Η ψήφιση του επονομαζόμενου πτωχευτικού νόμου αποτελεί την καταληκτική πράξη μιας οργανωμένης προσπάθειας φτωχοποίησης της συντριπτικής πλειοψηφίας των μεσαίων και κατώτερων οικονομικών στρωμάτων της κοινωνίας μας.
Η ψευδεπίγραφη επίκληση της δήθεν δυνατότητας παροχής «δεύτερης ευκαιρίας» στους εντασσόμενους στις ρυθμίσεις του νόμου δανειολήπτες αποτελεί μια φενάκη σε νομικό επίπεδο και προσπάθεια αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης σε πολιτικό επίπεδο.
Ο νόμος αυτός θα έπρεπε να τιτλοφορείται ως νόμος «περί την εκποίηση της ιδιωτικής περιουσίας δανειοληπτών».
Τα κομβικά σημεία του νόμου είναι τα ακόλουθα:
- Αποκτούν πτωχευτική ιδιότητα και πρόσωπα που δεν έχουν εμπορική ιδιότητα.
- Την εκκίνηση της διαδικασίας της πτώχευσης κατά του ιδιώτη - μη εμπόρου την έχει και ο δανειστής.
- Δεν απαιτείται, για πρώτη φορά στην Ιστορία, μόνιμη και γενική αδυναμία πληρωμών («στάση πληρωμών», όπως συνηθιζόταν να ονομάζεται), αλλά αρκεί και μερική και μόνο αδυναμία εξυπηρέτησης των οφειλών.
- Παύει οποιαδήποτε προστασία της κύριας κατοικίας του οφειλέτη.
- Η περάτωση της πτωχευτικής διαδικασίας μπορεί να απαλλάξει μελλοντικά τον οφειλέτη, συνεχίζει όμως να υφίσταται οφειλή ως προς τους εγγυητές.
Το κόστος στους δανειολήπτες
Είναι προφανές ότι οι νομοθετικές αυτές παρεμβάσεις έχουν ένα και μόνο αποκλειστικό στόχο: να μετακυλίσουν το κόστος της οικονομικής κρίσης αποκλειστικά στους δανειολήπτες, ωσάν τα πιστωτικά ιδρύματα να μην αποτέλεσαν ποτέ κομβικό παράγοντα στη δυσμενή εξέλιξη των οικονομικών δεικτών. Τέτοιες νομοθετικές πρωτοβουλίες, με τα όποια προβλήματα συνταγματικότητας των επιμέρους διατάξεών τους που θα αντιμετωπίσουν, δεν προσφέρουν καμιά λύση στο σύνολο της οικονομίας, αλλά, αντίθετα, θα δημιουργήσουν ένα κύκλωμα εκμετάλλευσης των καταχρεωμένων οφειλετών.
Προφανώς υπάρχει το ζήτημα των λεγομένων «στρατηγικών κακοπληρωτών». Είναι ένας μύθος που πλάστηκε προκειμένου να δικαιολογήσει την επιβολή τέτοιων δρακόντειων ρυθμίσεων, εις βάρος προσώπων που βρίσκονται στην αντίπερα όχθη: δηλαδή των μισθωτών και των συνταξιούχων, που σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να θεωρηθούν στρατηγικοί κακοπληρωτές. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι το τραπεζικό σύστημα, με τα εφόδια που έχουν προσφέρει σε αυτό οι μνημονιακές κυβερνήσεις, με κυριότερο αυτό της άρσης του απορρήτου των τραπεζικών συναλλαγών και της δυνατότητας διασταυρώσεων οικονομικών στοιχείων, δεν δικαιούται πλέον να μιλά για περιορισμένη δυνατότητα αντιμετώπισης τέτοιων οφειλετών.
Δύο προτάσεις
Επιστρέφοντας όμως στο κύριο θέμα, που είναι η προστασία του δανειολήπτη -καταναλωτή, είναι προφανές ότι, για να αποτραπεί η κοινωνική και οικονομική κρίση που θα επιφέρουν τα μέτρα αυτά, θα πρέπει να θεσπιστούν διατάξεις που να επαναφέρουν την ισορροπία στη συναλλακτική σχέση μεταξύ πιστωτικού ιδρύματος και δανειολήπτη.
