Η λέξη «γιορτές» προκαλεί έναν πόνο, ένα σφίξιμο στο στήθος στους κατοίκους του Βλοχού και της Μεταμόρφωσης Καρδίτσας, των χωριών που έγιναν φαντάσματα και ερειπιώνες μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του Σεπτεμβρίου, όπου τίποτα δεν θα είναι όπως στο παρελθόν. Ξενομερίτες στον τόπο τους, σαν τους πρόσφυγες, εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και τα φετινά Χριστούγεννα «από νοικοκυραίοι» έγιναν φιλοξενούμενοι σε συγγενείς ή «νοικάρηδες» σε άλλα χωριά. «Βγάλτε μας από τον βούρκο» είναι ο λυγμός που ανεβαίνει από το στήθος τους.
Εδώ δεν ψήνουν μελομακάρονα και κουραμπιέδες. Μόνον βρίσκονται σε ουρές συσσιτίων ή στις δομές αλληλεγγύης όχι για δώρα γιορτινά, αλλά για να παραλάβουν είδη πρώτης ανάγκης: τρόφιμα, στρώματα, κουβέρτες. Τα σπίτια δεν είναι φωταγωγημένα, δεν στόλισαν δέντρα, δεν ακούγονται μουσικές και κάλαντα. Μόνο σιωπή και λάσπη. Σπίτια χωρίς τα αποτυπώματα της προηγούμενης ζωής, άδεια, χωρίς κουφώματα, με τη λάσπη να φτάνει μέχρι τη σκεπή, καλύπτοντας το λευκό του ασβέστη. Γκρεμισμένες σκεπές, γκρεμισμένες αποθήκες, σαπισμένα τριφύλλια, μουχλιασμένοι τοίχοι, λιμνάζοντα νερά στις αυλές και στα χωράφια, μπάζα μέσα στις αυλές, όλα σημάδια ότι εδώ η ζωή τελείωσε και πως ούτε τα Χριστούγεννα μπορούν να γεννήσουν νέα ελπίδα.
Πλαστικά χριστουγεννιάτικα δέντρα πεταμένα στις αυλές, καθώς δεν μεταφέρθηκαν ακόμη στις υπαίθριες χωματερές έξω από τα χωριά. Πλαστικά πιάτα στις βεράντες να στεγνώνουν. Στους δρόμους κυκλοφορούν μόνο σκυλιά και εκείνοι οι ντόπιοι που ακόμη καθαρίζουν λάσπες με το λάστιχο μέσα από τα κουφάρια των σπιτιών τους. Τη νύχτα απομένουν τα παλικάρια του χωριού με βάρδιες γιατί το πλιάτσικο ξεκίνησε. Στην πλατεία του ερειπωμένου Βλοχού φωταγώγησαν ένα δέντρο για να ξορκίσουν, όπως μας είπαν, το κακό, ελπίζοντας πως η ζωή θα ξαναγεννηθεί από τις λάσπες. Αυτοσχεδιάζουν για τον τρόπο φωταγώγησης καθώς το ρεύμα είναι κομμένο εδώ και μήνες. Ανοίγουν τις κούτες με τα φαναράκια που θέλουν να κρατήσουν τα παιδιά σε μια γιορτή για να εξευμενίσουν το κακό. Στήνουν «γιορτινό τραπέζι» στο ερειπωμένο χωριό-φάντασμα, ανταλλάσσουν ευχές μέσα στο κρύο για να ξανασμίξουν και να γίνουν συγχωριανοί, και μετά παίρνει καθένας τον δρόμο της «ξενιτιάς».
