Παρά τις επαγγελίες περί άρσης των παθογενειών στην αγορά ηλεκτρισμού και μείωσης των τιμών για τους καταναλωτές από την αποκατάσταση της ορθής λειτουργίας του ανταγωνισμού, οι νέοι μηχανισμοί του ευρωπαϊκού target model, μέχρι στιγμής, αναδεικνύουν νέες στρεβλώσεις, αυξήσεις τιμών και τη σπασμωδική αναζήτηση εναλλακτικών για να αμβλυνθούν, καταρχάς επικοινωνιακά, οι επιπτώσεις στους καταναλωτές.
Η εκτίναξη της χονδρεμπορικής τιμής λόγω κυρίως της επιβάρυνσης που επέφερε το “ράλι” στην αγορά εξισορρόπησης αποδόθηκε από την κυβέρνηση στο... νεαρόν της ηλικίας των νέων αγορών (σ.σ.: λειτουργούν από την 1η Νοέμβριου 2020), που ένιψαν τας χείρας των, ωστόσο προκάλεσε μια πρώτη παρέμβαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ).
Στο μεταξύ, οι μεγάλοι καθετοποιημένοι παίκτες κερδίζουν, οι προμηθευτές δυσκολεύονται και οι μικροί και μεγάλοι καταναλωτές βρίσκονται αντιμέτωποι με αυξήσεις στην τιμή του ρεύματος, επιβαρύνσεις που επιβάλλονται άμεσα με την απαίτηση αυξήσεων ή με έμμεσο τρόπο μέσω της ενεργοποίησης ρητρών προσαρμογής ή ΟΤΣ (Οριακής Τιμής Συστήματος).
Σε αντίθεση με τους οικιακούς καταναλωτές, που η φωνή τους είναι αδύναμη για την κυβέρνηση, αφού μόνο υφίστανται τις αυξήσεις τιμολογίων (που επιβάλλουν η ίδια η κυβέρνηση και οι ενεργειακές επιχειρήσεις), τα παιχνίδια της αγοράς και την ανυπαρξία κοινωνικής πολιτικής, οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές, αν και με παραδοσιακούς ιδεολογικούς δεσμούς με τη Ν.Δ., έχουν μετατραπεί σε... κακό μπελά για το ΥΠΕΝ.
Το υπουργείο, όμως, επιθυμεί κυρίως να τους κατευνάσει, λειτουργώντας περισσότερο παρελκυστικά και επικοινωνιακά παρά ουσιαστικά, τη στιγμή μάλιστα που οι βιομηχανίες της μεταποίησης προειδοποιούν ότι η εκτίναξη του ενεργειακού κόστους θα οδηγήσει σε “σβήσιμο φουγάρων”, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για θέσεις εργασίας, δημόσια έσοδα και εθνικό πρωτογενή τομέα.
Παρακολουθώντας την εκτίναξη του ενεργειακού κόστους, και ιδίως της αγοράς εξισορρόπησης, αλλά και ως αποδέκτης... τελεσιγράφου της ΔΕΗ (σ.σ.: θεωρητικά λήγει με την εκπνοή του Φεβρουαρίου), που, αν και παραγωγός, ζητάει ως προμηθευτής αυξήσεις έως 40% και 50% στα νέα συμβόλαια των βιομηχανικών της πελατών (υψηλής τάσης), οι μεγάλοι καταναλωτές εντάσεως ενέργειας έχουν ήδη καταγγείλει χειραγώγηση της αγοράς ηλεκτρισμού και έχουν χαρακτηρίσει μονόδρομο την προσφυγή τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού (DG Comp).
“Πράσινα” συμβόλαια
Σε αυτό το περιβάλλον ο υπουργός ΠΕΝ Κ. Σκρέκας ανήγγειλε πρόσφατα “στήριξη της παραγωγικής βάσης της χώρας” μέσω της δυνατότητας σύναψης διμερών συμβολαίων (Power Purchase Agreements - PPAs) μεταξύ παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και “μεγάλων” καταναλωτών, καταρχάς εκείνων που το ενεργειακό τους κόστος ξεπερνά το 20% του κόστους παραγωγής τους.
