.λπ.
Κυρίως όμως το νομοσχέδιο εισάγει μια νέου τύπου σύμβαση εργασίας, άγνωστη μέχρι τώρα στο ελληνικό Δίκαιο, τη σύμβαση ετοιμότητας ή σύμβαση κατά παραγγελίαν (ή σύμβαση μηδενικών ωρών).
Με το νέο αυτό καθεστώς, ο εργαζόμενος δεσμεύεται απέναντι στον εργοδότη με μια σύμβαση εργασίας η οποία αγνοεί βασικά στοιχεία της σύμβασης, όπως είναι το ωράριο, ο μισθός, ο χρόνος εργασίας κ.λπ.
Ο εργαζόμενος εισέρχεται σε μια άτυπη «ομηρία», αφού οφείλει να είναι διαθέσιμος προς εργασία ανά πάσα στιγμή.
Μοναδικές δικλίδες ασφαλείας για τον εργαζόμενο είναι α) η εργασία να παρέχεται εντός προκαθορισμένων ωρών και ημερών αναφοράς, τις οποίες ο εργοδότης υποχρεωτικά θα πρέπει εξ υπαρχής να έχει γνωστοποιήσει στον εργαζόμενο και β) ο εργαζόμενος να έχει ειδοποιηθεί από τον εργοδότη για την ανάθεση της εργασίας εγγράφως ή με γραπτό μήνυμα μέσω κινητού τηλεφώνου (sms) ή με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή με άλλο πρόσφορο τρόπο, σε εύλογο χρόνο που δεν μπορεί να είναι μικρότερος των είκοσι τεσσάρων (24) ωρών πριν από την ανάληψη της εργασίας, πλην περιπτώσεων που δικαιολογούν αντικειμενικά μικρότερο χρόνο προειδοποίησης, τον οποίο ο εργοδότης γνωστοποιεί στον εργαζόμενο.
Το υπουργείο Εργασίας σε σχετικό δελτίο Τύπου που εξέδωσε ισχυρίζεται ότι: «Με την πρόβλεψη των συμβάσεων κατά παραγγελίαν αντιμετωπίζεται ένα χρόνιο πρόβλημα της ελληνικής αγοράς εργασίας, που οδηγεί σε μαύρη και αδήλωτη εργασία, βοηθώντας παράλληλα την εύρεση εργασίας σε ομάδες πληθυσμού που χρειάζονται πιο ευέλικτο πλαίσιο απασχόλησης, όπως, για παράδειγμα, οι φοιτητές και οι μητέρες, ή που αφορούν τεχνικά επαγγέλματα ή επαγγέλματα στο πεδίο του θεάματος και ακροάματος ή της εστίασης».
Αυτό όμως που δεν λέει το υπουργείο Εργασίας και ο αρμόδιος υπουργός κ.Γεωργιάδης είναι ότι η θέσπιση των συμβάσεων μηδενικών ωρών ή συμβάσεων κατά παραγγελίαν ή άλλων αντίστοιχων συμβάσεων έρχεται σε αντίθεση όχι με το πνεύμα αλλά με το ίδιο το κείμενο της ευρωπαϊκής Οδηγίας την οποία χρησιμοποιεί ως όχημα για να εξυπηρετήσει συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα (επιχειρήσεις στις μεταφορές προϊόντων, στον χώρο της εστίασης και του catering, στις εκδηλώσεις πολιτιστικού ενδιαφέροντος, σε επισκευαστικές εργασίες κ.τ.λ.).
