Ο θεσμός των Σκακιστικών Βαλκανιάδων αναβίωσε το 1971 στην Αθήνα. Αρχικά μόνο για ομάδες ανδρών, εμπλουτίστηκε στα μέσα της δεκαετίας τού 1970 με αγώνες νέων και στη συνέχεια γυναικών, για να συμπεριλάβει, από τα τέλη της δεκαετίας τού 1980 αγώνες νεανίδων.
Από το 1971 έως και το 1979 οργανώνονται εννέα Σκακιστικές Βαλκανιαδες. Η Γιουγκοσλαβία (Λιουμπόγιεβιτς, Ίβκοβ, Κουραγίτσα, Ματάνοβιτς) θα κερδίσει τις πέντε, η Βουλγαρία (Μπομπότσοβ, Τρίνκοβ, Ραντούλοβ) τις δύο και η Ρουμανία (Γκεοργκίου, Τσοκαλτέα, Γκιτέσκου) τις άλλες δύο. Οι τρεις σκακιστικά ισχυρές χώρες μοιράστηκαν όλα τα μετάλλια. Η Ελλάδα κατετάγη πέντε φορές τέταρτη και τρεις φορές πέμπτη (δεν αγωνίστηκε το 1974). Την ομάδα συγκροτούσαν οι Σιαπέρας, Βυζαντιάδης, Τρικαλιώτης (δύο χάλκινα μετάλλια), Τσούρος (χάλκινο), Σκαλκώτας (αργυρό το 1971), Γρηγορίου (δύο χάλκινα), Μακρόπουλος (χάλκινο), Γαβριλάκης (χρυσό το 1973), Μπαλάσκας, Αναστασόπουλος, Παϊδούσης, Λοβέρδος, Πετροβίκης, Παπαποστόλου, Λιβέριος (χάλκινο), Καζιλάρης (χάλκινο), Πούντζας, Κόκκινος (χάλκινο), Ιωακειμίδης, Σπ. Αναγνωσόπουλος, Καλοσκάμπης και Κουρεμένος.
Ρεκόρ συμμετοχών στις Βαλκανιάδες της δεκαετίας του 1970 κατέχει Λάζαρος Βυζαντιάδης, ο οποίος αγωνίστηκε στις 7 από τις 8 παρουσίες της Εθνικής μας (δεν έπαιξε το 1979). Σε 5 διοργανώσεις αγωνίστηκαν ο Τρικαλιώτης και ο Σκαλκώτας και σε 4 οι Μακρόπουλος, Τσούρος, Μπαλάσκας, Γρηγορίου.
Το υψηλότερο ποσοστό επιτυχίας (62,5%) το σημείωσε ο Σκαλκώτας, το 1971, όταν ολοκλήρωσε τους αγώνες του αήττητος με 1 νίκη και 3 ισοπαλίες στην τέταρτη σκακιέρα. Αντλώντας στοιχεία από το πολύτιμο αρχείο Στράτου Γρίβα διαπιστώνουμε πως ο Νίκος Σκαλκώτας (21/9/1949 – 2/9/2020) κατέχει μεταξύ των Ελλήνων το ρεκόρ συμμετοχών σε διοργανώσεις (33 με την Εθνική Ανδρών και 3 με την Εθνική Ελπίδων σε Σπουδαστικές Ολυμπιάδες). Έχει παίξει 209 παρτίδες και έχει προσφέρει 78 βαθμούς. Γιος του μεγάλου μουσουργού Νίκου Σκαλκώτα (8/3/1904 – 19/9/1949), διέθετε βαθιά μουσική παιδεία, καθώς και γενικότερη καλλιέργεια. Περισσότερα στοιχεία για τον Νίκο, με απόψεις φίλων και γνωστών του, φιλοξένησε η εφημερίδα Εποχή στις 3/1/21 (https://www.epohi.gr/article/37842/o-polytalantos-nikos-skalkotas).