Ας δούμε δύο προτάσεις:
Α. Αποκλεισμός της δυνατότητας του πιστωτικού ιδρύματος στη λήψη διωκτικών μέτρων πέραν του ενυπόθηκου ακινήτου.
Η συντριπτική πλειοψηφία των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων αφορά μέσους καταναλωτές και νοικοκυριά. Εκπληρώνει το κύριο μέλημα μιας οικογένειας για απόκτηση πρώτης κατοικίας.
Όπως δε είναι γνωστό, όλα τα στεγαστικά δάνεια διασφαλίζονται με προσημείωση υποθήκη επί του ακινήτου που αποκτάται.
Ενόψει λοιπόν τού ότι, κατά τη διαδικασία κατάρτισης της δανειακής σύμβασης στεγαστικού δανείου, το πιστωτικό ίδρυμα έλαβε υπόψη του όλους τους εναλλακτικούς κινδύνους και προχώρησε στη δανειοδότηση με σκοπό να αποκομίσει κέρδος που προέρχεται από τους τόκους του δανείου, θα πρέπει, νομοθετικά πλέον, οι αξιώσεις της τράπεζας να περιορίζονται στην εκποίηση του ενυπόθηκου ακινήτου και να μην επεκτείνονται στην ατομική περιουσία του οφειλέτη ή των εγγυητών. Άλλωστε, την αγορά του συγκεκριμένου ακινήτου δανειοδότησε η τράπεζα και μάλιστα στην αξία του ακινήτου που αυτή προσδιόρισε με τους μηχανικούς της.
Η συγκεκριμένη πρόταση, άλλωστε, δεν είναι καινοφανής, αποτελεί κανόνα σε άλλα νομικά συστήματα και έχει συζητηθεί σε επίπεδο θεωρίας από επιφανείς νομικούε στη χώρα μας.
Β. Η απαλλαγή του εγγυητή στην περίπτωση υπαγωγής στην «πτωχευτική διαδικασία» του πρωτοφειλέτη.
Το αλυσιτελές των διατάξεων του συγκεκριμένου νομοσχεδίου αναδεικνύεται και από την αδυναμία του να προστατεύσει τους εγγυητές μιας δανειακής σύμβασης, ακόμα και στην περίπτωση που εκποιηθεί το σύνολο της περιουσίας του πρωτοφειλέτη και έχει υπαχθεί αυτός στις ευεργετικές διατάξεις περί απαλλαγής του.
Έχουμε λοιπόν το οξύμωρο σχήμα, ενώ ο οφειλέτης με την εκποίηση της περιουσίας του θα έχει «μηδενίσει» την οφειλή του προς τους πιστωτές, την ίδια στιγμή να παραμένει υπεύθυνος με το σύνολο της περιουσίας του ο εγγυητής, για μια κυρία οφειλή υπέρ κάποιου που πλέον δεν οφείλει !
Ενόψει δε των υψηλών επιτοκίων υπερημερίας συνδυαστικά με τους θεσπισθέντες τόκους επιδικίας, που είναι υψηλότεροι του ανώτατου επιτοκίου των επιτοκίων υπερημερίας, θα παρουσιαστεί το φαινόμενο, σε περιπτώσεις όπου με την εκποίηση των ακινήτων του πρωτοφειλέτη έχει πληρωθεί λ.χ το ήμισυ της οφειλής, σε λίγα χρόνια ο εγγυητής να εξακολουθεί να οφείλει το αρχικό ποσό για το οποίο επήλθε η διαγραφή του χρέους του οφειλέτη που υπήχθη στις διατάξεις του πτωχευτικού νόμου.
Θα πρέπει λοιπόν να θεσπιστεί η απαλλαγή του εγγυητή σε περίπτωση περάτωσης της πτωχευτικής διαδικασίας, καθώς και η αναστολή των διωκτικών μέτρων κατά του εγγυητή από τον χρόνο ένταξης του πρωτοφειλέτη στη διαδικασία εκποίησης της περιουσίας του.
Αυτό αποτελεί πολιτική, ηθική και νομική αντινομία.
Θα είχε λοιπόν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να κατετίθετο στη Βουλή μια πρόταση νόμου που να επιχειρεί να θεσμοθετήσει τα παραπάνω.
