Τοίχοι γεμάτοι υγρασία, σοβάδες σπασμένοι, διάσπαρτα σκουπίδια και κουρελιασμένα ρούχα, μούχλα, φουσκωμένα πλακάκια, απαρχαιωμένα ασανσέρ, χαλασμένα πλυντήρια και έλλειψη θερμαντικών σωμάτων συνθέτουν το παζλ της εγκατάλειψης των φοιτητικών εστιών. Εικόνες τριτοκοσμικές, εικόνες που προκαλούν ντροπή. Φοιτητική μέριμνα δεν υπάρχει. Ούτε υγειονομικά μέτρα για την προστασία των φοιτητών από την πανδημία.
Οι ταξικοί φραγμοί εντείνονται ακόμη περισσότερο με την περαιτέρω σύμπραξη των υπηρεσιών σίτισης και καθαριότητας με ιδιωτικούς φορείς, με αποτέλεσμα τη συνεχή υποβάθμισή τους. Τα δημόσια πανεπιστήμια βρίσκονται στη δίνη της σφοδρής κυβερνητικής επίθεσης ενάντια στην Ανώτατη Εκπαίδευση και ευτελίζονται συνεχώς. Η «Α» έκανε αυτοψία στις παλιές φοιτητικές εστίες του ΕΜΠ και στη Φοιτητική Εστία Πανεπιστημίου Αθηνών (ΦΕΠΑ) στου Ζωγράφου και μίλησε με φοιτητές που ζουν εκεί τα τελευταία χρόνια.
Η φοιτητική μέριμνα... αγνοείται
Φτάνοντας έξω από τη Φοιτητική Εστία Πανεπιστημίου Αθηνών στου Ζωγράφου, το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κάποιος είναι τα εκατοντάδες συνθήματα που έχουν γραφτεί στους τοίχους και αποτυπώνουν την οργή των φοιτητών ενάντια στις αυταρχικές παρεμβάσεις του υπουργείου Παιδείας. Αφού εισέλθεις στην είσοδο από την Ούλωφ Πάλμε και ανέβεις τα σκαλιά, βλέπεις την επιγραφή «Φοιτητική Εστία Πανεπιστημίου Αθηνών».
Αυτό όμως που σου τραβάει το βλέμμα είναι το σύνθημα που αναγράφεται ακριβώς από πάνω με μεγάλα μαύρα γράμματα: «Έξω οι μπάτσοι από τις ζωές μας». Μόλις μπαίνεις στο Α κτήριο -που είναι το πρώτο από τα τέσσερα που υπάρχουν στον χώρο- βρίσκεσαι σε ένα μεγάλο «σαλόνι». Δεξιά και αριστερά είναι οι μακρόστενοι, κλειστοφοβικοί διάδρομοι που οδηγούν στις εστίες.
Αν ακολουθήσεις τον διάδρομο στα δεξιά, βλέπεις τα απαρχαιωμένα ασανσέρ που ανεβοκατεβαίνουν το εξαώροφο κτήριο. Ή τουλάχιστον ό,τι έχει απομείνει από αυτά, αφού μόλις το ένα από τα τέσσερα λειτουργεί ακόμα. Λεφτά για συντήρηση δεν δίνονται, ενώ ιδιαίτερα μεγάλη δυσκολία αντιμετωπίζουν οι φοιτητές με ειδικές ανάγκες που διαμένουν στις εστίες.
Στο ισόγειο συναντήσαμε τη Λένα Μπιλάλη, φοιτήτρια Πολιτικών Επιστημών του ΕΚΠΑ στο 6ο έτος. Όπως περιγράφει στην «Α», από το πρώτο έτος που πέρασε στη σχολή ζει στο Δ' κτήριο των εστιών της ΦΕΠΑ. Οι περίπου 1.000 φοιτητές που προέρχονται από σχολές του ΕΚΠΑ και διαμένουν αυτή τη στιγμή στις εστίες αντιμετωπίζουν καθημερινά δεκάδες προβλήματα.
