29 Απριλίου 2022: Παραιτείται από την θέση του ο Φαμπρίς Λεζερί, ο εκτελεστικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex), μετά την έκθεση της OLAF, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων που διερευνά τη διαφθορά στα όργανα της Ε.Ε., το περιεχόμενο της οποίας δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιήσει οι ευρωπαϊκοί θεσμοί.
Η Frontex έχει ενοχοποιηθεί για παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών, που, ακυρώνοντας διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των πιο ευάλωτων ομάδων, τις περισσότερες φορές τους οδηγεί στον θάνατο και στο υγρό νεκροταφείο της Μεσογείου. Ο επικεφαλής του Οργανισμού συγκάλυψε στοιχεία για τις παράνομες επαναπροωθήσεις αλλά και τις καταγγελίες για παρενοχλήσεις και ανάρμοστη συμπεριφορά. Η OLAF αναγκάστηκε να διερευνήσει τις καταγγελίες για τη δράση όχι μόνο του επικεφαλής του Οργανισμού αλλά και άλλων δύο υψηλόβαθμων στελεχών του μετά τις αποκαλύψεις δίχρονης δημοσιογραφικής έρευνας από περιοδικά και εφημερίδες όπως: Le Monde, The Guardian, Der Spiegel, Republik, SRF Rundschau.
Τι κατέδειξε η δημοσιογραφική έρευνα: 957 αιτούντες άσυλο, από τον Μάρτιο του 2020 έως τον Σεπτέμβριο του 2021, επαναπροωθήθηκαν (pushback) από τους άνδρες της Frontex. Πληροφορίες της ιστοσελίδας Politico αναφέρουν ότι, στην επίμαχη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Frontex, οι εκπρόσωποι της Ελλάδας, της Ουγγαρίας και της Πολωνίας στήριξαν τον Φαμπρίς Λεζερί και τις παράνομες δράσεις του. Εκλεκτός της κυβέρνησης Μητσοτάκη ο μέχρι πρότινος επικεφαλής του Οργανισμού. Η κυβέρνηση της Ν.Δ. επέλεξε να τον βραβεύσει σε ειδική τελετή στις αρχές του χρόνου για τη συμβολή του και την αρωγή του στην αντιπροσφυγική πολιτική και την αντιμετώπιση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης, αν και οι καταγγελίες για παράνομα pushbacks υπήρχαν από τον Οκτώβριο του 2020.
Αμετανόητος ο Μηταράκης
Με τον πρώην επικεφαλής του Οργανισμού επέλεξε πριν από ένα μήνα να φωτογραφηθεί στο Φόρουμ των Δελφών ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Νότης Μηταράκης, ο οποίος δηλώνει αμετανόητος ακόμη και τώρα, επιμένοντας πως τα σύνορά μας θα εξακολουθούν να φυλάσσονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, γιατί η φύλαξη αυτή βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία με την εφαρμογή των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Γιατί άραγε επιμένει η κυβέρνηση στην πολιτική επαναπροωθήσεων, παρά τον διεθνή της διασυρμό; Γιατί έχει απομείνει μόνη της στον κατηφορικό δρόμο, όταν ακόμη και η γειτονική χώρα, η Ιταλία, όχι μόνο δεν ακολουθεί την πολιτική του πνιγμού των προσφύγων αλλά έχει ακυρώσει τους ρατσιστικούς και απάνθρωπους νόμους του Σαλβίνι, οδηγώντας τον πρώην υπουργό Εσωτερικών αυτές τις ημέρες στο εδώλιο του κατηγορουμένου για την εγκληματική αντιπροσφυγική του πολιτική.
