Οι περισσότεροι φίλοι μου αρχίζουν τις μέρες τους τα χαράματα και τις τελειώνουν τα βράδια τρέχοντας, έχοντας βοηθήσει την οικογένεια να ετοιμαστεί, έχοντας περάσει από ένα οχτάωρο στη δουλειά, και σχολεία, φροντιστήρια, μπαλέτα, ωδεία, γυμναστήρια, με τα παιδιά στα χέρια, τα σελφ τεστ στις τσέπες και τα κινητά για συνεννοήσεις, για να αράξουν λίγη ώρα πριν τους πάρει ο ύπνος στον καναπέ όσο προσπαθούν να λύσουν άλυτες εξισώσεις για το πώς θα πληρωθούν οι λογαριασμοί. Μια στις τόσες, ένα απόγευμα Παρασκευής που θα περισσέψει ένα δίωρο ανάμεσα στο ασταμάτητο στροβίλισμα του χωνευτηριού των κοινών ζωών της οικογένειας, θα περάσουν από τον Σύνδεσμο για μια μπίρα. Θα βρουν φίλους και παλιούς συνοδοιπόρους, θα μιλήσουν για την ομάδα, θα διηγηθούν τα '"παλιά μεγαλεία», θα γυρίσουν σπίτι με μια στάλα χαμόγελο, πριν ξημερώσει πάλι και σφίξει το σώμα για να την παλέψει με την πραγματικότητα. Οι φίλοι μου θεωρούν τους εαυτούς τους «οργανωμένους οπαδούς».
Η μόνη βία στις ζωές των φίλων μου είναι η βία της φτώχειας. Της ανασφάλειας στη δουλειά. Η βία της λειψής εκπαίδευσης των παιδιών, που πρέπει να τη συμπληρώνουν στο σπίτι. Η βία της απόγνωσης κάθε που έρχεται ειδοποίηση του νέου, ακόμα μεγαλύτερου λογαριασμού του ρεύματος, της θέρμανσης, των κοινοχρήστων. Η βία του καροτσιού στο σούπερ μάρκετ, που κάθε βδομάδα χωράει λιγότερα με τα ίδια λεφτά διαθέσιμα στην τσέπη, που γεμίζει με τον ίδιο μισθό εδώ και χρόνια - όποτε και σε όποιους πληρώνεται. Η βία των μη ειδήσεων, η βία της στρεβλωμένης πραγματικότητας που παλεύουν να αγνοούν για να πείθουν τον εαυτό τους πως ζουν στον πραγματικό κόσμο κι όχι στη φαντασία των κυβερνώντων και των εντολοδόχων τους. Η βία της πανδημίας, η βία του φόβου να μην κολλήσεις εσύ ή το παιδί σου και χρειαστείς μισό μισθό για τα τεστ, το λειψό μεροκάματο των τελευταίων ΚΥΑ, τους γιατρούς που θα σε τσεκάρουν αν ο ιός σού άφησε κουσούρι. Η βία του τετελεσμένου μέλλοντος, του «ας τη βγάλουμε σήμερα», του «είμαστε ακόμα ζωντανοί».
