Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αραιές νεφώσεις
16 °C
14.2°C17.9°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.8°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
14.4°C17.0°C
1 BF 86%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
17 °C
16.5°C17.2°C
3 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
14 °C
13.9°C15.2°C
0 BF 72%
Παλίγκρεμνος / Ο βράχος - μνημείο της Κρήτης απειλείται με χτίσιμο ξενοδοχείου
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Παλίγκρεμνος / Ο βράχος - μνημείο της Κρήτης απειλείται με χτίσιμο ξενοδοχείου

ΚΡΗΤΗ

Στα χωριά οι παππούδες μάς συμβούλευαν, για να μάθουμε την ηλικία ενός πλάτανου, να πάρουμε αγκαλιά τον κορμό του και να ενώσουμε τα χέρια. Κάθε ένα από τα μικρά ή μεγαλύτερα σώματά μας αντιστοιχούσε σ’ έναν απ’ τους αιώνες που μετρούσαν οι ρίζες του δέντρου μέσα στη γη. Έτσι, σαν να βγήκε από μια καλοκαιρινή ανάμνηση, χίλιοι πεντακόσιοι άνθρωποι άπλωσαν την Κυριακή που μας πέρασε (15/5) τα χέρια γύρω από έναν πελώριο βράχο στην Κρήτη. Έναν βράχο που μετρά κάμποσους αιώνες ύπαρξης κι αποτελεί σημείο αναφοράς για όλες τις γενιές των ανθρώπων που βρέθηκαν στην πελώρια σκιά των 80 μέτρων του. 

Ο βράχος αυτό, με τ’ όνομα Παλίγκρεμνος και τον κατακόρυφο εντυπωσιακό σχηματισμό του, βρίσκεται στον παραθαλάσσιο Πλακιά Ρεθύμνου στη Νότια Κρήτη. Θεωρείται γεωλογικό τοπόσημο και σπανίας αξίας μνημείο για το νησί, κινδυνεύει όμως να πλακώσει αυτόν και την μακρά του ιστορία η παλίρροια της τουριστικής ανάπτυξης. 

Μόλις στις αρχές Μαΐου ξεκίνησε να επιχειρείται η οικοδόμηση υπόσκαφης ξενοδοχειακής μονάδας με 7 δωμάτια και 14 κλίνες (φυτεμένης δηλαδή μέσα στον βράχο, με το κτήριο να εκτείνεται πάντως σ’ έναν όροφο 3.3 μέτρων και να καλύπτει 256 τ.μ), έναν ακόμη υπόσκαφο ανεξάρτητο χώρο, εγκατάσταση πάρκινγκ για 9 αυτοκίνητα και κάμποσα ακόμη συνοδά έργα, που απαιτούνται για τη λειτουργικότητα και προσβασιμότητα των καταλυμάτων, όπως είναι η κατασκευή δρόμων, δικτύου υδροδότησης, αποχέτευσης και ηλεκτροδότησης.

Έγιναν βράχος για τον βράχο τους

Οι άνθρωποι της περιοχής βρέθηκαν αντιμέτωποι μ’ ένα πρωτοφανές θέαμα, κατά τα οποίο μπουλντόζες βρίσκονταν στην κορυφή του βράχου, γραντζουνώντας τη ράχη του για τις πρώτες ισοπεδώσεις. Η αντίδραση ήταν άμεση, συλλογική κι εμπνευσμένη. Με σύνθημα «ο βράχος για τον βράχο μας θα γίνουμε εμείς», εκατοντάδες άνθρωποι πιάστηκαν χέρι-χέρι και σχημάτισαν μια αλυσίδα που αγκάλιαζε το δικό τους υπεραιωνόβιο δέντρο όχι για να εντοπίσει την ηλικία του αλλά για να το προστατέψει απ’ την περαιτέρω ανυπολόγιστη καταστροφή.

Ταυτόχρονα με την κινηματική δράση, ο Δήμος Αγίου Βασίλειου, στον οποίο ανήκει διοικητικά η περιοχή, προχώρησε στην κατάθεση ασφαλιστικών μέτρων για την παράνομη διάνοιξη δρόμων και με αίτημα τη διακοπή των εργασιών, πετυχαίνοντας, για την ώρα, σε συνδυασμό με την κοινωνική πίεση, την προσωρινή τους παύση (σ.σ η προσφυγή θα εξεταζόταν χθες). Όπως εξηγεί στην ΑΥΓΗ ο δήμαρχος Γιάννης Ταταράκης, «το Παλίγκρεμνο είναι το τοπόσημο της περιοχής του Πλακιά. Όταν λες Πλακιάς, είναι συνυφασμένος με θάλασσα και Παλίγκρεμνο». 