Συγκεκριμένα, στο προοίμιο της ευρωπαϊκής Οδηγίας (Ε.Ε.) 2019/1152 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το χωρίο (47) αναφέρει ως προς τη θέσπιση των συμβάσεων κατά παραγγελίαν:
«(47) Η παρούσα Οδηγία καθορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις, αφήνοντας έτσι άθικτο το προνόμιο των κρατών - μελών να θεσπίζουν και να διατηρούν πιο ευνοϊκές διατάξεις. Τα δικαιώματα που έχουν αποκτηθεί με βάση το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο θα πρέπει να εξακολουθήσουν να ισχύουν, εκτός εάν εισάγονται ευνοϊκότερες διατάξεις με την παρούσα Οδηγία. Η εφαρμογή της παρούσας Οδηγίας δεν μπορεί να χρησιμεύει για τη μείωση των υφιστάμενων δικαιωμάτων που καθορίζονται στον συγκεκριμένο τομέα με την ισχύουσα εθνική ή ενωσιακή νομοθεσία ούτε να συνιστά βάσιμη δικαιολογία για την υποβάθμιση του γενικού επιπέδου προστασίας των εργαζομένων στον τομέα που καλύπτεται από την παρούσα Οδηγία. Ειδικότερα, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως βάση για την καθιέρωση συμβάσεων μηδενικών ωρών εργασίας ή άλλων παρόμοιων συμβάσεων εργασίας».
Το ακριβές κείμενο της Οδηγίας στα αγγλικά είναι παραπάνω από σαφές. Ρητά αναφέρεται ότι: «This Directive lays down minimum requirements, thus leaving untouched Member States’ prerogative to introduce and maintain more favourable provisions. Rights acquired under the existing legal framework should continue to apply, unless more favourable provisions are introduced by this Directive. The implementation of this Directive cannot be used to reduce existing rights set out in existing Union or national law in this field, nor can it constitute valid grounds for reducing the general level of protection afforded to workers in the field covered by this Directive. In particular, it should not serve as grounds for the introduction of zero-hour contracts or similar types of employment contracts».
Ξεκάθαρα λοιπόν η Οδηγία απαγορεύει στα κράτη - μέλη να κάνουν αυτό που πραγματώνει η κυβέρνηση μέσα από το εργασιακό νομοσχέδιο, που έρχεται προς ψήφιση στη Βουλή, να θεσπίζουν δηλαδή αντίστοιχου τύπου συμβάσεις εργασίας, υποβαθμίζοντας το επίπεδο προστασίας των εργαζομένων, χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα την Οδηγία.
Ο υπουργός Εργασίας κ. Γεωργιάδης παραβιάζει συνειδητά την ευρωπαϊκή νομοθεσία και η χώρα μας ένεκα αυτού του λόγου θα βρεθεί υπόλογος στα ευρωπαϊκά δικαστήρια.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ιρλανδία το 2019 η κυβέρνηση ψήφισε νόμο που προβλέπει την κατάργηση των συμβάσεων μηδενικών ωρών, ενώ το ίδιο έκανε και η Νέα Ζηλανδία το 2016. Στην Ολλανδία, αντίστοιχα, τον Απρίλιο του 2023 η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να προχωρήσει στην κατάργηση του συγκεκριμένου μοντέλου εργασίας. Η Οδηγία άλλωστε δεν προβλέπει υποχρεωτική υιοθέτηση των συμβάσεων μηδενικών ωρών από τα κράτη - μέλη. Προβλέπει, όμως, ότι όπου ισχύουν τέτοιες συμβάσεις οι εργαζόμενοι πρέπει να προστατεύονται. Η ελληνική κυβέρνηση, για να αποφύγει την ελληνική και διεθνή κατακραυγή, χρησιμοποιεί την ενσωμάτωση της Οδηγίας για να εμφανίσει το πλαίσιο ως προστατευτικό για τον εργαζόμενο.
Η εισαγωγή όμως του θεσμού αυτού με όχημα την Οδηγία αντίκειται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία και παραβιάζει ξεκάθαρα τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών οργάνων.
Τελικά αποδεικνύεται περίτρανα ότι οι συμβάσεις μηδενικών ωρών είναι συμβάσεις μηδενικής ζωής, που φέρουν ατόφια πρωτογενώς τη σφραγίδα των κ. Μητσοτάκη και κ. Γεωργιάδη.
Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι δικηγόρος - εργατολόγος