Η είδηση της παραίτησης ή της αποπομπής του επικεφαλής της Frontex δημιούργησε μια χαραμάδα, μια ελπίδα για τερματισμό της βάναυσης αντιμετώπισης των προσφύγων, που, αντί να τελειώνουν τα βάσανά τους, τους επιστρέφουν στην Τουρκία, την οποία φρόντισαν να βαφτίσουν ασφαλή χώρα, τους αφήνουν αβοήθητους ή τους καταδιώκουν στα νερά της Μεσογείου, χωρίς το όνειρό τους να γίνει πραγματικότητα. Όμως μια παραίτηση, από μόνη της, δεν αλλάζει την πολιτική ενός Οργανισμού, η αποστολή του οποίου είναι να θεωρεί «εχθρούς» τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Η σιωπή ή η καθυστέρηση των ευρωπαϊκών θεσμών να δώσουν απαντήσεις για την πολιτική των επαναπροωθήσεων μετά τον ορυμαγδό των αποκαλύψεων για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις παράνομες δράσεις της Frontex είναι ανησυχητική. Η ρωγμή για να δημιουργήσει ρήξη χρειάζεται επαγρύπνηση και συνέχιση της δημοσιογραφικής έρευνας.
Λεζερί, όπως λέμε Μηταράκης
Η επερχόμενη πολιτική αλλαγή θα στείλει στα αζήτητα της Ιστορίας τον κ. Μητσοτάκη και θα ξαναφέρει την Ελλάδα στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Την ίδια ώρα, θα συνεχίσουμε τη μάχη στην Ε.Ε. για μια Frontex και μια πολιτική στα σύνορα που θα παρέχει ασφάλεια στους πολίτες της Ε.Ε. αλλά χωρίς καμία απολύτως έκπτωση στο Διεθνές Δίκαιο και τα θεμελιώδη δικαιώματα
Του Κώστα Αρβανίτη*
Λίγες ώρες πριν γραφτούν αυτές οι γραμμές, η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κράτησε και πάλι σε εκκρεμότητα την οικονομική διαχείριση της Frontex για το 2020, αρνούμενη να δώσει «απαλλαγή». Το ίδιο ακριβώς είχε γίνει και πέρυσι, μεταξύ άλλων και για ζητήματα μη σεβασμού θεμελιωδών δικαιωμάτων. Δεν αποκλείεται και πάλι να επαναληφθεί ένας συμβιβασμός που θα κλείσει και φέτος την εκκρεμότητα. Ωστόσο τα πράγματα αυτήν τη φορά είναι πολύ πιο περίπλοκα για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.
Τώρα, εκτός από την έντονη ενόχληση των μελών του Ευρωκοινοβουλίου για την απουσία πειστικών απαντήσεων στις καταγγελίες περί επαναπροωθήσεων, υπάρχει μια ολοκληρωμένη έκθεση της OLAF, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας «Εσωτερικών Υποθέσεων», ας πούμε, που ερευνά και καταπολεμά τη διαφθορά στα όργανα της Ε.Ε. Και φυσικά υπάρχει και η παραίτηση Λεζερί, του ανθρώπου που μέχρι πριν από λίγες μέρες επέμενε ανέμελος να διατρανώνει την απόλυτη πίστη του στην ορθή λειτουργία του οργανισμού του, όπως έκανε και σε μια τελευταία απελπισμένη παράσταση στο Φόρουμ των Δελφών αγκαλιά με τον φίλο του Νότη Μηταράκη. Είναι αλήθεια ότι στους Δελφούς δεν είδαμε στο πρόσωπό του την αυταρέσκεια του πετυχημένου μάνατζερ με την οποία είχε παραλάβει λίγους μήνες πριν, από τον ίδιο τον κ. Μηταράκη, βραβείο για τη «σημαντική συμβολή του Οργανισμού στην αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης και των επιπτώσεών της στις τοπικές κοινωνίες».
Αλλά, πέρα από τη δύσκολη θέση των κυρίων Μηταράκη - Μητσοτάκη την ώρα που σκάει εκκωφαντικά με οσμή σκανδάλου η «φούσκα» της «Ευρώπης - φρούριο», είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε το ευρύτερο παιχνίδι γύρω από το προσφυγικό / μεταναστευτικό εντός της Ε.Ε.