Η μοναδική έγνοια του κράτους ήταν να ανακαινίσει τα κτήρια Α, Γ, Δ κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004 μόνο και μόνο για το «φαίνεσθαι». Ωστόσο αυτό δεν ήταν αρκετό για να κρύψει κάτω από το χαλί τις δυσμενείς συνθήκες στις οποίες ζουν οι φοιτητές.
Σύμφωνα με τη Λένα, τα κυριότερα προβλήματα εντοπίζονται στις υποδομές στο Β' κτήριο. Ακατάλληλα δωμάτια με υγρασία, μούχλα και σοβάδες να κρέμονται συνθέτουν το παζλ της εγκατάλειψης που δεν θυμίζει σε τίποτα ευρωπαϊκό κράτος. Γύρω στους 50 φοιτητές που έμεναν στο συγκεκριμένο κτήριο αναγκάζονταν να φιλοξενούνται σε φίλους και συγγενείς μέχρι να αποκατασταθούν οι ζημιές. «Νομίζουν ότι είναι επιλογή μας να μένουμε στην εστία. Δεν καταλαβαίνουν ότι είναι μονόδρομος;» αναρωτιέται η Λένα.
Εγκατάλειψη και χάος
Καθώς ανεβαίνεις τα σκαλιά, περιτριγυρίζεσαι από τοίχους γεμάτους βρομιά. Σαν να μην έχουν βαφτεί ποτέ από τότε που φτιάχτηκαν οι εστίες. Η Λένα αναφέρεται στην ανυπαρξία φοιτητικής μέριμνας. «Για τη χρηματοδότηση του πανεπιστημίου θέλουν να εμπλέξουν και ιδιωτικούς φορείς, οι οποίοι φυσικά στην πορεία θα βάλουν τους δικούς τους κανόνες. Οι συμπράξεις αυτές έρχονται και με τη βούλα, αφού περιλαμβάνονται στο νέο νομοσχέδιο Κεραμέως».
Ήδη στον Βόλο και το Ηράκλειο Κρήτης έχουν δρομολογηθεί τα σχέδια για συμπράξεις, οι οποίες δεν αποκλείεται στη συνέχεια να απαιτούν ακόμα και «συμβολικά ποσά» για τη διαμονή στις φοιτητικές εστίες. Αυτό σημαίνει πως οι οικονομικά ασθενέστεροι φοιτητές δεν θα μπορούν να αντεπεξέλθουν.
Οι δαιδαλώδεις διάδρομοι του πρώτου ορόφου θυμίζουν νοσοκομείο. Που και που συναντά κάποιος δωμάτια - αποθηκάκια. «Με απόφαση των φοιτητικών συλλόγων έχει επιτραπεί η διαμονή σε άστεγους συνανθρώπους μας που περνούν τις νύχτες εδώ» λέει η Λένα. Τα σώματα θέρμανσης στους διαδρόμους είναι σπασμένα. Στις κολώνες και τους τοίχους υπάρχουν τρύπες ή λείπουν ολόκληρα κομμάτια, με αποτέλεσμα να φαίνονται τα τσιμέντα και οι σιδεριές στο εσωτερικό τους.
Σε κάποια δωμάτια είναι πεταμένα διάσπαρτα κομμάτια ξύλου και παλιά γραφεία, αναμεμειγμένα με σωρούς από γυαλιά, κουρελιασμένα ρούχα και σκουπίδια. Η μούχλα επικρατεί σε πολλές γωνίες. Τα πλακάκια ξεφτισμένα. Οι τοίχοι μουντοί και φουσκωμένοι από την υγρασία.