Πάντως, η υποτιθέμενη “λύση” του υπουργού δεν είναι σαφές πώς θα χρηματοδοτηθεί, ποιο μέρος της τιμής θα επιδοτεί, ποια θα είναι η έκπτωση που τελικά θα παράσχει και πόσο γρήγορα θα μπορέσει να τεθεί σε ισχύ, δεδομένου ότι θα πρέπει πρώτα να “περάσει” από τη βάσανο της Κομισιόν (DG Comp και Διεύθυνση Ενέργειας - DG Energy), καθώς, προφανώς, περιλαμβάνει κρατική ενίσχυση.
Ασαφές είναι δε το πώς και ποιοι ακριβώς θα συμμετέχουν σε αυτές τις... προνομιακές συμβάσεις, , εφόσον περιλαμβάνεται κρατική επιδότηση, είναι εκ των ων ουκ άνευ η διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε όλους, π.χ. στο πλαίσιο δημοπρασιών.
Μια σημαντική παράμετρος, που αποτελεί και αντικείμενο διερεύνησης από την DG Comp, είναι κατά πόσον η ελληνική πρόταση είναι συμβατή με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας (2014-2020) της Ε.Ε., οι οποίες, ωστόσο, είναι υπό αναθεώρηση και ισχύουν μεταβατικά και φέτος.
Οι υφιστάμενες κατευθυντήριες δεν φαίνεται να αφήνουν και πολλά περιθώρια, ωστόσο η αναθεώρησή τους και η αναμενόμενη ισχύς τους από το επόμενο έτος αφήνουν ανοιχτά πολλά ενδεχόμενα, ανάλογα με την κατεύθυνση που θα αποφασιστεί να ακολουθηθεί.
Άλλωστε στη σχετική διαβούλευση συμμετέχουν και βιομηχανίες μεγάλων κλάδων της μεταποίησης με συγκεκριμένα αιτήματα για διεύρυνσή τους. Η τάση και το αίτημα των εμπλεκομένων είναι ότι η όποια στήριξη πρέπει να είναι αμοιβαία επωφελής για παραγωγούς ΑΠΕ, αλλά και για βιομηχανικούς καταναλωτές.
Υπήρξε δε ένας παραλληλισμός προς το ισπανικό σχήμα, που εγκρίθηκε πρόσφατα από την Κομισιόν, που πάντως αφορά την εισαγωγή μέτρου χορήγησης κρατικών εγγυήσεων για μακροπρόθεσμες συμφωνίες αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που συνάπτονται από εταιρείες έντασης ενέργειας για ρεύμα από ΑΠΕ, διευκολύνοντας την παραγωγή “πράσινης” ενέργειας.
Είναι σαφές πως μπορούν να τύχουν ενίσχυσης δαπάνες που συνδέονται ευθέως με την αγορά / χρηματοδοτική στήριξη της πράσινης ενέργειας. Δηλαδή οι δαπάνες που θα επιδοτηθούν θα πρέπει να συνδέονται αποκλειστικά με την προμήθεια πράσινης ενέργειας. Ωστόσο στο πλαίσιο της λειτουργίας των νέων αγορών επιχειρείται να καλυφθούν κι άλλα κόστη που επιβαρύνουν την ενέργεια από ΑΠΕ, τα οποία δεν προέρχονται από την παραγωγή, αλλά από τον τρόπο λειτουργίας αυτών των αγορών, στη βάση των οποίων διαμορφώνονται και οι τιμές.
Θυμίζουμε ότι “πράσινα συμβόλαια” για μείωση τιμών έταξε το ΥΠΕΝ και για τους οικιακούς καταναλωτές, όχι απευθείας με την αγορά βέβαια, αλλά μέσω σχετικών συμφωνιών των προμηθευτών.