6.600 ευρώ για σπίτι και βαμβάκια
Το καλοκαίρι στον Βλοχό ζούσαν 380 κάτοικοι και σήμερα κανείς. Εγκατέλειψαν όλοι το χωριό τους. Στην αρχή, φιλοξενούμενοι σε σπίτια συγγενών. Αργότερα, νοίκιασαν επιπλωμένα σπίτια, περιμένοντας είτε να επιστρέψουν στα σπίτια τους είτε να τους χτίσουν» νέο οικισμό. Διχασμένοι οι κάτοικοι γιατί ο φόβος της νέας πλημμύρας καραδοκεί. «Εγώ θέλω να μείνω στο χωριό. Τώρα αναγκάστηκα να μετακομίσω στις εργατικές πολυκατοικίες στον Παλαμά. Το μόνο που έσωσα είναι αυτό το σιδερένιο κρεβάτι» μας λέει ο Γιώργος Κωνσταντίνου, τον οποίο συναντήσαμε με τη γυναίκα του, τη Γιώτα, να καθαρίζουν ακόμη λάσπες με το λάστιχο. Το πρωί στα πλημμυρισμένα, το βράδυ στον Παλαμά. Δηλώνει απελπισμένος γιατί δεν μάζεψε τα βαμβάκια -όλη η παραγωγή μονοκαλλιέργεια-, 35 τόνοι πήγαν στράφι. Χρωστάει στην τράπεζα για αγροεφόδια που είχε πάρει πριν από την πλημμύρα. Έλαβε μόνο την αποζημίωση των 6.600 ευρώ για τις οικοσκευές και για τα πλημμυρισμένα βαμβάκια, που όμως δεν ισοφαρίζουν το κόστος. Μειδίαμα και πικρό χαμόγελο όταν τον ρωτάω για τις φετινές γιορτές. «Οι λάσπες μας έπνιξαν και το μυαλό μας, δεν υπάρχει περιθώριο για χαρά και προγραμματισμό» μας απαντά…
Αντί διαγραφής χρεών, η ΔΕΗ ζητάει λεφτά
Στα αριστερά του δρόμου το βλέμμα συναντά πάνω σε μια σκεπή έναν αναποδογυρισμένο καναπέ και ένα δεμάτι από σαπισμένο χόρτο. Αυτή είναι η απόδειξη του ύψους των νερών που μετέφεραν ό,τι έβρισκαν στο διάβα τους. Όταν τα νερά αποσύρθηκαν, τα φερτά υλικά παρέμειναν στις σκεπές. Έξω από τα ερείπια δυο αυτοκίνητα κατεστραμμένα .Το σπίτι ανήκει στην Κατερίνα Κοκκαλιάρα και στον αδερφό της, που σήμερα αναγκάστηκαν να μετακομίσουν και να νοικιάσουν σπίτι στον Παλαμά. «Είμαι άνεργη και το επίδομα ενοικίου που μας υποσχέθηκαν ακόμη δεν μας το κατέβαλαν. Η ΔΕΗ αντί να διαγράψει τις προηγούμενες οφειλές, μας ζητάει τα χρήματα. Εγώ δεν θέλω να φύγω από το χωριό μου. Είμαι 45 χρονών και νιώθω ξεριζωμό…» μας εξομολογείται η Κατερίνα, την οποία συναντήσαμε στον Παλαμά Καρδίτσας, αναμένοντας στην πλατεία μαζί με άλλους συγχωριανούς της τη βοήθεια άγνωστου αποστολέα και περιεχομένου: δωροεπιταγές, ξηρά τροφή, ρουχισμός. Διακονία και επαιτεία. Όπως μετά τον Εμφύλιο περίμεναν οι ηττημένοι τη βοήθεια της αμερικανικής Undra.
Ωρες αναμονής και πολλές φορές χωρίς να παραλάβουν τίποτα. «Έρχονται και γιορτές. Πουθενά δεν είδα το κράτος, ας είναι καλά οι εθελοντές με την αλληλεγγύη τους και τις δωρεές τους» το παράπονό της… «Ήμασταν αρχοντοχώρι και τώρα ξεριζωμένοι. Έτσι μου ’ρχεται στο μυαλό το τραγούδι, η μάνα Σμύρνη καίγεται και ο Βλοχός πνίγεται» μας λέει η Ελευθερία, η οποία ώρες αναμένει τη βοήθεια. «Μας κατάντησαν να διακονεύουμε, γάλα, ρύζια, χλωρίνες, γιατί χρήματα δεν βλέπουμε από πουθενά. Αν δεν είχα εγγόνια, θα πήγαινα να ζήσω με τα ζωντανά μου, όσα μου απέμειναν, πάνω στο βουνό. Απελπισία. Αν δεν ήταν οι εθελοντές, θα ήμασταν νηστικοί» τα λόγια σαν «καρφιά» της Άρτεμης Ράικου, η οποία εγκατέλειψε το σπίτι της στον Βλοχό γιατί σώθηκαν μόνο πέντε σιδερένιες καρέκλες. Νιώθει πως έφυγε με τη βία γιατί, όπως μας εξομολογείται, από τα 100 της πρόβατα πνίγηκαν τα 40 και 1.500 μπάλες από χόρτο σάπισαν στις αποθήκες, καταστράφηκαν. Σήμερα πληρώνει ενοίκιο στο χωριό Ματαράγκα και επιδότηση κρατική δεν έλαβε. Πηγαινοέρχεται καθημερινά διανύοντας 18 χιλιόμετρα με το αντίστοιχο κόστος για να φροντίσει τα ζωντανά της που είναι σε ασφαλές μέρος. Εκεί θα προτιμούσε να ζει και οι γιορτές δεν την αφορούν. Έχει άλλα βάσανα…
Από τους 260 κατοίκους έμειναν 8
Σε απόσταση μόλις 10 λεπτών από τον Βλοχό η μισή ταμπέλα «Μεταμόρφωση» στην είσοδο του χωριού είναι καλυμμένη από φερτά υλικά. Χωριό-φάντασμα. Από τους 260 μόνιμους κατοίκους σήμερα επιμένουν να μένουν στο χωριό μόνο οκτώ. Όσοι είχαν δίπατο σπίτι. Οι άλλοι ξενιτεύτηκαν σε χωριά της Θεσσαλίας. Ο όγκος του νερού είναι αποτυπωμένος στους τοίχους, φτάνoντας τις περισσότερες φορές μέχρι την κεραμοσκεπή. Άδεια σπίτια, ταβάνια που καταρρέουν. Η ζωή που μετατράπηκε σε μπάζα το φθινόπωρο σήμερα είναι μια τεράστια χωματερή έξω από το χωριό δίπλα στον ποταμό. Δυσοσμία και αποφορά γιατί εκεί παραμένουν άθαφτα οικόσιτα πνιγμένα ζώα. Γεμάτος σκουπίδια και ο ποταμός. Υγειονομική βόμβα. Ελάχιστα τα ίχνη ζωής. Κανένα ίχνος γιορτής και Χριστουγέννων. Στην πλατεία της Μεταμόρφωσης μια 70χρονη γυναίκα -η οποία θέλει να κρατήσει την ανωνυμία της- θυμάται τις προηγούμενες χριστουγεννιάτικες γιορτές στην πλατεία με το έθιμο της γουρουνοσφαγής, που στήνανε καζάνια, τρώγανε τις τσιγαρίθρες και πίνανε τα τσίπουρα όλοι μαζί. Το «μαζί» πια ξεριζώθηκε και αγωνιούν αν θα συνυπάρξουν ξανά στο χωριό τους.
Προτεραιότητα είναι το ξεμπάζωμα
«Ο πρωθυπουργός μάς υποσχέθηκε ότι θα ανοικοδομηθούν 200 νέες κατοικίες στα Καλυβάκια χωρίς να μας πει χρονοδιάγραμμα» μας ενημερώνει ο πρόεδρος της κοινότητας Πέτρος Κοντογιάννης. Η πλειονότητα των κατοίκων θέλει να μεταφερθεί σε ασφαλές μέρος γιατί δεν είναι η πρώτη φορά που πνίγηκε το χωριό τους. «Η πρώτη φορά ήταν το 1953, η δεύτερη το 1994, η τρίτη τώρα. Αν δεν γίνουν τα αναχώματα, θα ξαναπνιγούμε εμείς και οι καλλιέργειές μας» μας λέει ο Βάιος Ντάνος, που τον συναντήσαμε να καθαρίζει και να ξεμπαζώνει το καφενείο του. Το σπίτι του καταστράφηκε και αυτός με τη γυναίκα του έχουν μετακομίσει στο χωριό Ιτέα της Λάρισας. Κανένας προγραμματισμός για τις γιορτές. Οι λάσπες και το ξεμπάζωμα είναι προτεραιότητα.
Μας ξερίζωσαν με την αδιαφορία
Η Ελένη Κώτση έφυγε από τη Μεταμόρφωση και σήμερα φιλοξενείται στον Παλαμά. Τη συναντήσαμε στην ουρά για το συσσίτιο του Δήμου Παλαμά, που επανήλθε τις τελευταίες ημέρες λόγω των γιορτών των Χριστουγέννων. «Πολύτιμο ακόμη και αυτό το γεύμα» μας λέει χαμηλώνοντας τα μάτια. Πολλοί αρνούνται να μιλήσουν και να φωτογραφηθούν. Ντρέπονται για την κατάστασή τους. Τριακόσιες μερίδες φαγητού διανέμονται καθημερινά σε ένα οίκημα της αρχιεπισκοπής. Εκεί συναντήσαμε και τη φιλόλογο Βαγγελία Παπανικολάου, η οποία μας είπε πως καλώς ξεκίνησαν και πάλι τα συσσίτια -τα οποία είχαν διακοπεί -γιατί χωρίς ηλεκτρική κουζίνα αναγκάζονταν να τρώνε έξω και να πληρώνουν. «Μας ξερίζωσαν με την αδιαφορία τους, μας κάνουν να νιώθουμε ξένοι στον τόπο μας. Ποια Χριστούγεννα και ποιες γιορτές. Φόβος, πόνος, ένας σφυγμός για αυτά που μας βρήκαν» η απάντησή της στο ερώτημα αν περιμένει τις γιορτές.
Αναχωρώντας από τη Μεταμόρφωση πέρασα από τα νεκροταφεία και την εκκλησία του χωριού. Τα περισσότερα μνήματα κατεστραμμένα, οι σταυροί σπασμένοι. Λίγο πιο πέρα τα ξύλινα στασίδια της εκκλησίας και τα χαλιά στέγνωναν έξω από το προαύλιο του ναού. Επόμενη στάση σε ένα κέντρο διανομής αλληλεγγύης και πρώτης βοήθειας του Δήμου Παλαμά. Γίνεται η «μάχη της κουβέρτας», καθώς ήρθαν καινούργια δέματα πριν από λίγο. «Εκατόν είκοσι περίπου πλημμυροπαθείς με τον ΑΜΚΑ τους εξυπηρετούνται καθημερινά» μας λέει ο Βάιος Τούντας, δημοτικός υπάλληλος. Γεμίζουν το καρότσι της λαϊκής ή τις πλαστικές μπλε σακούλες και αναχωρούν. Καθημερινό το δρομολόγιο της διακονίας. Η Πολιτεία αναζητείται, παρούσα είναι μόνο η αλληλεγγύη των πολιτών. Σπίτια που κόπηκαν στα δυο και οι φωτογραφίες που παρέμειναν στον τοίχο ή ο γιούκος με τις φλοκάτες και τα στρώματα είναι η υπόμνηση της ζωής που χάθηκε. Διακόσια τέτοια χαλάσματα στον Παλαμά. Η 74χρονη Παρασκευή Τάντου, που κάθεται μπροστά στα χαλάσματα του σπιτιού της, θρηνεί τον 105 ετών πατέρα της που πέθανε από το μαράζι του πριν από μια εβδομάδα. «Δεν φοβάμαι πια για τίποτα» ο απελπισμένος λόγος της. Μας αποχαιρέτησε, συνεχίζοντας να πετάει με τον κουβά τα μπάζα της προηγούμενης ζωής της στον κάδο. Ο Άγιος Βασίλης δεν θα βρει φέτος τον δρόμο για τα πλημμυρισμένα.