Η «Ευρώπη - φρούριο», όραμα και επιθυμία συντηρητικών και αντιδραστικών κύκλων οι οποίοι σκάρωσαν και προωθούν το διαβόητο «Σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο», αντιμετωπίζει πια σοβαρή υπαρξιακή απειλή: το Σύμφωνο έχει σκαλώσει για τα καλά στους διαδρόμους του Ευρωκοινοβουλίου αλλά και στους προθαλάμους πολλών κυβερνήσεων που αντιδρούν. Αν είναι υπερβολή να πούμε πως βούλιαξε, το φιλόδοξο σκαρί του κυρίου Σχοινά και της κυρίας Φον Ντερ Λάιεν έχει σίγουρα βαλτώσει.
Τώρα, με την έκθεση της OLAF (πόσο άραγε θα περιμένουμε ακόμη οι ευρωβουλευτές αλλά και όλοι οι πολίτες της Ε.Ε. για να δούμε με τα μάτια μας τι καταγράφει αυτή η έκθεση;), φάνηκε καθαρά αυτή που είχαμε επισημάνει από τον Δεκέμβριο του 2020: πως η παραίτηση Λεζερί ήταν μονόδρομος.
Είναι όμως κρίσιμο να γίνει μια πολύ σημαντική διευκρίνιση: δεν αρκεί να φύγει ο κ. Λεζερί και κάποιος άλλος να αναλάβει να συνεχίσει το έργο του. Η Ε.Ε. δεν μπορεί να συγκαλύπτει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορά της, ούτε μπορεί να γίνεται ανεκτό να μένει χωρίς πειστικές απαντήσεις ο ορυμαγδός καταγγελιών και εμπεριστατωμένων ερευνών του διεθνούς Τύπου για όσα γίνονται στα ευρωπαϊκά σύνορα. Ούτε εικόνες σαν αυτές που είχαμε αντικρίσει στον Έβρο, με ανθρώπους δαρμένους και γυμνούς να καταγγέλλουν ξυλοδαρμούς και απωθήσεις από τη βουλγαρική πλευρά, καταγγελίες εν γνώσει της Frontex, μπορούν να γίνονται ανεκτές στην Ευρώπη. Ούτε φυσικά οι 120 νεκροί στα ανοιχτά της Λιβύης, μπροστά στα μάτια της Frontex.
Η επερχόμενη πολιτική αλλαγή θα στείλει στα αζήτητα της Ιστορίας τον κύριο Μητσοτάκη και θα ξαναφέρει την Ελλάδα στη σωστή πλευρά της Ιστορίας.
Την ίδια ώρα, θα συνεχίσουμε τη μάχη στην Ε.Ε. για μια Frontex και μια πολιτική στα σύνορα που θα παρέχει ασφάλεια στους πολίτες της Ε.Ε. αλλά χωρίς καμία απολύτως έκπτωση στο Διεθνές Δίκαιο και τα θεμελιώδη δικαιώματα.
* Ο Κώστας Αρβανίτης είναι ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. / The Left, μέλος της επιτροπής LIBE (Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το απόστημα έσπασε
Όλη η Ευρώπη μιλάει γι' αυτό. Όλη; Όχι όλη. Στη νοτιοανατολική άκρη ένα μικρό χωριό αντιστέκεται ακόμα. Είναι σοκαριστικό ότι για να μάθουμε τι γίνεται στα σύνορα της χώρας μας πρέπει να διαβάσουμε Spiegel και New York Times
Του Ιάσονα Αποστολόπουλου*
Η παραίτηση Λετζερί είναι μια ιστορική στιγμή. Είναι η είδηση της χρονιάς. Δεν ξέρω αν έχουμε αντιληφθεί τη σημασία του γεγονότος αυτού. Ο αρχηγός της ευρωπαϊκής υπηρεσίας φύλαξης των συνόρων παραιτείται, επειδή το σώμα του συγκάλυπτε τα εγκλήματα της Ελληνικής Ακτοφυλακής.