Σε ό,τι αφορά τις υπόλοιπες υποδομές, υπάρχουν μόλις δύο πλυντήρια, τα οποία εξυπηρετούν 1.000 φοιτητές. «Εγώ στην αρχή έπλενα τα ρούχα μου στο χέρι. Πλέον τα στέλνω σε φίλους ή συγγενείς ανά δέκα ημέρες. Προφανώς δεν μπορώ να πετύχω ποτέ άδειο πλυντήριο, άσε που δεν είναι υγιεινό να το χρησιμοποιούμε εκατοντάδες άτομα. Μία φορά είχε βρεθεί ένας αρουραίος μέσα σε πλυντήριο και προφανώς χάλασε. Και όσα πλυντήρια χαλάνε δεν αντικαθίστανται ποτέ». Οι υγειονομικές συνθήκες δεν είναι καθόλου καλές. Στα δωμάτια και τους διαδρόμους κυκλοφορούν κατσαρίδες.
Αναφορικά με την πρόσβαση στο Ίντερνετ «πιάνει σε όλους τους ορόφους, αλλά με την υπερφόρτωση από τόσους φοιτητές πέφτει συνεχώς» επισημαίνει η Λένα. «Προφανώς δεν νοιάζεται κανείς να αποκαταστήσει και αυτό το πρόβλημα». Προβλήματα εντοπίζονται και με τη θέρμανση. Από τα κλιματιστικά που υπάρχουν στο Δ' κτήριο λειτουργούν τα μισά, καθώς τα υπόλοιπα έχουν χαλάσει.
Ανεπαρκή υγειονομικά μέτρα
Οι εστιακοί φοιτητές που βρέθηκαν στη δίνη της πανδημίας διεκδίκησαν από την αρχή να ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας για τον κορωνοϊό, να διατεθούν επαρκή αντισηπτικά και μάσκες σε όλα τα κτήρια και να πραγματοποιούνται εβδομαδιαίες απολυμάνσεις. Γι' αυτό προχώρησαν σε καταλήψεις για τέσσερις περίπου εβδομάδες.
Η «απάντηση» της πρυτανείας ήταν να διακόψει τη σίτισή τους για αντίποινα. Και αυτό αντικατοπτρίζει την «πρόνοια» του κράτους για τους φοιτητές. Μάλιστα, όπως λέει η Λένα, οι διαδικασίες γίνονται πλέον ηλεκτρονικά και δεν υπάρχει κάποιο αρμόδιο όργανο για να μεταφέρουν οι σύλλογοι τις αποφάσεις και τα αιτήματά τους. Και πήγαν να άρουν τον 7ο χρόνο διαμονής φοιτητών στις εστίες και να τους διώξουν, εφαρμόζοντας και σε αυτό το «Ν+2».
Αυτή είναι η έγνοια του κράτους για τους οικονομικά ασθενέστερους φοιτητές που ζουν στις εστίες, από τους οποίους το 80-90% εργάζεται παράλληλα για να τα βγάλει πέρα.
Τα υγειονομικά μέτρα που έχουν ληφθεί είναι δύο αντισηπτικά για τέσσερα τεράστια κτήρια, ενώ το προσωπικό καθαριότητας είναι ανεπαρκές. Σε περίπτωση κρούσματος τι θα γίνει; «Μας είπαν ότι, σε περίπτωση που εντοπιστεί κρούσμα, θα γίνει απολύμανση μόνο στους χώρους στους οποίους έχει βρεθεί το κρούσμα, όχι σε όλα τα κτήρια. Μας αντιλαμβάνονται σαν κόστος, σαν βάρος για την κοινωνία» λέει απογοητευμένη.
Από την άλλη το υπουργείο Παιδείας προσπάθησε στο πρώτο lockdown να διώξει τους φοιτητές από τις εστίες για να πάνε πίσω στις πόλεις τους. «Είπαμε ότι θα είμαστε σαν υγειονομική βόμβα για τις οικογένειές μας, είπαμε ότι, αν γινόταν αυτό, θα διασπείραμε τον ιό. Δώδεκα εστιακοί σύλλογοι κάναμε γενικές συνελεύσεις και βάλαμε βέτο ότι δεν θα εγκαταλείψουμε τα σπίτια μας. Αφού η κυβέρνηση δεν προστατεύει τις οικογένειές μας, το κάναμε εμείς» λέει η ίδια.
