Τουλάχιστον αντιφατικό με τους κλιματικούς - περιβαλλοντικούς στόχους της Ε.Ε. για τη μετάβαση στην πλήρη απαναθρακοποίηση φαίνεται το σχέδιο της κυβέρνησης της Ν.Δ. για τη μεγάλη διεύρυνση της χρήσης φυσικού αερίου, που θα υποκαταστήσει τα πιο... βρόμικα καύσιμα (λιγνίτη, πετρέλαιο), ενώ πρόκειται για επίσης ορυκτό καύσιμο, με κόστη, εμφανή ή λανθάνοντα, δυσανάλογα των ευρωπαϊκών σχεδιασμών για τις επόμενες δεκαετίες.
Σχετική επισήμανση περιλαμβάνεται και στην αξιολόγηση από την Κομισιόν του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), που υπέβαλε το ΥΠΕΝ, καθώς, αναφερόμενη στις σημαντικές επενδύσεις που θα γίνουν για την επέκταση του αερίου στην Ελλάδα, τονίζει ότι δεν λαμβάνεται υπόψη το πώς “ταιριάζουν” τα σχέδια αυτά με το μακροπρόθεσμο πλαίσιο για κλιματική ουδετερότητα το 2050 ή αν θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε άλλες πολιτικές (π.χ. υψηλά κόστη για τους καταναλωτές ή λανθάνοντα κόστη).
Προφανώς, κατά τη μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερες οικονομίες, εξυπηρετείται η ανάγκη για ενεργειακή ασφάλεια και επάρκεια και με χρήση φυσικού αερίου, όμως η σημερινή κυβέρνηση, παρά τις μεγαλόστομες περιβαλλοντικές υποσχέσεις, επισπεύδει την απολιγνιτοποίηση για να δημιουργήσει νέες αγορές εισαγόμενου αερίου, δημιουργώντας μια νέα ενεργειακή εξάρτηση και ενισχύοντας τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα (ή ιδιωτικοποιώντας τες, στην περίπτωση του ομίλου ΔΕΠΑ), ενώ υπάρχει ημερομηνία λήξης για το συγκεκριμένο καύσιμο και συνακόλουθα αβεβαιότητα για σχετικές επενδύσεις.
Φθίνουσα και ελεγχόμενη χρηματοδότηση
Είναι χαρακτηριστικό ότι η περσινή 4η λίστα της Ε.Ε. σχετικά με τα ευρωπαϊκά έργα κοινού ενδιαφέροντος (PCI's) προκάλεσε αντιδράσεις: 151 έργα ενεργειακών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων 32 έργων αερίου, ύψους 29 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με σχετική ανάλυση (Artelys), βάσει των προβλέψεων της Ε.Ε. για μείωση του φυσικού αερίου κατά 29% το 2030, τα έργα αυτά είναι περιττά από πλευράς ασφάλειας εφοδιασμού και αντιστοιχούν σε πιθανή υπερεπένδυση δεκάδων δισ. ευρώ και μάλιστα από ευρωπαϊκά κονδύλια.
Στο μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων από πέρσι έχει ανακοινώσει ότι στο τέλος του 2021 παύει να χρηματοδοτεί έργα ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την παραδοσιακή χρήση φυσικού αερίου. Πλέον οι αιτούντες χρηματοδοτική στήριξη πρέπει να αποδεικνύουν ότι θα μπορούν να παράγουν μια κιλοβατώρα ενέργειας εκπέμποντας κάτω από 250 γραμμάρια CO2 - όρος που αποκλείει τις παραδοσιακές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση φυσικού αερίου.
Συγχρόνως, οι τράπεζες υιοθετούν για τη χρηματοδότηση επενδύσεων τα περίφημα ESGs, δηλαδή Περιβαλλοντικά (Environmental), Κοινωνικά (Social) και Εταιρικής Διακυβέρνησης (Governance) κριτήρια, όπως δείκτες μείωσης εκπομπών CO2.
Λανθασμένα ή λανθάνοντα κόστη;
Η παρατήρηση της Κομισιόν για το ελληνικό ΕΣΕΚ εμπεριέχει και μία ακόμη σημαντική παράμετρο, αυτή του κόστους, άμεσου και έμμεσου, με επιπτώσεις τόσο στους καταναλωτές όσο και στους επενδυτές.
Ιδιαίτερα αναδεικνύεται το θέμα του ρίσκου της επένδυσης σε έργα με “λανθάνοντα κόστη”, δηλαδή projects που αποτυγχάνουν να παράσχουν επαρκείς αποδόσεις, καθώς οι συνθήκες αλλάζουν. Πολλά έργα κινδυνεύουν να μετατραπούν σε “λανθάνοντα κόστη” σε έναν κόσμο χαμηλού άνθρακα.
Σημειώνεται ότι τα 15 μεγαλύτερα διεθνώς έργα που εγκρίθηκαν το 2019 για την επόμενη δεκαετία, με 60 δισ. κεφαλαιουχικές δαπάνες (Capex), δεν θεωρούνται οικονομικώς ανταγωνιστικά, βάσει του σεναρίου βιώσιμης ανάπτυξης (ΙΕΑ) για θερμοκρασιακό αποτέλεσμα 1,65-1,8 ˚C, ενώ σειρά έργων που έχει προγραμματιστεί να εγκριθούν την περίοδο 2020-2022 βρίσκονται σε συνθήκες αβεβαιότητας, υπό το βάρος και της πανδημίας (έκθεση Carbon Tracker Intiative - Οκτώβριος 2020).
Όσο για τις τιμές του φυσικού αερίου -που, ως γνωστόν, συνδέονται με αυτές του πετρελαίου-, σήμερα βρίσκονται, συγκυριακά -λόγω Covid- σε χαμηλά επίπεδα, όμως προβλέπεται ανάκαμψή τους το 2021, ενώ ως καύσιμο δεν απαλλάσσεται από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου, οι τιμές των οποίων επιδρούν στο συνολικό του κόστος.