Αποτελεί την πιο θεσμική και αδιάψευστη επιβεβαίωση των ελληνικών pushback, για τα οποία τόσο καιρό η ελληνική κυβέρνηση ποινικοποιεί και στοχοποιεί όποιον μιλάει γι' αυτά.
Η Frontex συμμετείχε σε τουλάχιστον 22 απαγωγές και πέταγμα 987 ανθρώπων στη θάλασσα. Η «καινοτομία» της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι ότι έφτιαξε το μόνο Λιμενικό στον κόσμο που όχι μόνο δεν διασώζει ναυαγούς, αλλά τους δημιουργεί από το μηδέν. Πιάνουν πρόσφυγες που ήδη έχουν φτάσει στη στεριά και τους πετάνε ξανά στη θάλασσα ακυβέρνητους μέσα σε πλωτές σκηνές.
Σαν μια Πυροσβεστική να βάζει φωτιές σε σπίτια προσφύγων, αντί να τις σβήνει. Αυτό δεν είναι μόνο pushback, είναι κρατικές απαγωγές κι εξαφανίσεις. Μετά την ποινική δίωξη κατά του Σαλβίνι, η παραίτηση Λετζερί δίνει μια ακόμα σφαλιάρα στο οικοδόμημα της Ευρώπης - φρούριο και κάνει φανερό αυτό που γνωρίζαμε από πάντα.
Οτι οι αγώνες των από κάτω, ντόπιων και μεταναστ(ρι)ών, για την ανάδειξη των κρατικών εγκλημάτων και την υπεράσπιση θεμελιωδών δικαιωμάτων δημιουργούν ρωγμές που φτάνουν μέχρι τα πιο υψηλά κλιμάκια. Ο άνθρωπος που 4 μήνες πριν βραβευόταν από την ελληνική κυβέρνηση για τη συνδρομή του στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, τώρα αποκαθηλώνεται πανηγυρικά. Ο αρχηγός εγκαταλείπει το πλοίο που βυθίζεται. Η συνδρομή για την οποία βραβεύτηκε ήταν συνδρομή σε ομερτά, συγκάλυψη εγκλημάτων. Τώρα όμως το απόστημα έσπασε και όλη η Ευρώπη μιλάει γι’ αυτό. Όλη;
Οχι όλη. Στη νοτιοανατολική άκρη ένα μικρό χωριό αντιστέκεται ακόμα. Είναι σοκαριστικό ότι για να μάθουμε τι γίνεται στα σύνορα της χώρας μας πρέπει να διαβάσουμε Spiegel και New York Times.
Καθόλου τυχαίο, αν αναλογιστούμε ότι η Ελλάδα έπεσε 38 θέσεις μέσα σε έναν χρόνο όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου, πιάνοντας την 108η θέση, πίσω ακόμα και από δικτατορίες όπως το Κονγκό και η Ανγκόλα.
* Ο Ιάσων Αποστολόπουλος είναι διασώστης προσφύγων
Κανένας εφησυχασμός
Η ανοχή, ακόμα και αποδοχή, σε κάποιες περιπτώσεις, αυτών των εγκλημάτων είναι ο πραγματικός κίνδυνος που τα push backs κρύβουν για το μέλλον της Ευρώπης και για όλους εμάς
Της Εφης Λατσούδη*
Το 2007 άκουσα πρώτη φορά δεκάδες πρόσφυγες στο κέντρο κράτησης στην Παγανή Μυτιλήνης να μιλάνε για τις απάνθρωπες αυτές πρακτικές που είχαν υποστεί, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ελλάδα. Λίγο αργότερα, η έκθεση του Proasyl για τα push backs προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έγινε δεκτή με κορώνες δυσπιστίας και διαμαρτυρίες για αστήρικτες κατηγορίες από τους ιθύνοντες. «Όλα ήταν ψέματα», μόνο οι λιμενικές αρχές θεωρήθηκαν αξιόπιστες και η Frontex, που ήταν αρωγός τους.