Εργολαβίες σε σίτιση - καθαριότητα
Περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατεί με τη σίτιση στις εστίες, αναφέρει πως μέχρι πριν από δύο χρόνια η σίτιση ήταν σε ένα ημι-δημόσιο καθεστώς. Πλέον έχει ανατεθεί σε εργολάβους με ιδιωτικό catering. «Προφανώς η ποιότητα και η ποσότητα έπιασαν πάτο. Πολλοί φοιτητές που είχαν ευαισθησία στο στομάχι κατέληγαν σε νοσοκομεία καθώς τους πείραζε το φαγητό και δεν μπορούσαν να σιτίζονται» εξηγεί η Λένα.
Και η ίδια άλλωστε δεν προτιμάει το φαγητό της εστίας. Μπορεί να υπάρχουν κάποιες κοινόχρηστες κουζίνες, αλλά είναι σε άθλια κατάσταση, ενώ πολλές φορές έχουν βρεθεί κατσαρίδες. Οπότε, όπως περιγράφει η ίδια, αναγκάστηκε να διαθέσει χρήματα προκειμένου να αγοράσει κουζινάκι και μαγειρεύει στο δωμάτιό της.
Σχολιάζοντας τη μείωση της χρηματοδότησης για τα ΑΕΙ, τονίζει πως «πρόκειται για ξεκάθαρο σχέδιο για να υποβαθμιστούν τα πανεπιστήμια και να έρθουν οι ιδιώτες σαν δώρο εξ ουρανού. Και στη συνέχεια να συνδέσουν τη χρηματοδότηση με τις αξιολογήσεις».
Φεύγοντας από το Α' κτήριο κατευθυνόμαστε στα υπόλοιπα μέσα από έναν εξωτερικό διάδρομο που περιτριγυρίζεται από πεύκα. Επαρκής ηλεκτροφωτισμός κατά μήκος της διαδρομής δεν υπάρχει, οπότε το βράδυ δημιουργείται πρόβλημα. Θα αναρωτηθεί κανείς: Ποιος έχει την ευθύνη για αυτή την κατάσταση; «Υπάρχει ένα μπαλάκι ευθυνών. Το ΙΝΕΒΙΔΙΜ ρίχνει τις ευθύνες στο υπουργείο Παιδείας και το υπουργείο Παιδείας στο ΙΝΕΒΙΔΙΜ» επισημαίνει.
Από τα υπόλοιπα κτήρια το Β' είναι στη χειρότερη κατάσταση. Η εξωτερική του όψη θυμίζει εγκαταλελειμμένο νοσοκομείο. Σκουριασμένα κάγκελα και χαλασμένα στόρια συνθέτουν την εικόνα. Από ό,τι είπε η Λένα, αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε διαδικασία ανακαίνισης.
Ούτε τα στοιχειώδη για τη διαμονή των φοιτητών
Από τα 569 συνολικά δωμάτια που διαθέτουν οι παλιές εστίες του ΕΜΠ στου Ζωγράφου, περισσότερα από 200 είναι μη κατοικήσιμα, από τα έξι ασανσέρ του επταώροφου κτηρίου δεν λειτουργεί κανένα, ενώ σοβαρό θέμα υπάρχει και με το ρεύμα και τη θέρμανση
Οι παλιές εστίες του ΕΜΠ βρίσκονται στην περιοχή του Ζωγράφου. Όταν πλησιάσει κάποιος το γκρίζο δεκαώροφο κτήριο στο οποίο στεγάζονται από το 1975 και παρατηρήσει την εξωτερική τους όψη, με τους τσιμεντένιους τοίχους, τα ξεθωριασμένα χρώματα και τα παλιά κουφώματα, αμέσως αντιλαμβάνεται ότι οι εγκαταστάσεις είναι σε ιδιαίτερα κακή κατάσταση. Το ενδιαφέρον του κράτους... αγνοείται, ενώ η διαρκής υποχρηματοδότηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης προμηνύει ακόμα πιο δυσοίωνο μέλλον.
