Κανείς δεν διαφωνεί ότι ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η προαγωγή της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου συνυπάρχουν με την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, την ασφάλεια, την εξάλειψη των διακρίσεων και της φτώχειας. Η κυριότερη παράμετρος της ανάπτυξης μιας χώρας δεν είναι τίποτε άλλο παρά πόσο σέβεται και υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα κινδυνεύουν όταν τη διαχείρισή τους έχουν άνθρωποι που ασκούν εξουσία, χωρίς να είναι εμβαπτισμένοι στη δικαιοσύνη με την πλατιά της έννοια, στην αγάπη, στον σεβασμό, την κατανόηση, τη συμπόνια, όπως θα έλεγε ο Μαχάτμα Γκάντι, χωρίς να έχουν δεξιότητες ενσυναίσθησης. Ένας από τους τόπους όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα δοκιμάζονται είναι οι χώροι κράτησης, οι φυλακές. Η ρητορική πως ο κρατούμενος είναι φορέας δικαιωμάτων με ίδιο περιεχόμενο με τον ελεύθερο πολίτη περισσεύει. Δεν φτάνουν μόνο νομοθετήματα καλών προθέσεων και εξαγγελίες.
«Φυλακή και ελευθερίες: επικίνδυνες σχέσεις» έλεγε ο καθηγητής Καρύδης. Εμείς όλοι που πιστεύουμε πως μέσα στις φυλακές κρύβονται διαμάντια, που χρέος όλων μας είναι να τα επεξεργαστούμε για να λάμψουν. Ας βάλουμε τα δυνατά μας για αλλαγή παραδείγματος στην αντιμετώπιση των κρατούμενων και την ένταξή τους δίπλα μας με την αξιοποίηση του «άχρονου» χρόνου τους, όπως μας λέει η αγαπητή Άλκηστις Κοντογιάννη.
Η Πολιτεία, οι πνευματικοί ταγοί του τόπου, η Αυτοδιοίκηση, που στο Ναύπλιο είναι πανταχού παρούσα και μπράβο της, ο καθένας από μας ας βάλουμε ένα χεράκι η φυλακή να ανοίξει τις πόρτες της προς την κοινωνία και οι κρατούμενοι να τύχουν ευκαιριών επανένταξής τους με νέες πρακτικές, όπως την ημιελεύθερη διαβίωση, τη συνάντηση τα σαββατοκύριακα με τις οικογένειές τους, την τμηματική έκτιση βραχυπρόθεσμων ποινών και άλλα εναλλακτικά ή συμπληρωματικά της έκτισης μέτρα. Αλλά και εμείς όλοι να μπούμε στη φυλακή. Η Δικαιοσύνη δεν πρέπει να σταματά στην πόρτα της. Η εκπαίδευση, επίσης, δεν πρέπει να σταματά στην πόρτα της. Η τέχνη δεν πρέπει να σταματά στην πόρτα της. Η πόρτα της φυλακής ανοιχτή στην κοινωνία. Η κοινωνία μέσα για να αλληλεπιδράσει με τους κρατούμενους, όπως απόψε, καλή ώρα, σε αυτή την ξεχωριστή φυλακή, την Αγροτική Φυλακή Τίρυνθας. Σε μία αγροτική φυλακή, ένα βήμα πριν την ελευθερία, που το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου είναι παρόν εδώ και πολλά χρόνια. Μια φυλακή που ακόμη κι αν δεν έχει εκσυγχρονιστεί, όπως θα μπορούσε να έχει γίνει με τις αγροτικές φυλακές με σύγχρονα εργαστήρια επεξεργασίας των προϊόντων που παράγουν, δεν παύει, με την άγρυπνη φροντίδα των δύο γεωπόνων της, να φέρνει τον κρατούμενο σε επαφή με τη γη, τη βλάστηση, τα ζώα, τη φύση, που από μόνο του αυτό αποτελεί θεραπεία της ψυχής και μετρίασμα του πόνου της στέρησης της ελευθερίας.
Η ευθύνη βαρύνει όλους μας για την προτεραιοποίηση από την Πολιτεία της ένταξης των κρατούμενων έναντι της ασφάλειας των φυλακών. Τα εργαλεία γνωστά: εκπαίδευση, εκπαίδευση, εκπαίδευση! Τέχνη, τέχνη, τέχνη! Και όλοι μας δίπλα στον κρατούμενο. Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έλεγε πως ο άνθρωπος δικαιούται να κοιτά τον άλλο από ψηλά μόνο όταν πρέπει να τον βοηθήσει να σηκωθεί. Αλλιώς, δίπλα του. Όλοι εμείς, οι εκτός των τειχών, οι δυνατοί, οι καλοβολεμένοι υπερασπίζοντας τα δικαιώματα των ευάλωτων ομάδων, όπως είναι οι κρατούμενοι, δεν προσφέρουμε μόνο τα αυτονόητα σ’ αυτούς, αλλά αναβαθμίζουμε και εξελίσσουμε το ανθρώπινο γένος, καθ’ ό ετάχθημεν.
* Η Ξένη Δημητρίου είναι εισαγγελέας του Αρείου Πάγου ε.τ. Το κείμενο στηρίζεται στο χαιρετισμό που απηύθυνε στις εκδηλώσεις του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στις Αγροτικές Φυλακές Τίρυνθας