Το ότι φτάσαμε λοιπόν σήμερα -που τόσο πολλές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοσιογράφοι καταγγέλλουν ανοιχτά αυτή την εγκληματική πρακτική- να έχουμε μια παραίτηση, ούτε καν νομικές ενέργειες και πιθανά τιμωρία του Leggeri, δεν μπορεί να μας αφήνει περιθώρια εφησυχασμού. Αντίθετα, δημιουργεί τεράστια ανησυχία και ερωτηματικά.
Τα push back αποτελούν ευρωπαϊκή πολιτική και η Ευρώπη που χρηματοδοτεί και εκτελεί κοιτάζει τώρα «αθώα» τον Leggeri να αποχωρεί, ζητώντας απλά πρόσβαση στο υπόλοιπο της άδειάς του. Από την άλλη μεριά, η ελληνική κυβέρνηση, αθώα και αυτή, είχε σπεύσει να τον παρασημοφορήσει.
Και εάν η παραδειγματική τιμωρία ενός επικεφαλής οργανισμού, που μετά από έννομες διαδικασίες επιβεβαιώνεται η ενοχή του, μπορεί να συγκαλύψει ένα ολόκληρο πολυπρόσωπο εγκληματικό μηχανισμό με πολλά γρανάζια, η παραίτηση δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί «ξέπλυμα ευθυνών». Ευθυνών που δεν περιορίζονται στην κατάφωρη καταπάτηση των δικαιωμάτων ανθρώπων που ζητούν προστασία αλλά που εξοικειώνουν τις κοινωνίες μας στο μίσος και τον θάνατο. Γιατί οι τοπικές κοινωνίες στην πλειοψηφία τους είτε κλείνουν τα μάτια στις φωνές που καταγγέλλουν και δέχονται ότι όλα συμβαίνουν για το καλό τους είτε γνωρίζουν και σιωπούν. Αυτή η ανοχήν ακόμα και αποδοχή, σε κάποιες περιπτώσεις, αυτών των εγκλημάτων είναι ο πραγματικός κίνδυνος που τα push backs κρύβουν για το μέλλον της Ευρώπης και για όλους εμάς.
* Η Έφη Λατσούδη είναι μέλος της “Αλληλεγγύης Λέσβου”, εργαζόμενη στην Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο RSA
Δεν τελειώσαμε με τη Λερναία Ύδρα
Υπάρχει ένα υποκριτικό υπόβαθρο που τροφοδοτεί πρακτικές και πραγματικότητες που προσβάλλουν ανθρώπινα δικαιώματα, τον σεβασμό της ανθρώπινης ζωής ή τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας
Της Κατερίνας Πούτου*
Στην Ελλάδα γνωρίζουμε καλά ότι το να τελειώσεις με τη Λερναία Ύδρα αποτελεί άθλο για ηράκλειες δυνάμεις. Και το θέμα των επαναπροωθήσεων είναι τέτοιο, με πολιτικά, οικονομικά, νομικά και κοινωνικά κεφάλ(α)ια να είναι ενεργά συνεχώς ή να έχουν τη δυνατότητα της άμεσης αναπαραγωγής. Η δε τακτική του Πόντιου Πιλάτου να νίπτει τας χείρας του και να απαλλάσσεται ευθυνών αποφάσεων είναι συνήθης πρακτική της Ε.Ε. στα ζητήματα αυτά, αρχής γενομένης με την άρση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης το 2016 / προσφυγική μετακίνηση, ακολουθώντας την απόσυρση αλληλεγγύης όπως αυτή εκφράστηκε το 2010 με τα Μνημόνια και τον έλεγχο της χώρας.