Η διαδρομή για την επίμαχη εγκατάσταση φαίνεται να ξεκινά το 1968, μετά από πώληση περιοχής 160 στρεμμάτων, συμπεριλαμβανομένου του βράχου και του γκρεμού του (!), στην οικογένεια των σημερινών ιδιοκτητών. Το 1993, 34 στρέμματα δασικής έκτασης αποχαρακτηρίστηκαν και αποδόθηκαν προς δόμηση. Το 2017 οι ιδιώτες εξασφάλισαν την κρίσιμη για την οικοδομική άδεια οριοθέτηση του αιγιαλού και της παραλίας σε σχέση με την περιουσία τους. Το 2019 η επένδυση εντάχθηκε σε πρόγραμμα του ΕΣΠΑ εξασφαλίζοντας 200.000 ευρώ απ’ τα 400.000 ευρώ που είναι η συνολική δαπάνη (Νέα Κρήτη, 18.05.2022).

Πράσινο φως από… Μπακογιάννη

Στην προσπάθεια οικοδόμησης αντιτάχθηκε ομοφώνως το τοπικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής Ρεθύμνου. Τον Απρίλιο ωστόσο η οικοδομική άδεια έφτασε κανονικά στα χέρια των ιδιωτών, χάρη στην αντίθετη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής (ΚΕΣΑ) στην Αθήνα, στο οποίο προεδρεύει ένας άνθρωπος με… οικείο όνομα, ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος Ευθύμιος Μπακογιάννης.

Ολα αυτά θα είχαν αποτραπεί αν ο Παλίγκρεμνος είχε ανακηρυχθεί προστατευόμενο μνημείο. «Είναι μία από τις μεγαλύτερες επιφάνειες ρήγματος που έχουμε στην Ελλάδα. Μπορούμε να τη δούμε, να την ακουμπήσουμε, να τη μελετήσουμε», λέει στην ΑΥΓΗ ο γεωλόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης Χαράλαμπος Φασουλάς. Η επιφάνεια που αντικρίζουμε βρισκόταν υπόγεια στη γη και αποκαλύφθηκε στη συνέχεια με τη διάβρωση, την κίνηση των ρηγμάτων και τους αναρίθμητους σεισμούς. Τα σημάδια, στην ευρύτερη περιοχή, είναι ακόμη εκεί. «Γύρω στα δύο μέτρα πάνω απ’ τη σημερινή στάθμη της θάλασσας υπάρχει ένα οριζόντιο αυλάκι χαραγμένο στα βράχια, το οποίο υποδηλώνει τη στάθμη που είχε η θάλασσα το 365 μ.Χ., όταν συνέβη σεισμός άνω των 8 ρίχτερ, ο μεγαλύτερος που ξέρουμε ότι έχει υπάρξει στην περιοχή της Μεσογείου».

ΠΛΑΚΙΑΣ

«Μα τι θα βλέπουν ως θέα, όταν έχουν χτίσει πάνω σε αυτή;»

Μιλώντας στην «Α», μέλη του κινήματος περιγράφουν τη σημασία του Παλίγκρεμνου για την περιοχή και την κεντρική θέση που έχει στις αναμνήσεις τους

Η θέα της μπουλντόζας πάνω στον βράχο κινητοποίησε άμεσα τον κόσμο. Μέσα σ’ ελάχιστες ώρες η σελίδα αντιπληροφόρησης του κινήματος «Save Paligremnos - Sos Plakias» βρέθηκε να μετρά πάνω από 3.000 μέλη κι αναρίθμητες ιδέες για δράσεις προστασίας του μνημείου. Όλος αυτός ο κόσμος, που αποτελείται από κατοίκους, τοπικές επιχειρήσεις, αφοσιωμένους τουρίστες στο μέρος ακόμη και για δεκαετίες, συντονίζει τις κινήσεις του μέσα από διαδικτυακές συνελεύσεις και ομάδες εργασίας. Απ’ το μεγάλο πανό «Sos Plakias» που κρέμασαν δύο αναρριχητές στον βράχο μέχρι τον συντονισμό για τα μπλουζάκια και τις αφίσες, όλων των ειδών οι πρωτοβουλίες βασίστηκαν στην αποτελεσματικότητα της συλλογικής αυτοοργάνωσης.

Μιλώντας στην ΑΥΓΗ, μέλη του κινήματος περιγράφουν τη σημασία του Παλίγκρεμνου για την περιοχή και την κεντρική θέση που έχει στις αναμνήσεις τους. «Θυμάμαι αυτό το μέρος από παιδί. Όλη αυτή η εικόνα με τον βράχο, τις σπηλιές απ’ τα παλιά ορυχεία, τον διάδρομο που περνάει μέσα απ’ τα τούνελ, έκανε τη φαντασία μας να δουλεύει. Πειρατές βλέπαμε, κουρσάρους», λέει ο κ. Γιώργος, 62 ετών, που είναι απ’ την περιοχή του Πλακιά. Απ΄ τη μεριά του, ο Γιώργος Πριναράκης, 41 ετών, συνοδός βουνού, αναπολεί τις βόλτες με τη δικιά του παρέα, ενώ έχει την εικόνα να περνά μικρός δίπλα απ’ τον επιβλητικό βράχο, χωρίς όμως να τον παρατηρεί. «Όταν μπήκα μετά στον κόσμο της αναρρίχησης, αισθάνθηκα το δέος».

