Εχουν περάσει τέσσερα χρόνια από την εποχή που στη ζωή μας μπήκε η λέξη «κορωνοϊός». Από τότε η καθημερινότητά μας άλλαξε, νέες συνήθειες εντάχθηκαν στη ρουτίνα των πολιτών. Η πανδημία ήταν διδακτική αναφορικά με τη θωράκιση του πληθυσμού, την επιδημιολογική επιτήρηση και την ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Ωστόσο, η κυβέρνηση φαίνεται ότι δεν συμμερίστηκε τις παραπάνω απόψεις, ούσα παρατηρητής των εξελίξεων. Καλύτερο -βάσει αποτελεσμάτων, χειρότερο- παράδειγμα από τη σημερινή συγκυρία δεν υπάρχει.
Ηδη από το τέλος του καλοκαιριού οι επιστήμονες προειδοποιούσαν όχι για κάποιο κύμα που θα αποφέρει εκατόμβες νεκρών, αλλά για μία επιδημιολογική έξαρση που θα πιέσει το σύστημα Yγείας και θα έχει αξιοσημείωτες συνέπειες στους πολίτες. Εξάλλου, «για την Πολιτεία, για το υπουργείο Υγείας δεν υπάρχει αποδεκτός αριθμός θανάτων», όπως είπε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη στην πρόσφατη συνέντευξη Tύπου αναφορικά με την πορεία του κορωνοϊού στη χώρα. Επομένως, μπορεί να μην είχαμε τον τεράστιο αριθμό θανάτων των προηγούμενων ετών, αλλά οι δεκάδες θάνατοι κάθε εβδομάδα από Covid-19 και οι πάνω από 1.000 από τον Σεπτέμβριο μέχρι σήμερα δεν αποτελούν πεδίο πανηγυρισμών.
Προειδοποιήσεις
Η έξαρση που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. Ενδεικτικά κάποιες προειδοποιήσεις από επιστήμονες:
* Στις 18 Αυγούστου ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Υγιεινής Γκίκας Μαγιορκίνης τόνιζε ότι «σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποτιμηθεί η Covid-19 όσον αφορά τον ευάλωτο πληθυσμό».
Στις 22 Σεπτεμβρίου ο καθηγητής Πνευμονολογίας Νίκος Τζανάκης σημείωνε πως «τα μηνύματα για τον φετινό χειμώνα δεν είναι ενθαρρυντικά, καθώς μας περιμένει τριπλή επίθεση γρίπης, κορωνοϊού και συγκυτιακού ιού (RSV)».
* Στις 6 Οκτωβρίου η πνευμονολόγος και επιμελήτρια στη ΜΕΘ Covid-19 στο Νοσοκομείο «Σωτηρία» Σοφία Πουρίκη εκτιμούσε ότι αναμένεται περαιτέρω αύξηση των κρουσμάτων, ενώ η πίεση στο ΕΣΥ θα εξαρτηθεί, μεταξύ άλλων, από την εμβολιαστική κάλυψη που θα πετύχουμε τους επόμενους δύο μήνες (δηλαδή μέχρι τέλη Νοεμβρίου).
* Στις 13 Οκτωβρίου η πρόεδρος της Ένωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας Σταματούλα Τσικρικά επισήμανε τη σημασία του εμβολιασμού για τον ευάλωτο πληθυσμό.
Το συμπέρασμα από τα παραπάνω είναι αφενός ότι υπήρχε η γνώση για το τι θα επακολουθούσε, αφετέρου ότι το εμβόλιο είναι διαθέσιμο, αναγκαίο και σωτήριο. Τι έκανε η κυβέρνηση Μητσοτάκη για να θωρακίσει τον πληθυσμό και να επικοινωνήσει θετικά το εμβόλιο; Τίποτα...
Ιχνηλάτηση και ΕΣΥ στο περιθώριο
Τα δύο πρώτα στοιχεία που μάθαμε ότι είναι απαραίτητα κατά την πρώτη φάση της πανδημίας είναι η έγκαιρη ιχνηλάτηση και η ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Στον τομέα της ιχνηλάτησης, οι ΚΟΜΥ του ΕΟΔΥ συνεχίζουν να διενεργούν δωρεάν τεστ στον πληθυσμό σε αρκετά σημεία της χώρας, ωστόσο τις ημέρες των εορτών συνέβη το εξής παράδοξο: στις αργίες δεν λειτουργούσαν. Δηλαδή, τις ημέρες που η διασπορά αυξήθηκε ραγδαία και εν αναμονή των οικογενειακών ρεβεγιόν, οι πολίτες δεν μπορούσαν να ελεγχθούν ενόψει του συγχρωτισμού με ηλικιωμένους ή ευπαθείς συγγενείς/ φίλους στα εορταστικά τραπέζια. Επίσης, πέρα από την ύπαρξη αυτή καθαυτή των Κινητών Ομάδων, η κυβέρνηση δεν καλλιέργησε την κουλτούρα του ελέγχου στους πολίτες.
Αναφορικά με το ΕΣΥ, η εικόνα από τα νοσοκομεία μιλάει από μόνη της. Το προσωπικό είναι κατά 3.000 λιγότερο από πέρυσι, οι κλίνες πολύ λιγότερες σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (3,5 ανά 1.000 κατοίκους έναντι 5,3 ανά 1.000 κατοίκους), η διασπορά και οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις κάνουν πάρτι στους θαλάμους, οι αναμονές για εξέταση φτάνουν και τις 8 ώρες κ.λπ. Τα κενά δε της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και η αδυναμία να αντιμετωπίσει τη ελαφριά νοσηρότητα έχουν ως αποτέλεσμα να μην απορροφάται η πίεση αυτών των περιστατικών και να μεταφέρεται στα νοσοκομεία, στους γιατρούς που ταλανίζονται από υπερεφημέρευση και άθλιες συνθήκες εργασίας.
Η χαμένη υπόθεση του εμβολίου
Η μεγαλύτερη αποτυχία της κυβέρνησης αναφορικά με την πανδημία του κορωνοϊού ενδεχομένως είναι ο εμβολιασμός. Ουδέποτε χειρίστηκε το θέμα με τρόπο που να ωθήσει μαζικά τους πολίτες στα εμβολιαστικά κέντρα. Ακόμα και σήμερα, που ο εμβολιασμός κρίνεται απαραίτητος μόνο για τις ευπαθείς ομάδες, οι αριθμοί δεν είναι ικανοποιητικοί. Οι δυνάμει 270.000 εμβολιασμοί με το επικαιροποιημένο εμβόλιο (210.000 εμβολιασμοί + 60.000 ραντεβού) και οι εκτιμήσεις ότι θα ξεπεράσουμε τελικά τις 300.000 χορηγήσεις δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιτυχία. Ακόμα και το γεγονός ότι πέρυσι έγιναν λιγότεροι εμβολιασμοί δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως άλλοθι. Η αποτυχία της κυβέρνησης στο συγκεκριμένο σκέλος γίνεται ακόμα μεγαλύτερη αν αναλογιστεί κανείς τις ευεργετικές επιπτώσεις του εμβολίου. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΟΔΥ Χρήστο Χατζηχριστοδούλου, από τους συνολικά 378 διασωληνωμένους από τον Σεπτέμβριο μέχρι και την περασμένη Τετάρτη, σήμερα οι εμβολιασμένοι με το επικαιροποιημένο εμβόλιο ήταν μόλις 2. Επίσης, από τους 1.028 θανάτους από τον Σεπτέμβριο, πάλι μόνο 2 ήταν εμβολιασμένοι.
Την Τετάρτη ο νέος υπουργός Υγείας Άδωνης Γεωργιάδης έσπευσε να ανακοινώσει καμπάνια υπέρ του εμβολιασμού και ακύρωση των προστίμων για τους ανεμβολίαστους, αλλά μάλλον το τρένο της ανοσίας χάθηκε για φέτος. Ήδη η επιδημιολογική πορεία των ιώσεων φαίνεται ότι πλησιάζει στο peak, για να ακολουθήσει η αποκλιμάκωση. Αυτό είπε και ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ την Τετάρτη, ενώ επιβεβαιώθηκε από την εβδομαδιαία έκθεση του ΕΟΔΥ την Πέμπτη. Ο αριθμός κρουσμάτων γριπώδους συνδρομής παρουσίασε αύξηση, όπως και ο αριθμός των εισαγωγών λόγω κορωνοϊού (+15%), των διασωληνωμένων ασθενών Covid, των θανάτων (93) και του ιικού φορτίου στα αστικά λύματα σε 5 από τις 10 περιοχές που ελέγχθηκαν. Επίσης, η θετικότητα για γρίπη παραμένει άνω του 10%. Η αύξηση που παρατηρήθηκε την τελευταία εβδομάδα πάντως ήταν μικρότερη σε σχέση με την αύξηση των προηγούμενων εβδομάδων, εκτός από τους θανάτους που αποτυπώνονται αργότερα. Επομένως, σε λίγες εβδομάδες το κύμα θα ξεκινήσει την πτωτική του πορεία. Μέχρι τότε θα πρέπει να σχεδιαστεί η καμπάνια, να αποδώσει, να κλείσουν οι πολίτες ραντεβού και να περάσει ένα διάστημα δύο-τριών εβδομάδων για να δράσει το εμβόλιο. Χρονικά, είναι απλά ανέφικτο.
Στον «κλάδο ελαίας» του Άδωνη Γεωργιάδη προς τους ανεμβολίαστους φαίνεται ακόμα μία αιτία για την αποτυχία της κυβέρνησης. Οι χειρισμοί της κυβέρνησης είχαν ως αποτέλεσμα τη χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη κατά την περίοδο των υψηλών επιδημιολογικών δεδομένων, τις συγκεντρώσεις αντιεμβολιαστών και την ενίσχυση αντιεπιστημονικών αντιλήψεων. Η κυβέρνηση επέλεξε την τιμωρία και τον αποκλεισμό των μη εμβολιασμένων, ενισχύοντας ουσιαστικά την αντίδρασή τους. Σήμερα το Μαξίμου, μέσω του Άδωνη Γεωργιάδη, ακυρώνει τις πρακτικές του παρελθοντικού εαυτού του. Αν αυτή η απόφαση θα αντιστρέψει την καχυποψία απέναντι στην επιστήμη και στις μεσαιωνικές απόψεις, θα φανεί το επόμενο διάστημα - αν και μάλλον είναι αμφίβολο.
Δυστυχώς, η υπόθεση του εμβολιασμού μοιάζει χαμένο παιχνίδι όσο η κυβέρνηση χειρίζεται το ζήτημα με τον τρόπο που το κάνει τα τελευταία χρόνια. Τουλάχιστον τον επόμενο χειμώνα ελπίζουμε να ακούσει τους ειδικούς και να ξεκινήσει καμπάνια ενημέρωσης πριν να είναι αργά για τη δημόσια Υγεία.