Οι φίλοι μου είναι η γενιά που η κοινωνία είχε χαρακτηρίσει ως «χούλιγκαν των γηπέδων», δύο και τρεις δεκαετίες πριν. «Παιδιά χωρίς αύριο», «μελλοντικοί εγκληματίες», «πρεζάκια». Με τα λόγια ενός διοικητή διμοιρίας ΜΑΤ, στα μέσα των '90s, λίγο έξω απ’ το γήπεδο του Ιωνικού: «Είστε όλοι σας χαμένη υπόθεση». Οι φίλοι μου σπούδασαν, έκαναν οικογένειες, εργάστηκαν, ερεύνησαν, έσωσαν ζωές, μάζεψαν τρόφιμα και παιχνίδια για μετανάστες, πρόσφυγες και φτωχούς, κάποιοι πολιτεύτηκαν, κάποιοι ξενιτεύτηκαν, κάποιοι έφτιαξαν επιχειρήσεις, κάποιοι πέτυχαν, κάποιοι απέτυχαν. Κάποιοι μας άφησαν στη διαδρομή. Αλλά παραμένουν φίλοι μου, έχουν ακόμα τη λάμψη στα μάτια όποτε τους συναντώ, όποτε η κουβέντα πάει στο γήπεδο, τις εκδρομές, ένα αξέχαστο γκολ, μια σπάνια πρόκριση, μια συνηθισμένη ήττα. Πριν η κουβέντα γυρίσει στο σήμερα, στο «πώς την παλεύεις» - λες και έχουμε ζήσει μια χρυσή εποχή ως παιδιά, με τα δίχρωμα κασκόλ στα χέρια, και τώρα μας ρούφηξε η εποχή και δεν προλαβαίνουμε ούτε να χαρούμε ανάμεσα στα απανωτά χτυπήματα της ενήλικης, «υπεύθυνης» ζωής. «Ωραία χρόνια», ακούς και ποτέ δεν εννοείς τα σκοτάδια που μας βρήκαν. Κανείς δεν θέλει να τα θυμάται. Δεν έχω φίλο που καμαρώνει για πρωτοσέλιδα μιας εποχής που ζει στις αναμνήσεις μας και στα αρχεία των εφημερίδων.
Οι φίλοι μου τα κατάφεραν. Διέψευσαν τον διοικητή της διμοιρίας. Μας άσπρισαν τα μαλλιά, μας προδίνουν τα κορμιά, κουραζόμαστε εύκολα. Αλλά συνεχίζουμε, έχουμε τα παιδιά, τις συντρόφους, τις δουλειές, ο ένας τον άλλο. Δεν υπάρχει καμία «βία στα γήπεδα» στις ζωές μας, αλλά οι ζωές μας συνθλίβονται από τόση βία απ’ το πρωί ώς το βράδυ. Οι φίλοι μου έχουν περάσει τα σαράντα, κάποιοι έχουν πενηνταρίσει. Τους περισσότερους τους θεωρώ «σοφούς». Αλλά κανείς μας, χωρίς εξαίρεση, δεν μπορεί να καταλάβει γιατί να σκοτώσεις, γιατί να χτυπήσεις, γιατί να στήσεις καρτέρι σε κάποιον επειδή υποστηρίζει άλλη ομάδα. Κοιτιόμαστε και κανείς δεν έχει απάντηση. Μια φορά, τα βάλαμε κάτω και υπολογίσαμε πως ο καθένας έχει πάει σε πάνω από χίλιους αγώνες. Σε καμιά εκατοστή εκδρομές. Γι’ αυτό μας ρωτάνε οι δημοσιογράφοι, να πούμε τη γνώμη μας για τη σημερινή «οπαδική βία». Δεν ξέρουμε. Δεν έχουμε ιδέα. Δεν υπάρχει στον κόσμο μας τέτοια έννοια. Δεν υπήρξε ποτέ, πέρα από τα αιμοσταγή ρεπορτάζ των εξαιρέσεων που πουλούσαν φυλλάδες όπως πουλάνε τώρα τα κλικ. Το γήπεδο για εμάς ήταν η ζωή μας. Ποτέ δεν θα φανταζόμασταν ότι για μια επόμενη γενιά θα ήταν ο θάνατος - να με συμπαθάτε, αλλά δεν θα μπορούσα ποτέ να εξηγήσω έναν θάνατο. Έναν φόνο. Είμαι «οπαδός» μιας μαζικής ψευδαίσθησης με βάση την κοινή αγάπη. Ο θάνατος δεν έχει θέση στην καρδιά ή τη λογική μου.
*Ο Νίκος Ιωαννίδης είναι οργανωμένος οπαδός του ΠΑΟΚ και συγγραφέας του βιβλίου «Μια εποχή στο τσιμέντο»