Οι εικόνες τριτοκοσμικές. Αυτό γίνεται εμφανές, καθώς, από τα 569 συνολικά δωμάτια που διαθέτει το κτήριο, περισσότερα από 200 είναι μη κατοικήσιμα και εντελώς παρατημένα. Στα υπόλοιπα 320, όπου διαμένουν ισάριθμοι φοιτητές, η πληρότητα αγγίζει το 100%. Εκεί φιλοξενούνται κατά πλειονότητα φοιτητές από το ΠΑΔΑ και ορισμένοι από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο.
Η μία όψη του κτηρίου βλέπει την πόλη και η δεύτερη τον Υμηττό. Σε κάθε έναν από τους 10 ορόφους υπάρχουν περίπου 50 δωμάτια, στα οποία οδηγούν μεγάλοι διάδρομοι, ενώ στη μέση βρίσκονται τα ασανσέρ και απέναντι από τις πόρτες των δωματίων οι τουαλέτες.
Υποδομές του 1970!
Ο Χρήστος Λυμπερόπουλος είναι φοιτητής Γεωπονικού στο έκτο έτος και διαμένει στις συγκεκριμένες εστίες από τότε που πέρασε στη σχολή, δηλαδή πάνω από πεντέμισι χρόνια. Όπως περιγράφει στην «Α», τα προβλήματα στις εστίες έχουν διογκωθεί, αλλά δυστυχώς δεν διαθέτει άλλη επιλογή, καθώς τα ενοίκια είναι στα ύψη. «Τα δωμάτια που είναι μη κατοικήσιμα, έχουν χαλασμένες ή και εντελώς σπασμένες πόρτες. Οι νιπτήρες είναι φθαρμένοι, οι σωληνώσεις σε άθλια κατάσταση. Υπάρχουν εγκαταστάσεις, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει καμία συντήρηση» λέει ο Χρήστος.
Ωστόσο η κατάσταση αυτή είναι παρόμοια και για τις υπόλοιπες υποδομές. Σε κάθε όροφο υπάρχουν μόλις τέσσερις χώροι με τουαλέτες και δύο με ντουζιέρες, που εξυπηρετούν 50 φοιτητές. Μπαίνοντας μέσα στα μπάνια, αυτό που αντικρίζει κανείς είναι σκαμμένα πατώματα, πλακάκια μουχλιασμένα, ενώ σε κάποιες ντουζιέρες δεν υπάρχουν καν πλακάκια και απαρτίζονται από σκέτο τσιμέντο. Καμία ντουζιέρα δεν έχει τηλέφωνο -πράγμα που θα πρέπει να προμηθεύονται οι ίδιοι οι φοιτητές- ενώ στις βρύσες υπάρχουν μικροφθορές.
Όσο για τα πλυντήρια -που είναι τέσσερα σε κάθε όροφο- μπορεί να τα συναντήσει κάποιος σε μικρά μπαλκόνια, στην αρχή και στο τέλος του κάθε διαδρόμου. Από τα 40 συνολικά πλυντήρια, λειτουργούν τα δύο για να εξυπηρετήσουν 320 (!) φοιτητές. «Τα δυόμισι πρώτα χρόνια αναγκαζόμουν να πλένω τα ρούχα μου στο χέρι, ενώ τώρα τα δίνω σε συγγενείς και φίλους ανά 10 μέρες» αναφέρει ο Χρήστος. Από τα έξι ασανσέρ που υπάρχουν, δεν λειτουργεί κανένα. Αναγκάζεται καθημερινά να ανεβαίνει 120 σκαλιά για να φτάσει στον έβδομο όροφο όπου διαμένει.
Είδος πολυτελείας το Ίντερνετ
Ένα ακόμη προβληματικό σημείο έχει να κάνει με την πρόσβαση στο Ίντερνετ, η οποία είναι διαθέσιμη μόνο στο ισόγειο της εστίας, ενώ η ισχύς της φτάνει μέχρι τον ημιώροφο. Αν συνδεθούν περισσότερα από 15 άτομα, το Ίντερνετ κολλάει και δεν λειτουργεί. Έτσι οι φοιτητές αναγκάζονται είτε να πληρώνουν για να βάζουν γραμμές είτε να βάζουν δεδομένα για περιήγηση στο Ίντερνετ από το κινητό τους. «Εγώ προσωπικά βάζω megabyte στο κινητό μου και, όταν θέλω να δουλέψω στον υπολογιστή, το κάνω hotspot» λέει ο Χρήστος.
Χειμώνας χωρίς θέρμανση
Με τη θέρμανση τι γίνεται; «Αναμμένο καλοριφέρ έχουμε να δούμε από τον Γενάρη του 2017. Τότε θυμάμαι είχε μία παρόμοια κακοκαιρία με χιόνια και για 2-3 μέρες το κρύο ήταν τσουχτερό. Ωστόσο, από εκεί και πέρα, πετρέλαιο δεν μπαίνει» υπογραμμίζει. Τα κουφώματα είναι αλουμινίου αλλά παλαιού τύπου, οπότε τα δωμάτια παγώνουν αμέσως. Πώς τη βγάζουν οι φοιτητές τον χειμώνα; Με κουβέρτες, σόμπες και άλλα θερμαντικά σώματα. Βέβαια όλα πρέπει να μπουν σε χαμηλή σκάλα, ακριβώς επειδή υπάρχει θέμα και με το ρεύμα.
Τέσσερα δωμάτια αντιστοιχούν σε μία ασφάλεια που σηκώνει 6.400 Watt. Με θερμαντικά σώματα, φορτιστές, τηλεόραση, υπολογιστές και ψυγεία να λειτουργούν ταυτόχρονα, το σύστημα υπερφορτώνεται και οι ασφάλειες πέφτουν ή καίγονται. «Το προηγούμενο Σάββατο, όταν ήταν σε εξέλιξη η κακοκαιρία, έπεσε το ρεύμα. Ο ηλεκτρολόγος είχε φύγει από το μεσημέρι και είχαμε μείνει χωρίς ηλεκτρικό μέχρι και την Κυριακή» εξηγεί.
Ιδιώτες στη σίτιση
Αναφορικά με τη σίτιση ο ίδιος έχει επιλέξει να τρέφεται στο Γεωπονικό -καθώς δεν υπήρχε η δυνατότητα και για τα δύο. Σύμφωνα με όσα του μεταφέρουν οι υπόλοιποι φοιτητές, το φαγητό χειροτερεύει όλο και περισσότερο σε σχέση με το 2015, οπότε υπήρχε μόνιμο προσωπικό. «Πλέον υπάρχουν μόλις δύο άτομα που μαγειρεύουν για 300 φοιτητές, καθώς τη σίτιση έχει αναλάβει ιδιωτική εταιρεία, με αποτέλεσμα να χαλάει η ποιότητα και να μειώνεται η ποσότητα στον βωμό του κέρδους» αναφέρει ο Χρήστος.
Τα μέτρα προστασίας για τον κορωνοϊό μοιάζουν με πολυτέλεια. Αντισηπτικά υπάρχουν μόνο εκεί όπου βρίσκονται τα ασανσέρ, ενώ μάσκες δεν υπάρχουν ούτε για δείγμα. Για το δαιδαλώδες αυτό κτήριο υπάρχουν μόλις τρεις - τέσσερις καθαρίστριες, που καθαρίζουν μία φορά την ημέρα, μαζί με βοηθούς που κουβαλούν τα καρότσια με τα σκουπίδια από τις σκάλες εξαιτίας των μη λειτουργικών ασανσέρ.
Σε ό,τι αφορά τα κριτήρια εισδοχής στις εστίες, είναι οικονομικά και κοινωνικά κατά βάση, οπότε υπάρχουν φοιτητές που μένουν εκτός, καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα δωμάτια. Πλέον, με τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης για τα ΑΕΙ στον προϋπολογισμό του 2021, οι εστίες θα είναι αδύνατον να συντηρηθούν, πόσο μάλλον να βελτιωθούν.