Η ανάληψη ευθυνών για οργανισμούς που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα μετά το 2015, ως εξέλιξη της ιστορικά απαράδεκτης απόφασης της Ε.Ε. να κηρύξει την Ελλάδα έκτακτης και επείγουσας κατάστασης εφαρμόζοντας παρεμβάσεις ως χώρα του αναπτυσσόμενου κόσμου (DG ECHO), όπως και η συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας, με συνακόλουθη την πρόσφατη απόφαση για την Τουρκία Ασφαλή Χώρα, είναι βασικοί παράγοντες για το τι έχει συμβεί και συμβαίνει στο Αιγαίο και τον Έβρο, είναι θεμελιώδη ζητήματα για συζήτηση σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Υπάρχει ένα υποκριτικό υπόβαθρο που τροφοδοτεί πρακτικές και πραγματικότητες που προσβάλλουν ανθρώπινα δικαιώματα, τον σεβασμό της ανθρώπινης ζωής ή τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Μια ακόμα λοιπόν παραίτηση η οποία απελευθερώνει έναν ευρωπαϊκό οργανισμό και μηχανισμό ασφαλείας να περάσει σε εξυγίανση και κάθαρση από τον επικεφαλής του, άσχετα αν αυτό το γεγονός, ως τεχνική, τον απαλλάσσει τελικά των ευθυνών του. Το ζήτημα των επαναπροωθήσεων υπονοείται αλλά καθόλου βέβαιο είναι ότι αποτελεί μέρος της καλά κρυμμένης έρευνας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την καταπολέμηση της απάτης.
Ένα άλλο πρόσωπο, σύντομα, θα οριστεί προκειμένου να υπηρετήσει την πολιτική συνοριακής θωράκισης της Ε.Ε., η οποία εκτός των πλείστων άλλων συμπεριλαμβάνει και την αποτροπή της προσπέλασης στο έδαφος της Ε.Ε. πολιτών τρίτων χωρών, υπηρετώντας το δόγμα της φύλαξης των ευρωπαϊκών συνόρων και της ασφάλειας της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Υπήρξε θλιβερή και πολιτικά ευαίσθητη η αποδοχή όλων αυτών από την κυβέρνηση του 2015 - 2019, καθώς την περίοδο αυτή τέθηκαν βάσεις και έγιναν αποβάσεις πολλών ευρωπαϊκών μηχανισμών και διεθνών οργανισμών που ανέλαβαν παράλληλα και αυτόνομα των εθνικών μηχανισμών το προσφυγικό, δημιουργώντας τόσο παραοικονομίες όσο και παρακράτος.
Εξακολουθεί να είναι θλιβερή η αποδοχή και της σημερινής κυβέρνησης που αποφασιστικά έχει αναλάβει να εξαφανίσει πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο ως μη υπάρχοντα πληθυσμό στη χώρα, να φυλάξει σύνορα, να εξαγνίζει με την ηθική της ασφάλειας όποια παράνομη και άνομη πρακτική.
Η δικαίωση των οργανώσεων και των πολιτών που έχουν θέσει ευθέως το θέμα και στοιχειοθετήσει με δεδομένα και πληροφορίες τις θέσεις και απόψεις τους με σκοπό την κατάργηση των πρακτικών αυτών θα είναι αποτέλεσμα σκληρού αγώνα και υπομονετικής και επίμονης καταγραφής και συνηγορίας. Η έμμεση παραδοχή ότι το θέμα δεν είναι μέρος των φαντασιώσεων και παραισθήσεών μας είναι μια αφετηρία.
Ο αγώνας συνεχίζεται...
* Η Κατερίνα Πούτου είναι κοινωνική λειτουργός, ιδρυτικό μέλος της ΑΡΣΙΣ και επικεφαλής της Οργάνωσης για την Νότια Ελλάδα