Μελετώντας τα ονόματα των παικτών μας διαπιστώνουμε ότι υπήρξε σύνθεση σκακιστικών γενεών. Όχι πάντα αρμονική, σύμφωνα με μαρτυρίες. Ο Σπύρος Σκέμπρης έχει κάνει γλαφυρές περιγραφές για τη σοβαρή, αλλά και την αστεία πλευρά της συμπεριφοράς των παλιών έναντι των νέων σκακιστών. Όπως μας έχει πει ο Σπύρος Λοβέρδος, το 1975 στη Βαλκανιάδα της Κωνσταντινούπολης, ο Παναγιώτης Μπαλάσκας (την επόμενη χρονιά αναδείχθηκε πρωταθλητής Ελλάδας), ρωτάει τον Τάσο Αναστασόπουλο: «Γιατί έπαιξες ε4;». Και η απάντηση - ερώτηση του αείμνηστου γιατρού: «Καλά, ξέρεις σκάκι εσύ;».
Ισόβιος αποκλεισμός…
Αξιόλογες παρουσίες, αλλά και χαρακτηριστικές απουσίες, με πιο κραυγαλέα εκείνη του Χρήστου Κόκκορη. Ο παίκτης που είχε χαρακτηριστεί ως το μεγαλύτερο σκακιστικό ταλέντο τη δεκαετία του 1960, είχε αναδειχθεί πρωταθλητής Ελλάδος το 1962 σε ηλικία 20 ετών (μικρή για τα δεδομένα της εποχής) και επανέλαβε την επιτυχία άλλες δύο φορές (1969 και 1970). Ενισχύει την Εθνική Ελλάδας στις Σκακιστικές Ολυμπιάδες του 1962, του 1964 και του 1968 και σημειώνει εξαιρετικής ομορφιάς νίκες. Παράλληλα έχει σπουδάσει νευρολόγος ψυχίατρος και προγραμματίζει μεταπτυχιακές σπουδές στις ΗΠΑ. Ένα εύλογο αίτημα, λίγο πριν από την Ολυμπιάδα του Ζίγκεν, εκλαμβάνεται από τον Ασλανίδη και την ΕΣΟ σαν εκβιασμός. Ο καλύτερος Έλληνας παίκτης εκείνη την εποχή τιμωρείται με ισόβιο αποκλεισμό!
Το θλιβερό είναι πως δεν επρόκειτο απλά για μια αδικαιολόγητη απόφαση του αυταρχικού εκπροσώπου της δικτατορίας, αλλά, σύμφωνα με απόψεις ανθρώπων που γνώριζαν καλά πρόσωπα και καταστάσεις, για μεθοδευμένη κίνηση ορισμένων που επιδίωκαν να εξοντωθεί σκακιστικά ο πρωταθλητής. Ο ανεξίκακος μετρ εξακολουθεί να το διαψεύδει! Η τιμωρία θα αρθεί μετά τη μεταπολίτευση, αλλά τον Χρήστο Κόκκορη τον είχε κερδίσει πλέον η επιστήμη του. Υπηρέτησε ως διευθυντής στο Δρομοκαΐτειο, έγινε διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και η συμβολή του στην καταπολέμηση των ναρκωτικών, με τη χρήση υποκατάστατων ουσιών, έτυχε πανελλήνιας αναγνώρισης!
Αργυρό μετάλλιο η Εθνική Νέων
Το 1974 καθιερώνεται Βαλκανιάδα Νέων (τα πρώτα χρόνια σε δύο σκακιέρες, αργότερα σε τρεις και τέλος σε τέσσερις), και τον επόμενο χρόνο, Οκτώβριο 1975 στην Κωνσταντινούπολη, η Ελλάδα κάνει στην έκπληξη: Τερματίζει στη δεύτερη θέση, πάνω από Ρουμανία, Τουρκία, Γιουγκοσλαβία και υστερώντας μόνο κατά μισό βαθμό από τη νικήτρια Βουλγαρία. Κατακτά το πρώτο της μετάλλιο σε διεθνή διοργάνωση! Ο εκπληκτικός Λεωνίδας Κόκκινος σημειώνει τέσσερις νίκες σε ισάριθμα παιχνίδια παίρνοντας, βέβαια, χρυσό μετάλλιο στη δεύτερη σκακιέρα. Στην πρώτη σκακιέρα είχε παίξει ο Ξενοφών Δουλαβέρης και ως αναπληρωματικός ο μετέπειτα πρωταγωνιστής των εθνικών ομάδων Σπύρος Σκέμπρης.
Τα τέσσερα επόμενα χρόνια, με Κόκκινο, Ιωακειμίδη (χάλκινο) Σκέμπρη (αργυρό το 1976 και χρυσό το 1977), Τ. Πανταβό, Γκέκα, Κουρκουνάκη, Νάτση (χάλκινο), Γ. Αλεξόπουλο, Μπούσιο, Αλεξάκη (και ο μπαμπάς των σκακιστών ήταν κάποτε έφηβος), περιορίζεται στην τέταρτη και (μία φορά) στην πέμπτη θέση.
Ο Λεωνίδας Κόκκινος (πρωταθλητής Νέων 1974 και 1976) εμφανίστηκε δυναμικά στο ελληνικό σκάκι και, με το σπουδαίο ταλέντο του, ανοίγονταν μπροστά του πολύ μεγάλες προοπτικές. Δυστυχώς λόγοι υγείας τον ανάγκασαν να σταματήσει γρήγορα τους αγώνες, πριν φύγει πρόωρα από τη ζωή. Μαζί με τον επίσης αείμνηστο Γιώργο Ιωακειμίδη, τον Χρήστο Μπούσιο (πρωταθλητής Νέων 1979), τον Βαγγέλη Βιδάλη και άλλους νέους της εποχής, συγκροτούσαν στη Θεσσαλονίκη μια ομάδα πολύ ισχυρή – πρόδρομο της επόμενης σκακιστικής γενιάς των Θεσσαλονικέων Παπαϊωάννου, Μπανίκα, Χαλκιά, Μαστροβασίλη που αποτέλεσε και αποτελεί τον πυρήνα της Εθνικής Ελλάδας!
Η Εθνική Γυναικών (δύο σκακιέρες) αγωνίστηκε το 1978 και το 1979 με τις Φουρίκη, Φυρίγου, Πετράκη (χάλκινο). Όπως και στους άντρες έτσι και τους έφηβους και στις γυναίκες το χρυσό ήταν ακόμα υπόθεση των τριών ισχυρών. Όχι για πολύ. Στο δισέλιδο της επόμενης Κυριακής, μελετώντας τις Βαλκανιάδες της δεκαετία του ΄80, θα σταθούμε στο πρώτο χρυσό μετάλλιο που κατέκτησε η Ελλάδα και το προσέφεραν το 1982 οι νέοι!
Επιλογή παρτίδων από την δημοφιλή βάση http://www.greekbase.gr/:
Σκέμπρης – Ν. Ρίστιτς (Γιουγκοσλαβία) [A46]
Βαλκανιάδα Νέων, Αλμπένα, 1977
1.δ4 Ιζ6 2.Ιζ3 α6 3.η3 ε6 4.Αη2 γ5 5.0–0 δ5 6.γ3 Αδ6 7.Ιβδ2 β6 8.δxγ5 βxγ5 9.ε4 Ιxε4 10.Ιxε4 δxε4 11.Βα4+ Αδ7 12.Βxε4 Αγ6 13.Βη4 Βζ6 14.Αη5 θ5 15.Βθ4 Βζ5 16.Παδ1 Αδ5
17.Πxδ5! εxδ5 18.Πε1+ Ρζ8 19.Αε7+ Ρη8 [19...Αxε7 20.Βxε7+ Ρη8 21.Βδ8+ Ρθ7 22.Ιη5+ Ρη6 23.Βxθ8] 20.Αxδ6 Ιδ7 21.Αθ3 Βxζ3 22.Αxδ7 γ4 23.Αθ3 Πθ6 24.Αζ4 Πβ6 25.Αγ1 Πζ6 26.Βδ4 Πδ6 27.Αζ4 Πδδ8 28.Πε3 1–0
Σούμπα (Ρουμανία, 2430) - Σκαλκώτας (2285) [E71]
Βαλκανιάδα Ανδρών, Μπάιλε Χερκουλάνε, 1978
1.γ4 Ιζ6 2.Ιγ3 η6 3.ε4 δ6 4.δ4 Αη7 5.θ3 0–0 6.Αδ3 ε5 7.δ5 Ιθ5!? 8.η3 α5 9.Αε2!? Ια6! 10.Αxθ5 ηxθ5 11.Βxθ5 ζ5 12.Αη5 Βδ7 13.ζ3 Ιγ5 14.0–0–0 Πα6! 15.Ιηε2 Πβ6 16.η4?! ζ4! 17.Ργ2 Πβ4 18.β3 β5! 19.γxβ5 Πxβ5 20.Ιxβ5 Βxβ5 21.Ιγ3 Ββ4 22.Αε7 α4! 23.Πβ1Αα6! 24.Πθδ1 αxβ3+ 25.αxβ3 Πβ8 26.Ια2 Βα3 27.Ιγ1
27…Αγ4! 28.βxγ4 Βα4+ 29.Ρδ2 Πxβ1 30.η5 Ιδ3! 31.Βη4 Πβ2+ με αναπόφευκτο ματ 0–1.
Χωρίς σημαία, αλλά στις πρώτες θέσεις οι Ρωσίδες
Επιτυχία των εκπροσώπων της σκακιστικής υπερδύναμης στο Γκραν Πρι της Παγκόσμιας Σκακιστικής Ομοσπονδίας.
Τις τρεις από τις τέσσερις πρώτες θέσεις κατέλαβαν σκακίστριες από την ομοσπονδία της Ρωσίας στο πρώτο τουρνουά για το Γκραν Πρι της ΦΙΝΤΕ. Αν και δεν είχαν δικαίωμα χρήσης της δικής τους σημαίας, όπως συμβαίνει και με τους σκακιστές και τις σκακίστριες της Λευκορωσίας, λόγω της σχετική τιμωρίας, οι Ρωσίδες απέδειξαν πως παραμένουν στην κορυφή.
Νικήτρια στο 1ο τουρνουά του Γκραν Πρι Γυναικών της ΦΙΝΤΕ που οργανώθηκε στην Αστάνα του Καζακστάν αναδείχθηκε η Κατερίνα Λάχνο, συγκεντρώνοντας 8 βαθμούς σε 11 παρτίδες (αήττητη με 5 νίκες και 6 ισοπαλίες). Με την υψηλή της απόδοση (2659) κέρδισε 15,5 μονάδες ΕΛΟ και ξεπέρασε στην τρέχουσα βαθμολογία την Κινέζα παγκόσμια πρωταθλήτρια Τζου Βεντζούν. Τη δεύτερη θέση κατέλαβε, επίσης αήττητη, η Γκοριάτσκινα με 7,5, την τρίτη με 6,5 η Κινέζα Ζου Τζίνερ και την τέταρτη η Κόστενιουκ με 6. Νόρμες διεθνούς μετρ (ανδρών) πέτυχαν η Ζου Τζίνερ και η Βάγκνερ.
Νωπή είναι η επιτυχία της Λάχνο και στο Διαδικτυακό Πρωτάθλημα Γυναικών που οργάνωσε η ΦΙΝΤΕ με μειωμένους χρόνους σκέψης. Νίκησε κατά σειρά τις Ινδές Βάντικα Αγκραουάλ, Χούμπι Κόνερου, Ραμεσμπάμπου Βαϊσαλί και, στον τελικό, την ισχυρότατη Κινέζα Χόου Γιφάν.
Η Κατερίνα Λάχνο γεννήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 1989 στην πόλη Λβιβ της Ουκρανίας. Κορίτσι – θαύμα, πήρε τίτλο γκραν μετρ γυναικών σε ηλικία 12 ετών και 4 μηνών, καταρρίπτοντας το ρεκόρ της Ουγγαρέζας Τζούντιθ Πόλγκαρ. Το 2007 πήρε τίτλο γκραν μετρ ανδρών. Έχει συμβάλει στην κατάκτηση από την Εθνική Γυναικών Ουκρανίας χρυσού μεταλλίου στην Ολυμπιάδα του 2006, καθώς και χρυσού στο Πανευρωπαϊκό και στο Παγκόσμιο Ομαδικό το 2013.
Από το 2014 ανήκει στη Σκακιστική Ομοσπονδία της Ρωσίας, με την Εθνική ομάδα της οποίας έχει κατακτήσει χρυσό στην Ολυμπιάδα του 2014, χρυσά στα Πανευρωπαϊκά 2015, 2017, 2019, 2021, καθώς και χρυσά στα Παγκόσμια 2017 και 2021.
Έχει αναδειχθεί παγκόσμια πρωταθλήτρια το 2018. Είναι δύο φορές πρωταθλήτρια Ευρώπης, ενώ έχει παγκόσμιους τίτλους σε αγώνες ράπιντ και μπλιτς. Είναι παντρεμένη με τον Ρώσο μεγάλο μετρ Γκριστσούκ, ο οποίος έχει εκφραστεί κατά της επίθεσης της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η δυνατή παρτίδα με το θεαματικό φινάλε είναι από τους αγώνες στο Καζακστάν:
Βάγκνερ (Γερμανία, 2358) – Λάχνο (Ρωσία, 2547)
1.δ4 Ιζ6 2.γ4 ε6 3.Ιζ3 δ5 4.η3 Αβ4+ 5.Αδ2 Αε7 6.Αη2 Ιβδ7 7.0–0 γ6 8.Βγ2 Ιε4 9.Αζ4 η5 10.Αγ1 θ5 11.Ιγ3 ζ5 12.Ιxε4 δxε4 13.Ιε5 Ιxε5 14.δxε5 Βγ7 15.Βγ3 γ5 16.α3 α5 17.Αδ2 Αδ7 18.Πζδ1 Ρζ7 19.ζ3 εxζ3 20.Αxζ3 Αγ6 21.ε4 ζxε4 22.Αη2 Παδ8 23.Βε3 Πδ3 24.Πζ1+ [24.Βε2!=] 24...Ρη7 25.Βε2 θ4! 26.Αε1 26...Βxε5? [26...θxη3 27.Αxη3 Βδ7] 27.ηxθ4? [27.Βxδ3 εxδ3 28.Αγ3 Βxγ3 29.βxγ3] 27...Αδ6 28.Αθ1 Βδ4+ 29.Αζ2 ε3 [29...Αxθ2+!] 30.Αε1 Πδ2! 31.Αxδ2 εxδ2+ 32.Πζ2
32...Αxθ2+! 33.Ρζ1 Αxθ1 34.Πδ1 Αη3 0–1.
Χρυσό και οι βετεράνοι!
Στο κύριο θέμα αναφερόμαστε σε ένα από τα χρυσά μετάλλια που κατέκτησε ως έφηβος ο Σπύρος Σκέμπρης. Από τους πλέον δραστήριους και αποδοτικούς παίκτες μας πάνω από μισό αιώνα, έχει στο ενεργητικό του μεγάλες διακρίσεις και… συνεχίζει!
Πριν από λίγες μέρες στην Κρήτη, μαζί με έναν άλλο καλό γνώστη των μυστικών του πνευματικού παιχνιδιού, τον Σπύρο Ιλαντζή, αγωνίστηκαν ως ομάδα στο τουρνουά μπλιτς που πραγματοποιήθηκε από την Amateur Chess Organization, στο πλαίσιο του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Βετεράνων.
Οι παίκτες μας τερμάτισαν στην πρώτη θέση μεταξύ 21 δυάδων. Καλές εμφανίσεις είχαν πραγματοποιήσει και στο ατομικό μπλιτς: Ο Ιλαντζής και ο Σκέμπρης τερμάτισαν στην 11η και την 13η θέση αντιστοίχως, μεταξύ 63 παικτών από 15 χώρες, με 4,5 βαθμούς σε 7 αγώνες.
Ο Σπύρος Ιλαντζής αγωνίζεται και στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Βετεράνων άνω των 50 ετών που ολοκληρώνεται σήμερα.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Σήμερα ολοκληρώνεται στο Μαϊρχόφεν της Αυστρίας το Διασυλλογικό Πρωτάθλημα Ευρώπης. Στο Όπεν αγωνίζονται 70 ομάδες, δραστηριοποιώντας 500 παίκτες από 45 χώρες. Πρώτα ονόματα οι Κάρλσεν, Ανάντ, Ράπορτ, Μαμεντιάροβ, Βασιέ-Λαγκράβ και ο νεαρός Γκουκές.
Την ομάδα του ιστορικού συλλόγου Schachgesellschaft Riehen της Ελβετίας (έτος ιδρύσεως 1928!), ενισχύει ο Γιάννης Γεωργιάδης. Στο Διασυλλογικό Γυναικών αγωνίζονται 17 ομάδες, δραστηριοποιώντας 77 σκακίστριες από 22 χώρες. Πρώτες σε βαθμό αξιόλογης είναι οι αδελφές Άννα και Μαρίγια Μουζιτσούκ. Την ευθύνη του επικεφαλής διαιτητή έχει αναλάβει ο Τάκης Νικολόπουλος (https://eccc2022.at/).
Το Κύπελλο Αττικής κατέκτησε ο Φυσιολάτρης Νίκαιας, νικώντας στο δεύτερο μπαράζ παρτίδων μειωμένου χρόνου σκέψης τον Σ.Ο. Χαλανδρίου με 3-1. Το ματς κλασικού χρόνου σκέψης, καθώς και το πρώτο μπαράζ, έληξαν ισόπαλα 2-2. Στον μικρό τελικό ο Σ.Ο. Νέας Φιλαδέλφειας επικράτησε της Π.Σ. Περιστερίου με 2,5-1,5 και κατέλαβε την τρίτη θέση. Τα σκορ του ημιτελικού γύρου: Σ.Ο. Χαλανδρίου - Π.Σ. Περιστερίου 2,5-1,5 και Φυσιολάτρης - Σ.Ο. Νέας Φιλαδέλφειας 2,5-1,5.
Το Διηπειρωτικό Διαδικτυακό Πρωτάθλημα Φυλακών που διοργανώνει η FIDE θα πραγματοποιηθεί στις 13 και 14 Οκτωβρίου και θα φιλοξενηθεί σε πλατφόρμα του chess.com. Ανάμεσα στις 90 ομάδες από 50 χώρες, που θα συμμετάσχουν, θα είναι η ομάδα του Καταστήματος Κράτησης Κέρκυρας.
Η Ευβοϊκή Ένωση Σκακιστών, μετά την επιτυχημένη λειτουργία μαζικής ακαδημίας εκμάθησης σκακιού σε μαθητές και μαθήτριες στο Αλιβέρι, προχώρησε στην ίδρυση νέας ακαδημίας στην Κύμη ([email protected]).
Νέο βιβλίο με τίτλο «Το σκάκι ξεκινά» από τον προπονητή Στέλιο Βαρδάκη, για την εκμάθηση παιδιών και ενηλίκων όλων των βασικών που χρειάζονται για τα πρώτα βήματα στο σκάκι.
Για την υπεύθυνη θέση του Γραμματέα της νεοσύστατης Επιτροπής για τα ΜΜΕ και την Επικοινωνία επέλεξε η Ευρωπαϊκή Σκακιστική Ένωση τον δημοσιογράφο, μέλος του Δ.Σ. της ΕΣΟ και πολιτευτή του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστο Πιλάλη.