Ο Παλίγκρεμνος αποτελεί πόλος έλξης γι’ αναρριχητές απ’ όλη τη χώρα. «Αισθάνεσαι τόσο μικρός μπροστά στον τεράστιο καθρέφτη του κι είναι ένας καθρέφτης λείος σαν να έχει περαστεί ολόκληρος σχεδόν με γυαλόχαρτο», λέει για την ξεχωριστή αίσθηση που μεταφέρει η Αγγελική Γιαννακάκη, επίσης συνοδός βουνού, 32 ετών και κάτοικος του Ρεθύμνου. Θυμάται ότι με την οικογένειά της δεν πήγαιναν για μπάνιο στις θάλασσες «πάνω» όπου έμεναν κοντά, αλλά «παρακάτω», ώστε ν’ ατενίσουν το Λιβυκό πέλαγος. «Είναι το τοπόσημο του Πλακιά, το σύμβολο, η Ακρόπολή του», συμπληρώνει ο Γιάννης Χατζηγιαννάκης 48 ετών, κάτοικος Ηρακλείου, που επισκέπτεται συχνά όμως το μέρος κι αγωνίζεται μέσα από περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες να μη γίνει η Κρήτη ένα απέραντο εργοτάξιο για κάθε είδους επενδυτική δραστηριότητα.

Στο επιχείρημα ότι η εγκατάσταση της μονάδας θα ενίσχυε την τουριστική κίνηση η Αγγελική απαντά ότι «οι άνθρωποι δεν έρχονται για τα ξενοδοχεία, απλά τα χρειάζονται για να μείνουν το βράδυ. Δεν έρχονται όμως επειδή έχει μια ωραία βίλα πάνω στον βράχο». «Μα τι θα βλέπουν ως θέα, αφού θα βρίσκονται πάνω στο ίδιο το γεωλογικό μνημείο;», αναρωτιέται ο Γ. Πριναράκης. Με τον κ. Γιώργο να μιλάει για έναν αγώνα που είναι και πολιτικός, «απέναντι σε μια νοοτροπία που θεωρεί ότι τα πάντα μπορούν να πουληθούν, ν’ αγοραστούν, να μπουν σ’ ένα χρηματιστήρι».

Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και όσα δεν πρόλαβε πριν τις εκλογές

Στην Ελλάδα, δυστυχώς, η ανάγκη προστασίας του γεωπεριβάλλοντος δεν είναι επαρκώς κατανοητή, ούτε ευρέως διαδεδομένη, τονίζει στην ΑΥΓΗ η Κατερίνα Τσουκαλά, από την ομάδα Περιβάλλοντος του ΣΥΡΙΖΑ στην Κρήτη. Πράγμα που εξηγεί γιατί δεν έχει κατοχυρωθεί, ενώ έχει προταθεί ήδη από τη δεκαετία του ’80, η προστασία ολόκληρου του ακρωτηρίου όπου βρίσκεται το ιδιαίτερο αυτό τοπίο. Μάλιστα στην πρώτη ομάδα μελετητών ανήκε και ο τ. υφυπουργός Περιβάλλοντος με την τωρινή κυβέρνηση της Ν.Δ. Δημήτρης Οικονόμου (Καθημερινή, 7.12.2019).

Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το θέμα αναδείχτηκε από τις βουλεύτριες του κόμματος Χαρά Καφαντάρη (κατέθεσε δύο ερωτήσεις στη Βουλή) και Κατερίνα Ιγγλέζη.

Η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία δεν μπόρεσε τελικά να ευοδωθεί, λόγω αλλαγής της κυβέρνησης. «Θα περιλάμβανε τροποποίηση του ν. 1650/1986, όπως αυτός τροποποιήθηκε από το ν. 3937/2011, έτσι ώστε οι γεώτοποι να θεωρούνται άμεσα προστατευτέα αντικείμενα και να μην επιτρέπονται οιεσδήποτε παρεμβάσεις εντός ή πλησίον αυτών, που αλλοιώνουν τον χαρακτήρα τους», σημειώνει η Κ. Τσουκαλά.

Ερώτηση στη Βουλή

Σ' ερώτηση σχετικά με την προστασία του Παλίγκρεμνου προχώρησαν την Τετάρτη (18/5) οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ στην Κρήτη, μετά από πρωτοβουλία του βουλευτή Ρεθύμνου και τομεάρχη Υγείας Ανδρέα Ξανθού. Απευθυνόμενοι στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σρέκα τον ρώτησαν α) Γιατί δεν έχει κάνει δεκτό το αίτημα του Δήμου Αγίου Βασιλείου και των υπόλοιπων επιστημονικών και κοινωνικών φορέων για τη θεσμοθετημένη προστασία της περιοχής του Παλίγκρεμνου, με το χαρακτηρισμό της ως «ιδιαίτερου φυσικού κάλλους»; β) Σε ποιες ενέργειες θα προχωρήσει ώστε να ανακληθεί η θετική για την επένδυση απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής; γ) Αν σκοπεύει να προχωρήσει στον χαρακτηρισμό της περιοχής του Παλίγκρεμνου, με βάση τον νόμο 3937/2011, ως γεώτοπου.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL